UPRAWA TRUSKAWEK.doc

UPRAWA TRUSKAWEK

WYBÓR STANOWISKA I PRZYGOTOWANIE GLEBY

Truskawka może być uprawiana na terenie prawie całej Polski. Przy wyborze miejsca pod uprawę zwrócić należy uwagę na następujące czynniki środowiska:

·         Rodzaj gleby. Najlepsze do uprawy są gleby średnio zwięzłe, piaszczysto-gliniaste, należące do III i IV klasy bonitacyjnej (kompleks pszenno-buraczany lub żytnio-ziemniaczany). Gleby cięższe stwarzają roślinom gorsze warunki wzrostu z powodu okresowego nadmiaru wody po obfitych opadach. Gleby lżejsze można wykorzystać do uprawy pod warunkiem zainstalowania nawadniania, warunkującego uzyskanie wysokiego plonu w warunkach suszy. Unikać należy gleb podmokłych (poziom wód gruntowych powyżej 60-80 cm), optymalne pH gleby wynosić powinno od 6,0 do 6,5. Przed założeniem plantacji należy wykonać analizę gleby w Stacji Chemiczno-Rolniczej. W oparciu o jej wyniki ustalany jest poziom nawożenia mineralnego oraz potrzeby wapnowania

·         Przedplon. Należy unikać zakładania plantacji truskawki na polach, gdzie wcześniej rosły:

a) rośliny wieloletnie (trawy, koniczyna, lucerna), z uwagi na obecność szkodników glebowych (drutowce, pędraki, larwy opuchlaków), w przypadku podjęcia decyzji o założeniu uprawy na takim stanowisku należy przed założeniem plantacji wykonać zabieg przy użyciu jednego z preparatów zalecanych w programie ochrony truskawki (Basudin 10GR, Diazinon 10GR, Dursban 480EC, Pyrinex 480EC) zgodnie z instrukcją ich stosowania.

b) ziemniaki, pomidory, maliny z uwagi na możliwość porażenia roślin przez chorobotwórcze grzyby glebowe.

Dobrymi przedplonami dla truskawki są rośliny zbożowe i kapustne.

·         Obecność chwastów wieloletnich na polu (zwłaszcza perzu). Chwasty te należy zniszczyć przed założeniem plantacji stosując: Avans330SL, Roundup 360SL lub Roundup Ultra 360SL, itd., według instrukcji umieszczonej na opakowaniu (zaleceń programu ochrony roślin sadowniczych). Czyste pole ułatwia wykonanie wszelkich zabiegów agrotechnicznych w trakcie zakładania i prowadzenia plantacji truskawki, obniża koszty, podnosi zatem opłacalność uprawy.

·         Mikroklimat pola- unikać należy tzw. zastoisk mrozowych, to jest miejsc gdzie spływa i gromadzi się mroźne powietrze (kotliny, zagłębienia terenu). W miejscach tych mogą przemarzać rośliny (w mroźne i bezśnieżne zimy), zaś późne przymrozki wiosenne uszkadzają kwiaty co wpływa na obniżenie plonów. Najlepsze są stanowiska równinne lub o lekkim skłonie w kierunku północno-zachodnim lub północno-wschodnim, gdzie ubytki wody w glebie z powodu jej parowania są mniejsze.

Do zabiegów przygotowujących pole do wysadzenia sadzonek truskawki należy:

1.     Odchwaszczenie pola z chwastów trwałych (w razie potrzeby)

2.     Nawożenie obornikiem w dawce 40-60 ton/ha pod przedplon (wskazane)

3.     Wykonanie analizy gleby, wapnowanie i nawożenie nawozami mineralnymi w oparciu o jej wyniki (nawozy fosforowe i potasowe pod ostatnią orkę, potas najlepiej w formie siarczanu potasu, nawozy azotowe pogłównie; rodzaje nawozów, ich jednorazowa dawka i terminy stosowania zależą m.in. od rodzaju gleby i jej właściwości fizycznych i chemicznych)

4.     Wykonanie orki i zabiegów doprawiających rolę.

METODY UPRAWY TRUSKAWEK W GRUNCIE

1.     UPRAWA TRADYCYJNA. Jest metodą stosowaną od wielu lat, przy której zbiory owoców przypadają na czerwiec. W tym czasie podaż owoców na rynku jest bardzo duża, cena uzyskiwana przez producentów jest stosunkowo niska. Przy tej metodzie rozłożenie okresu zbioru owoców możemy osiągnąć poprzez właściwy dobór odmian, różniących się porą dojrzewania.

