Finansowanie partii politycznych w Polsce

[edytuj]

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Finansowanie partii politycznych w Polsce

W Polsce obowiązują trzy główne zasady finansowania działalności partii politycznych:

·         dochody uzyskiwane przez partię z wykorzystaniem własnego majątku

·         dochody od osób fizycznych w postaci składek członkowskich, darowizn, spadków oraz zapisów

·         finansowanie z budżetu państwa

Wykorzystanie majątku własnego [edytuj]

Zgromadzony majątek partyjny może być wykorzystywany jedynie do działalności w celach statutowych oraz na cele charytatywne. Istnieją również ograniczone możliwości czerpania wymiernych korzyści z operacji majątkowych, jakie partia może osiągnąć w drodze:

·         oprocentowania środków zgromadzonych na rachunkach bankowych i lokatach,

·         obrotu obligacjami Skarbu Państwa i bonami skarbowymi Skarbu Państwa,

·         zbycia należących do niej składników majątkowych,

·         prowadzenia przez partię polityczną działalności własnej polegającej na sprzedaży tekstu statutu lub programu partii, a także przedmiotów symbolizujących partię i wydawnictw popularyzujących cele i działalność partii politycznej oraz na wykonywaniu odpłatnie drobnych usług na rzecz osób trzecich z wykorzystaniem posiadanego sprzętu biurowego.

Przedsięwzięcia te nie uchodzą w świetle prawa za działalność gospodarczą, której prowadzenie jest partiom politycznym zabronione. Ponadto partia polityczna może użyczać posiadane przez siebie nieruchomości i lokale jedynie na biura poselskie, senatorskie oraz biura radnych gminy, powiatu albo województwa. Jeżeli do wymienionych wcześniej wariantów dodamy możliwość zaciągania kredytów bankowych na cele statutowe, wyczerpie się wówczas wariant finansowania działalności partii politycznej oparty na przedsięwzięciach własnych oraz majątkowych.

Dochody od osób fizycznych [edytuj]

Kolejnym sposobem pomnażania kapitału partyjnego są dochody od osób fizycznych, w tym od samych członków partii. Zabronione jest natomiast pobieranie jakichkolwiek datków mających wartość pieniężną od osób prawnych. Jeżeli chodzi o osoby fizyczne, to partia nie może przyjmować środków finansowych pochodzących od:

·         osób fizycznych niemających miejsca zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za granicą,

·         cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

W przypadku przyjęcia datków od takich osób, co zdarzyć się powinno tylko w przypadku niedopatrzenia, partia ma obowiązek zwrócić w ciągu 30 dni otrzymane świadczenia, bądź przekazać je dla Skarbu Państwa, jeżeli takowa możliwość nie zaistnieje (brak adresu nadawcy). Kolejnym ograniczeniem w przyjmowaniu środków finansowych jest ich wysokość, otóż łączna suma wpłat od osoby fizycznej na rzecz partii politycznej, z wyłączeniem składek członkowskich w kwocie nieprzekraczającej w jednym roku minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu poprzedzającym wpłatę, oraz wpłat na Fundusz Wyborczy partii politycznej, nie może przekraczać w jednym roku 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nie istnieje również możliwość gromadzenia środków pieniężnych w formie zbiórek publicznych.

Finansowanie z budżetu państwa [edytuj]

Ostatnim motorem napędowym majątku partyjnego są subwencje z budżetu państwa, które zostają przyznawane pod następującymi warunkami: Aby uzyskać możliwość zasilania kont bankowych środkami budżetowymi partia musi uzyskać w wyborach do Sejmu, tworząc samodzielnie komitet wyborczy, co najmniej 3% ważnie oddanych głosów na jej okręgowe listy kandydatów w skali kraju bądź 6 % ważnie oddanych głosów w skali kraju, jeżeli kandyduje w koalicji. Wysokość rocznej subwencji, dla danej partii politycznej albo koalicji wyborczej ustalana jest na zasadzie stopniowej degresji proporcjonalnie do łącznej liczby głosów oddanych na listy okręgowe kandydatów na posłów partii albo koalicji wyborczej, w rozbiciu na liczby głosów odpowiadające poszczególnym przedziałom określonym w procentach, według następującego wzoru:

S = W1 x M1 + W2 x M2 + W3 x M3 + W4 x M4 + W5 x M5

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

S - kwota rocznej subwencji,

W1-5 - liczby głosów kolejno obliczane dla każdego wiersza poniższej tabeli, podane odrębnie w wyniku rozbicia łącznej liczby głosów ważnych oddanych w skali kraju łącznie na listy okręgowe kandydatów na posłów danej partii politycznej albo koalicji wyborczej, odpowiednio do wyznaczonego w procentach przedziału,

M1-5 - wysokość kwoty w złotych dla kolejnych wierszy poniższej tabeli:

W ten sposób liczona jest wysokość rocznej subwencji, która wypłacana jest partii przez cały czas trwania kadencji Sejmu w kwartalnie rozłożonych ratach. Jeżeli nastąpi skrócenie kadencji Sejmu, prawo do subwencji również wygasa.

