NAZWY

DZIELIMY NA :

1.WG LICZBY WYRAZÓW SKŁADOWYCH:

- PROSTE: jeden wyraz,

- ZŁOŻONE: kilka wyrazów

2. WG CHARAKTERU TEGO DO CZEGO SIĘ ODNOSZĄ :

- KONKRETNE : takie, które są znakami rzeczy.(stół, kwiat)

- ABSTRAKCYJNE: cechy, kolor, zdarzenia ( biały, zły, śmierć )

3. WG SPOSOBU WSKAZYWANIA DESYGNATÓW:

- GENERALNE: wszystkie przedmioty danego rodzaju. krzesło

- INDYWIDUALNE:  poszczególne przedmioty (Poznań, Dunajec)

4. WG LICZBY DESYGNATÓW:

- OGÓLNE: wiele desygnatów,

- JEDNOSTKOWE: jeden desygnat - PUSTE: bez desygnatów.

5. STRUKTURY DESYGNATÓW

- ZBIOROWE: poseł, sejm,  biblioteka .

- NIEZBIOROWE

NAZWA WYRAŹNA – kiedy możemy, umiemy podać zespół cech wystarczających dla odróżnienia desygnatów danej nazwy od innych przedmiotów.

NAZWA  INTUICYJNA – na podstawie ogólnego wyglądu danego przedmiotu, bez zastanowienia się nad treścią danej nazwy, umiemy określić czy jest on czy nie desygnatem danej nazwy.

DESYGNAT – przedmiot, którego dana nazwa jest znakiem przedmiotu, który odpowiada danej nazwie.

TREŚĆ NAZWY – to zespól cech na podstawie którego osoba używająca danej nazwy gotowa jest uznać jakiś przedmiot za desygnat tej nazwy, a innych przedmiotów już nie, w ramach danego języka. ZAKRES NAZWY – zbiór wszystkich desygnatów danej nazwy.

ZDANIA:

- W SUPOZYCJI PROSTEJ: chodzi o poszczególny desygnat tej nazwy (student ostatniego roku na A.S.P.) – W SUPOZYCJI FORMALNEJ: nazwa dla całego gatunku przedmiotów ( studenci są wyjątkowymi ludźmi ) .

- W SUPOZYCJI MATERIALNEJ: rozłożyć na części pierwsze ( student – jest wyrazem 7 literowym.

STOSUNKI MIĘDZY ZAKRESAMI NAZW

1. RÓWNOWAŻNOŚĆ

S = P, P = S

2. NADRZĘDNOŚĆ

nie każde S jest P

każde P jest S

3. PODŻĘDNOŚĆ

każde S jest P

nie każde P jest S

4. KRZYŻOWANIE

niektóre S są P

nie wszystkie S są P

nie wszystkie P są S

niektóre P są S

5. WYKLUCZANIE

P nie jest S

S nie jest P

STOSUNEK SPRZECZNOŚCI zakresów dwóch nazw, wówczas gdy mamy jakąś nazwę i nazwę w stosunku do tej pierwszej negatywną ( sędzia, nie- sędzia)

STOSUNEK PRZECIWIEŃSTWA zakresów dwóch nazw, wówczas gdy te nie mają wspólnych desygnatów, a zakresy obu tych nazw łącznie nie tworzą klasy uniwersalnej (słowik, osioł)

PYTANIE ZASADNICZE:

JEST, NIE JEST

NIE ZADAJEMY PYTAŃ:

- SKŁADA SIĘ

- JEST CZĘŚCIĄ

- ZAWIERA SIĘ

1. RODZAJE DEFINICJI ZE WZGLĘDU NA ICH ZADANIA:

-DEFINICJA  SPRAWOZDAWCZA

wskazuje, jakie znaczenie ma czy też miał kiedyś definiowany wyraz w pewnym języku.

- DEFINICJA PROJEKTUJĄCA: ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość:

- KONSTRUKCYJNA – jeżeli ustala znaczenie pewnego wyrazu na przyszłość nie licząc się z dotychczasowym znaczeniem tego wyrazu.

- REGULUJĄCA – jeśli ustala na przyszłość wyraźne znaczenie pewnego wyrazu licząc się z dotychczasowym, niedostatecznie określonym, znaczeniem tego wyrazu.

2.  RODZAJE DEFINICJII ZE WZGLĘDU NA ICH BUDOWĘ:

- DEFINICJA RÓWNOŚCIOWA która składa się z trzech części :

- definiendum – zwrot językowy zawierający wyraz definiowany.

- zwrot łączący – jakiś zwrot, który stwierdza, że definiendum ma takie damo znaczenie, jak wyrazy zawarte w trzeciej części.

- definiens – znane słuchającemu wyrazy, których użyto do wyjaśnienia pewnego zwrotu.

[ bursztyn (definiendum) jest to  (łącznik) skamieniała żywica

(definiens) ].

- DEFINICJA KLASYCZNA  polega na podaniu rodzaju i różnicy gatunkowej. Definiować nazwę A przez porównanie jej zakresu z zakresem jakiejś ogólniejszej nazwy B (genus- rodzaj) ograniczonym przez dodanie cech C zwężających należycie ten szerszy zakres.  ( Dom (A) jest to budynek (B) mieszkalny (C). Definicja klasyczna nazwy jest definicją polegającą na wskazaniu treści tej nazwy.

- DEFINICJA W STYLIZACJI SŁOWNIKOWEJ głosi, że pewien wyraz czy wyrażenie ma takie samo znaczenie jak wskazane drugie wyrażenie. ( wyraz „ustawa” znaczy tyle co „zbiór przepisów prawnych uchwalony jako całość przez parlament”) . definiendum i definies są tu użyte w supozycji materialnej.

- DEFINICJA W STYLIZACJI SEMANTYCZNEJ głosi, że pewien wyraz czy wyrażenie oznacza takie a takie przedmioty lub odnosi się do takich a takich cech, zdarzeń stosunków.(np.: „słód” znaczy tyle co  wyrażenie „ wszelkie zboże sztucznie kiełkowane”).

- DEFINICJA W STYLIZACJI PRZEDMIOTOWEJ wskazuje znaczenie wyrazu definiowanego mówiąc o cechach tego, do czego wyraz definiowany się odnosi, albo wymieniając gatunki przedmiotów, które obejmuje dany rodzaj. (popielniczka jest to naczynie przeznaczone do zbierania popiołu i niedopałków papierosów). Intencją tej wypowiedzi jest poinformowanie kogoś o znaczeniu rozważanego słowa, a nie wypowiedzenie twierdzenia o pewnych przedmiotach.

BŁĘDY PRZY DEFINIOWANIU:

- IGNOTUM PER IGNOTUM (nieznane przez nieznane)

- IDEM PER IDEM (to samo przez to samo)

- błędne koło pośrednie

- błędne koło bezpośrednie

- definicja za szeroka

- definicja za wąska

- błąd przesunięcia kategorialnego