TPL 10x.doc

Wykład 10

Zawiesiny (Suspensiones)

Zawiesiny – jako postać leku stanowią układ dwufazowy, składający się z równomiernie rozproszonej fazy stałej, w skład której wchodzi substancja lecznicza odpowiednio sproszkowana lub zmikronizowana oraz rozpraszającej jej fazy ciekłej. Fazą ciekłą w zawiesinach może być woda, glicerol, olej lub mieszaniny tych substancji. Substancja lecznicza jest trudno rozpuszczalna lub praktycznie nierozpuszczalna w fazie rozproszonej

Do sporządzania zawiesin możemy stosować środki pomocnicze (zwiększają lepkość, zmniejszają napięcie powierzchniowe) w takich ilościach aby nie mogły wywołać własnego efektu farmakologicznego.

Przygotowywane bezpośrednio przed użyciem, rozpraszając proszek, tabletkę, granulat w odpowiedniej cieczy.

Rozróżniamy zawiesiny:

v     Do użytku wewnętrznego

v     Do użytku zewnętrznego – np. dopochwowe, do nosa

v     Do użytku pozajelitowego – nie mogą być stosowane do wstrzykiwać, dosercowo

Zawiesiny substancji stałych w środowisku półstałym lub stałym – maści, czopki typu zawiesin

Wielkość cząstek nie powinna przekraczać:

v     do 30 µm w zawiesinach do użytku wewnętrznego i pozajelitowego

v     do użytku zewnętrznego – 90 µm

v     w kroplach do oczu mniej niż 25 µm

Substancja lecznicza jednolicie rozproszona w zawiesinie

Zawiesiny powinny wykazywać jednolite rozproszenie fazy stałej, a w przypadku wystąpienia sedymentacji cząstek ponowne jednolite rozproszenie powinno być uzyskane po 15 sekundach wytrząsania.

Powinny być przechowywane w szczelnie zamkniętych naczyniach, nie powinny być przechowywane w lodówkach i zamrażarkach, gdyż w niskiej temperaturze łatwiej dochodzi do agregacji cząsteczek (nie wskazane). Należ też unikać wysokiej temp. – mogą rozpuszczać się małe cząstki, a następnie krystalizować na dużych cząstkach – zwiększenie rozmiarów cząstek zawiesiny.

Zawiesiny do użytku wewnętrznego (Mixturae agitandae)

Sporządzanie leku w postaci zawiesiny ma na celu:

v     polepszenie przyswajania leku;
przyswajanie leku w postaci płynu jest lepsze niż w postaci proszku; postać płynna jest lepiej tolerowana przez chorego niż postać proszku ze względu na łatwiejsze połykanie i dozowanie – ważne w leczenie osób starszych oraz dzieci (tu również ma znaczenie odpowiedni smak); nie zawsze jednak jest możliwe znalezienie odpowiedniego rozpuszczalnika lub solubizatora

v     zwiększenie trwałości w trakcie przechowywania i użytkowania
pewne substancje lecznicze są nietrwałe w roztworze, wykazują jednak trwałość w zawiesinie

v     uzyskanie umiarkowanie przedłużonego działania zawieszonej substancji

v     zamaskowanie przykrego smaku i zapachu (istotne przy leczeniu dzieci)

Dla ułatwienia zawieszania stosuje się substancje wielkocząsteczkowe jako substancje pomocnicze:

v     ułatwiają zawieszanie

v     stabilizują rozproszenie

v     działają osłaniająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego – tym samym zmniejszają działanie drażniące niektórych substancji leczniczych

v     substancje pochodzenia naturalnego lub związki syntetyczne

Środki dyspergujące i zwiększające lepkość fazy rozpraszającej w zawiesinach wodnych

1.      polisacharydy naturalne : guma arabska, agar, tragakanta, skrobia, karagen, guma guar, guma ksantanowa, alginian sodu

2.      pochodne celulozy: hydroksyetyloceluloza, hypromeloza, metyloceluloza, żelatyna, karmelowa sodowa

3.      polimery syntetyczne: alkohol poliwinylowy, poliwinylopirolidon, karbomer (kwas poliakrylowy)

4.      substancje nieorganiczne: bentonit, krzemionka koloidalna, krzemian glinowo-magnezowy

Roztwory substancji wielkocząsteczkowych otrzymuje się przez rozproszenie w wodzie w odpowiedniej temperaturze (zależnie od substancji).