2.     UPRAWA PRZYŚPIESZONA. W tej metodzie producenci dzięki okrywaniu roślin folią perforowaną, włókniną lub niskimi tunelami foliowymi uzyskują przyśpieszenie zbioru owoców w porównaniu z uprawą tradycyjną o około 5-10 dni co ma bezpośredni wpływ na uzyskiwanie korzystniejszych cen za owoce.

3.     UPRAWA STEROWANA W POLU wydłuża okres zbioru truskawki poza tradycyjny termin owocowania tego gatunku (tj. od końca czerwca do końca lata), dzięki wykorzystaniu sadzonek ,,frigo” (przechowywanych w temperaturze około -2° C do czasu wysadzenia) oraz zróżnicowaniu terminów sadzenia (od końca kwietnia do drugiej dekady czerwca). Uprawa kosztowna.

SADZENIE TRUSKAWEK

Truskawki można sadzić praktycznie przez cały sezon wegetacyjny, o ile tylko dysponujemy sadzonkami.

W Polsce do zakładania plantacji uprawianych metodą tradycyjną najczęściej wykorzystuje się sadzonki zielone (tzw. świeże). Są one dostępne późnym latem, jesienią oraz wiosną; charakteryzują się niską ceną. Najlepszym terminem zakładania plantacji z sadzonek świeżych jest sierpień, ponieważ z roślin posadzonych w tym czasie można uzyskać znaczący plon w roku następnym. Opóźnienie terminu sadzenia wpływa na przemarzanie roślin (zwłaszcza w bezśnieżne i mroźne zimy), w najlepszym wypadku obniża plony owoców. Sadzenie roślin w terminie wiosennym (kwiecień) eliminuje możliwość ich przemarzania, lecz przy niedoborach wody (sucha wiosna, brak instalacji do nawadniania) wymusza konieczność usuwania pojawiających się kwiatostanów. Zabieg ten, chociaż eliminuje plon owoców w roku sadzenia, powoduje wzmocnienie się roślin i zapewni wydanie właściwego plonu w roku następnym. Pozostawienie kwiatostanów na świeżo posadzonych roślinach, przy braku nawadniania, wpływa negatywnie na wysokość i jakość plonów (owoce drobne, zazwyczaj mniej smaczne).

Do zakładania uprawy sterowanej truskawki wykorzystywane są sadzonki ,,frigo”. Są one dostępne praktycznie przez cały sezon wegetacyjny. Z uwagi na wyższą cenę, wynikającą z konieczności przechowywania ich w chłodni, są one wykorzystywane głównie do zakładania uprawy sterowanej (orientacyjne terminy sadzenia podano przy charakterystyce tej metody).

Nowością ostatnich lat w Polsce są sadzonki doniczkowane, produkowane w oparciu o kultury ,,in vitro”, bądź z odciętych od rośliny matecznej sadzonek rozłogowych, ukorzenianych w pojemnikach wypełnionych substratem torfowym. Do zalet tych sadzonek można zaliczyć:

a.      wysoką zdrowotność roślin

b.      uzyskanie dobrze ukorzenionych i silnie wyrośniętych sadzonek w środku lata (patrz: optymalny termin zakładania plantacji)

c.      możliwość wysadzania sadzonek nawet przy niesprzyjających warunkach wilgotnościowych gleby (niewielki stres dla roślin, bardzo dobre przyjęcia).