Finansowanie partii w Polsce
Źródła finansowania partii politycznych w Polsce są jawne. Majątek partii powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z dochodów z majątku oraz z dotacji i subwencji państwowych. Partia nie może prowadzić działalności gospodarczej, jednak za takową nie uważa się sprzedaży przez partię publikacji z nią związanych i przedmiotów ją symbolizujących.

Od 2001 r. głównym źródłem finansowania partii są subwencje oraz dotacje

z budżetu państwa. Subwencje mogą otrzymywać partie, które w ostatnich wyborach do Sejmu przekroczyły próg 3% (jeśli samodzielnie tworzyły komitet wyborczy) lub 6% głosów (jeśli wchodziły w skład koalicyjnego komitetu wyborczego). Dotacje otrzymują partie za każdy głos zdobyty w Sejmie lub Senacie. Zasday finansowania partii politycznyh znajdują się w: 1. Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych Dz.U.1997, Nr 604, poz. 98. 2. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U.2001, Nr 46, poz. 499.

Partie polityczne w Polsce [edytuj]

Sytuacja prawna [edytuj]

Sytuację prawną partii politycznych w Polsce reguluje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych. Ustawa definiuje partię polityczną jako:

dobrowolną organizację, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej[1].

Artykuł 13. Konstytucji RP zakazuje istnienia partii odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

Partia polityczna może korzystać z praw wynikających z ustaw dopiero po uzyskaniu wpisu do ewidencji partii politycznych prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Wniosek o wpisanie partii do ewidencji musi być poparty przez co najmniej 1000 obywateli polskich, którzy ukończyli 18 lat i mają pełną zdolność do czynności prawnych.

Kontrolę działalności i celów partii politycznych sprawuje Trybunał Konstytucyjny.

Finansowanie partii w Polsce [edytuj]

 Osobny artykuł: Finansowanie partii politycznych w Polsce.

Źródła finansowania partii politycznych w Polsce są jawne. Majątek partii powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z dochodów z majątku oraz z dotacji i subwencji państwowych. Partia nie może prowadzić działalności gospodarczej, jednak za takową nie uważa się sprzedaży przez partię publikacji z nią związanych i przedmiotów ją symbolizujących.

Od 2001 r. głównym źródłem finansowania partii są subwencje oraz dotacje z budżetu państwa. Subwencje mogą otrzymywać partie, które w ostatnich wyborach do Sejmu przekroczyły próg 3% (jeśli samodzielnie tworzyły komitet wyborczy) lub 6% głosów (jeśli wchodziły w skład koalicyjnego komitetu wyborczego). Dotacje otrzymują partie za każde miejsce zdobyte w Sejmie lub Senacie. Zasada finansowania partii politycznych znajdują się w:

1. Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych Dz. U. z 1997 r. Nr 604, poz. 98.
2. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 2001 r. Nr 46, poz. 499.

Finansowanie kampanii wyborczych w Polsce

[edytuj]

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Finansowanie kampanii wyborczych w Polsce

Problem finansowania kampanii wyborczych rodzi się wraz z chwilą ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o zarządzeniu wyborów, a kończy się na 24 godziny przed dniem ich odbycia i jest ściśle związany z działaniami komitetów wyborczych oraz z ich rodzajami. Aby uniknąć konfliktów oraz niesprawiedliwości na arenie politycznej, prawo wyborcze dyktuje zasady organizowania bojów o miejsca w parlamencie opierając się na zasadach równości, powszechności oraz jawności. Podstawowymi zaś komórkami, które w czasie kampanii wyborczej na nich bazują, są wcześniej wspomniane komitety wyborcze.

Komitety wyborcze [edytuj]

Komitet wyborczy, to zespół osób, który w imieniu partii politycznej oraz wyborców wykonuje czynności wyborcze, a w szczególności zgłasza kandydatów na posłów bądź senatorów i z prawem wyłączności, prowadzi kampanię wyborczą na ich rzecz.

Wyróżnia się trzy główne rodzaje komitetów wyborczych:

·         komitet wyborczy partii politycznej

·         koalicyjny komitet wyborczy

·         komitet wyborczy wyborców

W przypadku partii politycznej rolę komitetu wyborczego odgrywa jej organ upoważniony do reprezentowania ugrupowania na zewnątrz. Ma on obowiązek powiadomienia Państwowej Komisji Wyborczej o zamiarze zgłoszenia własnych kandydatów na posłów bądź senatorów, z jednoczesnym dookreśleniem jednostek, które zostają obsadzone na stanowiskach pełnomocnika wyborczego oraz pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego. Owo zgłoszenie, które jest jednocześnie warunkiem rozpoczęcia kampanii wyborczej na rzecz promowanych kandydatów, może zostać złożone tuż po ogłoszeniu decyzji o wyborach, ale nie później niż na 50 dni przed ich rozpoczęciem.

