Formy rzeźby na obszarze o budowie zrębowej.doc

(26 KB) Pobierz

Formy rzeźby na obszarze o budowie zrębowej.

 

Najważniejszym procesem tektonicznym są przemieszczenia wzdłuż uskoków normalnych, które zachodzą przede wszystkim w pionie, ale mogą mieć też pewną składową poziomą. Główne formy rzeźby tektonicznej na obszarze o budowie zrębowej nawiązują do położenia części obszaru względem uskoku.

Fragmenty tektoniczne wydźwignięte noszę nazwę zrębów tektonicznych. W idealnej postaci są one ograniczone uskokami z obu stron i wówczas wyraźnie dominują nad terenem, wznosząc się stromo ponad niżej położone obszary przyległe. Intensywność względnego dźwigania po obu stronach zrębu nie musi być identyczna. Wówczas zręby przybierają charakter asymetryczny.

Odmiana zrębu półzręby (zręby jednostronne; monoklinalne) wydźwignięte wzdłuż jednego uskoku. W przekroju poprzecznym cechują się one wyraźną asymetrią i mają krótki stromy stok przy uskoku, a są łagodnie nachylone w kierunku przeciwnym.

Podnoszenie tektoniczne może odbywać się wzdłuż kilku równoległych do siebie uskoków, a wysokość zrębu rośnie stopniowo. Dzieje się tak przeważnie w przypadku dużych zrębów, a poszczególne stopnie pośrednie mają zazwyczaj do kilkuset metrów wysokości i do kilku kilometrów szerokości. Schody uskokowe są szczególnie dla zrębów sąsiadujących z głębokimi rowami i zapadliskami. Wraz z dźwiganiem wzdłuż uskoku głównego następuje pękanie sztywnego masywu skalnego i jego kolejne części obniżają się wzdłuż uskoków wtórnych w strona rowu.

Formą rzeźby niższego rzędu wchodzącą w skład zrębu i niezwykle charakterystyczną dla gór zrębowych są zewnętrzne progi tektoniczne. Powstają one wzdłuż lini uskoku, a ich obecność odzwierciedla przewagę ruchu podnoszącego nad niszczeniem przez procesy zewnętrzne. Mają one założenia tektoniczne, ale są stale przekształcane przez erozję i ruchy masowe.

Konsekwencją erozyjnego rozcinania jest także powstanie i rozwój trójkątnych lic progów tektonicznych, które są bardzo charakterystycznym elementem rzeźby tektonicznej, niespotykanym w takiej postaci w obrębie progów innego pochodzenia.

W zrębach jednostronnych rozwija się na powierzchni ukośnie ustawionej konsekwentna sieć rzeczna, ale w górnej części ich dorzeczy są stale rabowane przez strugi, wcinające się w stromy próg tektoniczny i szybko przesuwający dział wodny dzięki wielkiemu ich spadkowi.

W zrębach normalnych obustronnych, ograniczonych z obu stron progami uskokowymi, sieć rzeczna i dolinna ma zazwyczaj przebieg mniej regularny, nawiązujący do budowy geologicznej.

 

 

Zgłoś jeśli naruszono regulamin