Do zakładania plantacji truskawki powinien być stosowany materiał kwalifikowany w stopniu oryginału, zdrowy, nie zaparzony, z dobrze wykształconym, nie przesuszonym systemem korzeniowym (dla sadzonek kopanych korzenie o długości co najmniej 8 cm, z grubą koroną o średnicy min. 10 mm (duża średnica korony ma wpływ na wysokość plonu, w związku z tym do uprawy sterowanej wybiera się sadzonki ,,frigo”, których średnica korony przekracza 15 mm), z 3-4 liśćmi (sadzonki ,,frigo”- bez liści).

·         Sadzonki wysadza się ,,pod szpadel” lub mechanicznie z użyciem sadzarek, na dobrze przygotowanym polu, w terminach zależnych od rodzaju uprawy (patrz- metody uprawy), najczęściej w sierpniu. Odległości między rzędami roślin należy dostosować do rozstawu tylnych kół ciągnika (ważne z uwagi na prowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych). Przy systemie rzędowym można zastosować rozstawę 80 x 25 cm natomiast w systemie pasowym dla przykładu: 100cm. między pasami, 40cm. między rzędami w pasie, 25cm. między roślinami w rzędzie (100+40x25cm.). Sadzonki należy umieścić w glebie na właściwej głębokości i dobrze ugnieść glebę wokół (dobrze zasadzone rośliny przy próbie ich wyrwania z podłoża stawiają opór, aż do oderwania blaszki liściowej od ogonka) . Sadzenie zbyt płytkie i zbyt głębokie wpływa niekorzystnie na dalszy wzrost roślin. W przypadku wysadzania roślin podczas suszy wskazane jest ich podlanie, a nawet lekkie okrycie rzędów słomą.

ODMIANY

Lista odmian roślin sadowniczych na rok 1999 zawiera 20 odmian truskawki, z czego:

·         3 odmiany wczesne: KAMA, KENT ISK, VEGA,

·         16 odmian średnio wczesnych: DUKAT, SENGA SENGANA ISK, ELSANTA SKIERNIEWICKA ISK, PLENA, REAL, SYRIUSZ, GERIDA, KASTER, ONEBOR, PEGASUS, ELKAT, KAREL, SEAL, TERESA, GENEVA ISK, DEDGAUNTLET ISK,

·         1 odmianę późną: VICODA

Najpopularniejszą odmianą w Polsce jest Senga Sengana uprawiana głównie dla potrzeb przetwórstwa. Jest odmianą bardzo plenną i wytrzymałą na mrozy, ale bardzo wrażliwą na szarą pleśń (gnicie owoców), dlatego wymaga pełnej ochrony przed tą chorobą.

Odmiana Geneva ISK owocuje dwukrotnie - w czerwcu oraz od sierpnia do przymrozków jesiennych, jej główną wadą w naszych warunkach jest mała odporność na mróz, dlatego należy ją okrywać na zimę.

Wśród odmian deserowych popularne są: Elsanta, Kent, Kama, Real wczesne i średnio wczesne odmiany o atrakcyjnych owocach. Odmiany wczesne są uprawiane na zbiór przyśpieszony pod folią lub włókniną. Elsantę wykorzystuje się powszechnie również do uprawy sterowanej.

PIELĘGNACJA PLANTACJI

Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych jest odchwaszczanie plantacji. Wyboru metody odchwaszczania należy dokonać jeszcze przed podjęciem decyzji o założeniu plantacji. Ułatwi nam to znacznie prowadzenie plantacji w późniejszym czasie, zmniejszy również koszty prowadzenia uprawy. Odchwaszczanie można wykonać mechanicznie lub przy użyciu herbicydów. Zwalczanie chemiczne chwastów należy prowadzić zgodnie z aktualnie obowiązującymi zaleceniami zawartymi w programie ochrony roślin sadowniczych.

Na plantacjach nowo założonych:

·         Przed wschodami poleca się:

Acenit 50EC, Devrinol 450SC, Buracyl 80WP, Venzar 80 WP, Stomp 330EC, Stomp 400SC, Azotop 50WP, Gesatop 50WP, Sinazine 80WP.