Koalicyjny komitet wyborczy powstaje wówczas, gdy partie decydują się startować w wyborach ze wspólnego ramienia, przy czym jedna partia, może istnieć tylko w jednej koalicji. W przypadku tego komitetu, musi on posiadać w swoim składzie co najmniej 10 osób wskazanych przez organy upoważnione do reprezentowania partii na zewnątrz oraz podobnie jak w poprzednim przypadku, pełnomocnika wyborczego oraz pełnomocnika finansowego komitetu.

Ostatni rodzaj komitetu, to komitet wyborczy wyborców, który może zostać zawiązany z inicjatywy co najmniej 15 obywateli mających prawo wybierania. Podobnie jak poprzednio, związek ten musi posiadać swojego pełnomocnika finansowego oraz wyborczego, który przedkłada Państwowej Komisji Wyborczej zawiadomienie o utworzeniu komitetu, ale tym razem łącznie z listą co najmniej 1000 podpisów obywateli mających prawo wybierania i popierających powstanie tegoż związku. Jest to jedyny podstawowy warunek, odróżniający ten rodzaj komitetu od dwóch pozostałych.

Każdy z wyżej wymienionych komitetów wyborczych może powszcząć działania wyborcze dopiero po wydaniu przez Państwową Komisję Wyborczą powiadomienia o przyjęciu zawiadomienia powołania komitetu, które jest dostarczane pełnomocnikowi wyborczemu po okresie 3 dni od jego złożenia, o ile nie budzi żadnych zastrzeżeń prawnych. Rozwiązanie zaś komitetu dokonuje się najczęściej po przyjęciu sprawozdania wyborczego komitetu przez Państwową Komisję Wyborczą, bądź po upływie 6 miesięcy od otrzymania dotacji podmiotowej z budżetu państwa, jeżeli takowa została przyznana(o czym później).

Finansowanie kampanii wyborczej [edytuj]

Przede wszystkim finansowanie kampanii wyborczej jest jawne i zasadniczo sprowadza się do finansowania działalności komitetów wyborczych, za którą odpowiada pełnomocnik finansowy. Komitet może pozyskiwać i wydawać pieniądze jedynie na cele związane z wyborami i jedynie w ograniczonym przedziale czasowym, bowiem zabronione jest pozyskiwanie jakichkolwiek środków finansowych przez komitety po dniu wyborów oraz ich wydatkowania po dniu złożenia sprawozdania z działalności wyborczej dla Państwowej Komisji Wyborczej.

W przypadku komitetów wyborczych partii politycznych, ich jedynym źródłem finansowania działalności jest Fundusz Wyborczy, który partia zakłada w celu finansowania wyborów, w tym m.in. wyborów do Sejmu i Senatu. Środki tegoż funduszu mogą pochodzić jedynie z wpłat własnych partii politycznej oraz darowizn, spadków i zapisów jedynie od osób fizycznych. Łączna suma wpłat osoby fizycznej na Fundusz Wyborczy danej partii politycznej w jednym roku nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeżeli natomiast w danym roku kalendarzowym odbywają się więcej niż jedne wybory, suma ta ulega zwiększeniu do 25-krotności minimalnego wynagrodzenia z pracę.

Dla koalicyjnych komitetów wyborczych, źródłem finansowania mogą być podobnie, jak w przypadku odrębnych partii politycznych, specjalnie powołane fundusze wyborcze działające na tych samych zasadach. Nie mogą one, tak samo jak komitety wyborcze wyborców, przyjmować środków finansowych od :

·         osób fizycznych niemających miejsca zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za granicą

·         cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

W tym wypadku podobnie łączna suma wpłat od osoby fizycznej na rzecz jednego koalicyjnego komitetu wyborczego albo komitetu wyborczego wyborców nie może przekraczać 15-krotności najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień ogłoszenia postanowienia o zarządzeniu wyborów.

Dodatkowo w wypadku komitetów wyborczych wyborców istnieje możliwość zaciągania zobowiązań kredytowych z przeznaczeniem na cele działalności wyborczej. We wszystkich przypadkach, środki służące prowadzeniu kampanii wyborczej muszą być gromadzone na rachunkach bankowych.