Sposób wykonywania zawiesiny do użytku wewnętrznego:

1.      przygotowanie sprzętu laboratoryjnego: moździerz z pistlem, zlewki, bagietka, butelka itp.

2.      zaczynając od najmniejszych ilości odważa się przepisane w recepcie substancje

3.      substancje dokładnie rozciera się w moździerzu

4.      w drugim moździerzu przygotowuje się roztwór substancji wielkocząsteczkowej w wodzie

5.      roztarte substancje zawiesza się w sporządzonym roztworze, rozciera się na jednolitą masę, dodając porcjami wodę w ilości mniejszej od przepisanej

6.      płynną masę przenosi się do wytarowanej butelki, pozostałą ilość wody popłukuje się moździerz i zlewa do tej samej butelki

7.      na końcu dodaje się przepisane nalewki lub syrop

8.      lek opisuje się na białej sygnaturze, a z uwagi na sedymentację fazy rozproszonej, dołącza się napis „Zmieszać przed użyciem”

Rp.

              Benzocaini (anestezyna)                            2,0

              Sir. simplicis                                                        15,0

              Aquae purificatae                            ad              120,0

              M.f.susp.

S. 3 razy dziennie łyżkę stołową

Zmieszać przed użyciem

Benzokaina – substancja bardzo trudno rozpuszczalna w wodzie

Należy wprowadzić kleik z gumy arabskiej w celu dokładnego zawieszenie substancji czynnej (anestezyny)

Przyjmujemy że na 100g zawiesiny wprowadzić należy 20g kleiku

20g – 100g

xg   – 120g                                          x=24g – tyle wprowadzamy w tej recepcie kleiku

guma arabska

                                          33,3g – 100g

                                          xg      – 24g                            x = 8g

2g benzokainy rozetrzeć w pierwszym moździerzu. W drugim moździerzu: 8g gumy arabskiej – zalać wodą do 24g i ogrzać – powstać ma kleik. Dodać substancji do benzokainy, ucierać, dodać pozostałą część wody, przenieść do wytarowanej butelki i uzupełnić wodą do 105g. Na samym końcu dodać 15g syropu.

Zmianę w recepcie należy uwzględnić w opisie recepty.

Rp.

              Benzocaini (anestezyna)                            2,0

              Gummi arabici                                          8,0

              Sir. simplicis                                                        15,0

              Aquae purificatae                                          125,0

              M.f.susp.                                                        150,0

S. 3 razy dziennie łyżkę stołową

Zmieszać przed użyciem

8g gumy arabskiej, dodajemy 16g wody =>24g kleiku. Benzokainę zawiesić w kleiku, do butelki, moździerz płuczemy wodą i do butelki. Dodać wody do 135g, na końcu dodać 15 g syropu.

Rp.

              Calcii carbonatis praecipitati                            7,5

              Magnesii oxidi                                          2,5

              Gummi arabici muc.                                          20,0

              Aquae purificatae                            ad              80,0

              M.f.susp.

S. 3 razy dziennie łyżkę stołową

Zmieszać przed użyciem

W pierwszym moździerzu 2,5g tlenu magnezu, węglan wapnia w 2 moździerzu, ok. 6g gumy arabskiej w 14g wody, uzupełniamy wodą do 80g.

Rp.

              Calcii carbonatis praecipitati                            1,5

              2% Sol. Methylocellulosi                            35,0

              Sir. simplicis                                          ad              50,0

              M.f.susp.

S. 2 razy dziennie łyżeczkę

Zmieszać przed użyciem

...