·         Przed lub bezpośrednio po wschodach polecane są:

Burtix 72WP, Goltix 70WP, Goltix 70WG.

·         Po wschodach chwastów można zastosować:

Betanal Progress AM 180EC, Betanal 160EC, Agil 100EC, Fusilade Super 125EC, Perenal 104EC, Targa Super 5EC, Reglone Turbo 200SL (stosować osłony!).

Na plantacjach dwuletnich i starszych polecane są następujące preparaty:

·         Przed wschodami chwastów:

Devrinol 450SC, Buracyl 80WP, Venzar 80WP, Stomp 330EC, Stomp 400SC, Azotop 50WP, Gesatop 50WP, Sinazine 80WP.

·         Przed wschodami i wkrótce po wschodach chwastów:

Burtix 72WP, Goltix 70WP, Goltix 70WG.

·         Po wschodach chwastów:

Betanal 160EC, Betanal Progress AM 180EC, Lontrel 300, Agil 100EC, Fusilade Super 125EC, Targa Super 5EC, Perenal 104EC, Nabu Plus EC, Reglone Turbo 200SL (stosować osłony!)

Przed podjęciem decyzji o wyborze konkretnego herbicydu należy wziąć pod uwagę:

·         aktualny stan plantacji (wiek roślin oraz ich aktualną fazę rozwojową),

·         wpływ herbicydu na chronioną odmianę(czy istnieją przeciwwskazania),

·         sposób działania preparatu na chwasty (dolistny, doglebowy),

·         występujące na polu gatunki chwastów oraz ich aktualną fazę rozwoju,

·         wilgotność i rodzaj gleby,

·         optymalną temperaturę powietrza wskazaną podczas wykonywania zabiegu.

Nawadnianie plantacji jest niezbędnym zabiegiem pielęgnacyjnym, warunkującym uzyskanie wysokich , jakościowo dobrych plonów. Nawadniać można z użyciem deszczowni lub za pomocą nawadniania kroplowego. Pierwsza metoda wymaga, oprócz instalacji, źródła wody o znacznej wydajności (dla nawodnienia plantacji truskawki o powierzchni 1 ha dawką 30mm opadu potrzeba aż 300 m3 wody). Lepsze jest zatem, ze względu na dużą oszczędność wody, nawadnianie kroplowe. Węże w tym systemie najlepiej umieszczać między dwoma sąsiednimi rzędami (w przypadku, gdy rośliny wysadzono w dwurzędowych pasach),lub wzdłuż rzędów.

Nawożenie pogłówne truskawek ogranicza się praktycznie do nawożenia mineralnego, stosowanego wiosną pierwszego roku, w dawce 40-80 kg N /ha. Na plantacjach starszych nawożenie azotowe wykonywane jest dopiero po zbiorze owoców w dawce 30-50 kg N /ha. Należy jednak pamiętać iż nawożenie plantacji owocującej azotem uzasadnione jest tylko wówczas, gdy analizy chemiczne liści oraz wygląd roślin i stan plantacji wskazują na taką konieczność.

Ściółkowanie, w ostatnich latach stało się powszechnie wykonywanym, ważnym zabiegiem, mającym bezpośredni wpływ na jakość owoców. Zapobiega ono zabrudzeniu owoców przez glebę, ogranicza również parowanie wody. Do ściółkowania używa się zazwyczaj słomy (ściółkowanie w okresie kwitnienie truskawki), trocin (grubych; drobne trociny zbyt przylegają do owoców powodując ich brudzenie), dwuwarstwowej folii - od spodu czarnej, uniemożliwiającej rozwój chwastów a z wierzchu białej, chroniącej przed nadmiernym jej nagrzewaniem przy słonecznej pogodzie (rozkładanej na zagonach przed sadzeniem truskawek).