Jeżeli chodzi o samą działalność kampanijną, to komitety wyborcze mogą przeznaczać na jej cele jedynie ograniczone ilości środków finansowych, których limity ujęte są w dwie kategorie:

·         limity okręgowe, wyznaczane dla komitetu, który swoich kandydatów tylko w jednym okręgu wyborczym, i odpowiednio

·         limity ponadokręgowe, które swoich kandydatów zarejestrowały w więcej niż jednym okręgu wyborczym

Procedura wyznaczania owych limitów jest następująca:

·         limit okręgowy oblicza się poprzez podzielenie liczby wszystkich zarejestrowanych wyborców w kraju przez liczbę 560 i pomnożenie uzyskanego wyniku przez liczbę mandatów posłów lub senatorów wybieranych w danym okręgu wyborczym, w którym komitet zarejestrował swojego kandydata lub kandydatów

·         limit ponadokręgowy dla danego komitetu stanowi po prostu sumę kwoty poszczególnych limitów okręgowych

Dodatkowym ograniczeniem dla działalności komitetów jest kwota, jaką mogą one przeznaczyć na kampanię prowadzoną w formie reklamy, która to opiewa na 80 % całości limitu wyborczego liczonego w wyżej przedstawiony sposób.

Dotacja podmiotowa [edytuj]

Zarówno partie polityczne, które mają swoje komitety biorące udział w wyborach, jak również partie wchodzące w koalicje wyborcze oraz komitety wyborcze wyborców mają możliwość uzyskania specjalnych dotacji budżetowych, zwanych dotacjami podmiotowymi. Warunkiem otrzymania takiego wsparcia finansowego jest uzyskanie mandatu przez kandydata bądź kandydatów wystawionych przez dany komitet wyborczy. Oczywiście im więcej mandatów tym lepiej, co wynika bezpośrednio z formuły liczenia wysokości dotacji podmiotowej, która przedstawia się następująco:

Dp=W/560xM

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

·         Dp - wysokość przysługującej dotacji podmiotowej

·         W - sumę wydatków na kampanię wyborczą komitetów wyborczych (do wysokości przysługujących komitetom wyborczym limitów), które uzyskały co najmniej 1 mandat

·         M - liczbę mandatów posłów i senatorów uzyskanych przez dany komitet wyborczy

Odpowiednio wyliczona kwota podmiotowa wypłacana jest w terminie 6 miesięcy od dnia stwierdzenia ważności wyborów.

Wszystko odbywa się oczywiście pod nadzorem Państwowej Komisji Wyborczej, która bazuje na sprawozdaniach wyborczych, jakie przedstawiają jej poszczególne komitety wyborcze. Warto jest jeszcze dodać, że w sytuacji kiedy uzyskana przez komitet kwota pieniędzy do rozdysponowania na działalność wyborczą przekracza wydatki, to w przypadku komitetu wyborczego oraz koalicyjnego komitetu wyborczego, nadwyżka ta zostaje przekazana na konto Funduszu Wyborczego, nie później niż w ciągu 30 dni od przyjęcia sprawozdania wyborczego przez PKW. W przypadku natomiast komitetu wyborczego wyborców, nadwyżka powinna zostać przekazana na dobrowolny cel charytatywny najpóźniej do 6 miesięcy od wcześniej wspomnianego momentu.

Czy system wartości elit polskich uległ zmianie?
„Elitą nazywamy małą grupę znajdującą się na szczycie hierarchii politycznej, ekonomicznej czy społecznej, która wyodrębniła się wewnątrz dużej grupy społecznej.[ 4, s. 55 ] Wyróżniamy różne rodzaje elit: polityczną, intelektualną, władzy. Grupa ta wywiera znaczący wpływ na społeczeństwo. Reprezentuje je. Często cieszy się wysokim poważaniem, jest wysoko ceniona, naśladowana. W Polsce elity uległy przegrupowaniu. Nastąpiło to w drodze transformacji systemowej po roku 1989. Problem ten dotyczy głównie elity politycznej. Po obaleniu systemu komunistycznego na arenę polityczną wkroczyła elita polityczna „Solidarność”. Ustrój polityczny z komunizmu został przekształcony w demokrację. System ekonomiczny również uległ zmianie. Moim zdaniem, czynniki te, a przede wszystkim zmiana systemu ekonomicznego, mają kluczowe znaczenie dla poruszanego przeze mnie problemu.
Od roku 1989 kształtuje się nowa elita polityczna. „Równolegle, jednak formułuje się nowa elita ekonomiczna, nie związana z władzą polityczną, a z nowymi instytucjami gospodarki rynkowej i oparta na prywatnej własności i przedsiębiorczości.”[ 6, s. 396 ] Właśnie rozwój tej elity pragnę poruszyć. Poruszając temat elit, powracamy skojarzeniami do odległych okresów historycznych. Okres Drugiej Wojny Światowej, czas zaborów. Wtedy to można było mówić o elicie inteligenckiej. „Był...