Starożytne Chiny

Położenie

Południowo-zachodnia Azja. Życie koncentrowało się w okolicy dwóch rzek: Huang He (Żółta Rzeka) i Jangcy.

Ludność

Ludność zajmowała się głównie uprawą ryżu i innych zbóż (np. proso), które stanowiły podstawę pożywienia chłopów; udział mięsa i produktów mlecznych był nikły. Z braku naturalnego nawozu stosowano w rolnictwie wszelkie odpady. Hodowano bardzo małą ilość bydła. Zajmowano się rzemiosłem, stosując techniczne innowacje; wykorzystywano brąz (2 tys. p.n.e.), ale w niewielkim stopniu, bo brakowało cyny potrzebnej do jego produkcji; żelazo zaczęto stosować w VI–V w. p.n.e.; wyrabiano porcelanę.

Cesarstwo

Początkowo Chiny były podzielone na wiele walczących ze sobą królestw. Pod koniec 3 tys. p.n.e. doszło po zjednoczenia i powstania cesarstwa Han. Dążono do ujednolicenia całego państwa. Zniesiono władzę lokalnej arystokracji i zastąpiono ją aparatem biurokratycznym, narzucono jednolity system miar, budowano sieć dróg.

Cesarz uznawany był za „Syna Niebios” i wszystko należało do niego, dopóki rządził sprawiedliwie, przestrzegając zasad moralnych; to uzasadniało rządy absolutne i prawo do uzurpacji. Zadaniem cesarza było zapewnienie harmonii w świecie, głównie poprzez uprawianie cnót, pogody ducha i równowagi. Cesarz mógł być izolowany od wszystkiego, aby nie zburzyć jego harmonii, przez co władzę faktyczną sprawowali wysocy urzędnicy.

Pismo

Kaligrafia była w starożytnych Chinach sztuką. Pisano najpierw ryjąc w deszczułkach bambusowych, potem malowano na jedwabiu, aż wreszcie z kory drzew, szmat, konopi i słomy ryżowej stworzono papier. Pismo piktograficzne, obrazkowe.

Religia

Brak religii dominującej, wielobóstwo. Kult bóstw rolniczych, przodków, a także cesarza. W VI-V w. p.n.e. ukształtowanie dwóch nurtów filozoficzno-religijnych:

— konfucjanizm: stworzony przez Konfucjusza; dążenie do utrzymania życia w harmonii, opierającej się o sprawiedliwość, dobro, szacunek , poddanie się woli i rozumowi; wypełnianie obowiązków;

— taoizm: stworzony przez Lao-Cy; koncepcja jedności duchowo-materialnej świata, przejawiającej się harmonią zjawisk przyrodniczych — tao; celem mędrca jest poznanie tao dzięki czemu nabywał cnotę (de), co pozwala mu na zgodę wobec ustalonego porządku rzeczy; wolność jednostki ludzkiej, postawa kontemplacyjno-intelektualna.