Koszenie liści wykonuje się bezpośrednio po zbiorach owoców. Opóźnienie tego zabiegu wpływa negatywnie na wielkość plonów w roku następnym. Zabieg ten wykonuje się na plantacjach starszych (dwu i trzyletnich, ściółkowanych słomą). Skoszone liście, wraz ze ściółką są usuwane z plantacji i wykorzystane na kompost. Ułatwia to wykonanie zabiegów ochrony przeciw groźnym szkodnikom truskawki: roztoczowi truskawkowemu oraz przędziorkowi chmielowcowi (o ile występują na plantacji).

Ochrona przed chorobami i szkodnikami ma istotny wpływ na wielkość i jakość uzyskiwanych plonów truskawki. Najgroźniejszą chorobą tej rośliny jest SZARA PLEŚŃ atakująca kwitnące kwiaty. Jej objawy obserwujemy zwykle na dojrzewających owocach, wówczas na jej zwalczanie jest zdecydowanie za późno. W ramach profilaktyki można zastosować m.in.: Euparen 50WP, Sumilex 500SC, Teldor 500SC i inne, począwszy od początku kwitnienia. Odmiany truskawek wykazują zróżnicowaną odporność na tę chorobę (patrz: tabela; lista odmian roślin sadowniczych).

Truskawka może być również porażana przez BIAŁĄ PLAMISTOŚĆ LIŚCI - chorobę grzybową, która w skrajnym przypadku (przy silnym porażeniu) może powodować zamieranie całych blaszek liściowych. Zwalcza ją Euparen 50WP stosowany w terminach zwalczania szarej pleśni i inne preparaty, wymienione w Programie Ochrony Roślin Sadowniczych.

W warunkach deszczowej wiosny może pojawić się MĄCZNIAK PRAWDZIWY TRUSKAWKI - choroba grzybowa atakująca liście, kwiaty oraz owoce. Porażone części roślin pokrywają się biało szarym nalotem, owoce nie nadają się do spożycia. Do zwalczania tej choroby stosuje się: Siarkol Extra 80WP, Nimrod 25EC, Tiowol 800S.C.

Najgroźniejszymi szkodnikami truskawki są: KWIECIAK MALINOWIEC oraz PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC.

Kwieciak jest małym chrząszczem (długości 3 mm) składającym jaja w pąki kwiatowe, po złożeniu jaj samica podcina pąk, wskutek czego pąk nie rozwija się. Największe szkody wyrządza on w uprawie odmian wczesnych, ponieważ niszczy wierzchołkowe, najwcześniej kwitnące kwiaty, przez co traci się wczesny plon owoców. Zwalczać go można przed kwitnieniem roślin, w okresie pojawiania się chrząszczy, stosując jeden z następujących preparatów: Trebon 10SC, Trebon 30EC, Talstar 100EC, Decis 2,5EC, Fastac 10EC, Rufast 150S.C., Nurelle D 550EC, Zolone 35EC, Karate 025EC, Karate 25WG, Decistab TB (wg instrukcji znajdującej się na opakowaniu).

Przędziorek chmielowiec jest drobnym roztoczem (o długości 0,5mm- samice, 0,35mm- samce), żerującym na dolnej stronie liści pod oprzędem. Nakłuwa on liście i wysysa komórki miękiszu, w efekcie liście żółkną, a z czasem brązowieją. Zwalcza się go następującymi preparatami:

·         Przed kwitnieniem truskawki:

Omite 30WP, Torque 50WP, Nissorun 10EC, Nissorun 050EC, Mitac 200EC, Magus 200SC, Ortus 05SC, Sanmite 20WP, mieszaniną preparatów: Apollo 500S.C. i Mitac 200EC lub: Apollo plus 060 OF i Mitac 200 EC, Talstar 100EC ,Rufast 150EC.

·         W czasie kwitnienia:

Omite 30WP, Talstar 100EC, Ortus 05S.C., Sanmite 20WP.

·         Po zbiorze owoców

stosuje się te same preparaty jak w okresie przed kwitnieniem, a także: Pennstyl 25WP, Pennstyl 600S.C.

CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH ODMIAN TRUSKAWKI POD WZGLĘDEM NIEKTÓRYCH CECH