149.doc

BULIMIA

Polska nazwa żarłoczność psychiczna. Bulimia jako objaw - chorobliwie wzmożone łaknienie może występować w wielu zaburzeniach: schizofrenii, otępieniu, porażeniu postępującym, anoreksji; a także w cukrzycy, zaburzeniach hormonalnych (przysadki) i innych.
Bulimia jako samodzielna jednostka chorobowa została opisana stosunkowo niedawno, bo dopiero w 1979 r. Rozumiemy przez nią nawracające epizody żarłoczności, charakteryzujące się :
1. Zjedzeniem w określonym czasie (np. w ciągu 2 godzin) znaczenie większej ilości jedzenia niż większość ludzi mogłaby zjeść w tym samym czasie i podobnych okolicznościach;
2. Poczuciem braku kontroli nad jedzeniem (co i ile jest spożywane oraz niemożność zaprzestania jedzenia).
Według amerykańskich kryteriów klasyfikacyjnych (DSM-IV) można rozpoznać bulimię, kiedy spełnione są następujące kryteria:
I. Powtarzające się okresy żarłoczności
II. Poczucie braku kontroli w takich sytuacjach
III. Nawracające niewłaściwe zachowanie mające na celu zapobiegnięcie utyciu poprzez:
a) W typie wydalającym bulimii: stałe wywoływanie u siebie wymiotów (najczęstsze), używanie środków przeczyszczających, lewatyw, leków odwadniających
b) W typie niewydalającym: głodzenie się, restrykcyjne diety, intensywne ćwiczenia fizyczne
IV. Ciągłe nadmierne zaabsorbowanie masą ciała i sylwetką.
V. Oraz kryterium czasowe: minimum dwa napady żarłoczności na tydzień w ciągu ostatnich trzech miesięcy.
Warto dodać, że w odróżnieniu od anoreksji, nie obserwuje się stałego wychudzenia, lecz wahania masy ciała.

UWAGI OGÓLNE

Zaburzenie to zwykle dotyka młode kobiety w przedziale wieku między 16 a 18 r ż, w tym dotyczy aż 4-15% uczennic szkół średnich i studentek. Według danych epidemiologicznych istnieje wyraźna tendencja do obniżania się wieku zachorowania i wzrostu częstości zachorowań. Bulimia często poprzedzona jest występowaniem anoreksji. Mężczyźni chorują około 9 razy rzadziej niż płeć piękna, a wielu z nich ma problemy z orientacją seksualną.
Napady żarłoczności odbywają się zwykle w tajemnicy, mogą być planowane bądź nieplanowane. Charakterystyczne jest poczucie winy i wstydu, które po nich występuje. Osoba dotknięta bulimią stara się unikać wszelkich okazji do jedzenia (przyjęć, bankietów), z obawy, że utraci panowanie nad sobą. Podczas takiego epizodu żarłoczności, potrafi zjeść nawet około 30-40 tyś. kalorii, dosłownie wymiatając lodówkę (dla porównania normalna osoba spożywa 2-3 tyś kalorii podczas jednego posiłku). Częste jest kumulowanie zapasów pożywienia, np. w szafie z ubraniami, tak żeby ukryć to przed rodziną; a także kradzieże jedzenia w sklepach. Po dłuższym okresie chorowania objadanie się nie musi przyjmować już tak spektakularnych rozmiarów i zachowania mające na celu przeciwdziałaniu przyrostowi masy ciała zaczynają "żyć własnym życiem". C W takiej sytuacji chore często organizują swój dzień wokół tego by móc w bezpiecznych dla siebie warunkach prowokować wymioty lub w inny sposób pozbywać się kilogramów, np. przyjmując środki przeczyszczające (nawet do 100 tabletek dziennie).

GENEZA CHOROBY

Uważa się, że jest wieloczynnikowa. Wymienia się następujące czynniki:
1. Społeczno-kulturowe.
Szczególnie istotnym wydaje się wpływ masmediów lansujących obecnie określony typ urody i zachowań, z głównym przesłaniem, że "chude jest piękne". W szerszym kontekście, bardzo negatywny wpływ ma żywe w mediach i reklamach przekonanie - wartość człowieka zależy do tego jak wygląda (jak się "prezentuje"), będące jedną z mocniej utrwalonych idei cywilizacji konsumpcji w jakiej żyjemy.
2. Rodzinne
Rodziny są często konfliktowe, charakteryzujące się brakiem bliższych więzi emocjonalnych i zaburzoną komunikacją wewnętrzną. W rodzinach tych nierzadko obserwuje się patologię społeczną: alkoholizm, wykorzystywanie seksualne, przestępczość.
3. Biologiczne - indywidualne, związane z podatnością genetyczną i zaburzeniami w układach neuroprzekaźników.

PRZEBIEG

Przebieg choroby zwykle jest przewlekły, ale nie wyniszczający organizm, o ile nie występują znaczne zaburzenia elektrolitowe, mogące obok pęknięcia przełyku lub żołądka, doprowadzić nawet do śmierci. Osoby chore na bulimię często mają niedobory żywieniowe w tym witamin i soli mineralnych, różne zaburzenia metaboliczne, skłonność do zaparć oraz nadmierną wiotkość żołądka, uszkodzenia gardła i przełyku od prowokowania wymiotów.

LECZENIE

Znaczne zaburzenia metaboliczne wymagają terapii w warunkach szpitalnych. Leczeniem podstawowym jest psychoterapia, prowadzona zwłaszcza metodami poznawczo-behawioralnymi; zarówno indywidualna jak i rodzinna (z udziałem członków rodziny lub partnera życiowego). Pewne pozytywne wyniki daje również farmakoterapia lekami przeciwdepresyjnymi.
Istnieją dość znaczne różnice w literaturze odnośnie procentu wyleczeń. Od 18 do 70% chorych wraca do pełnego zdrowia.

Piśmiennictwo:
"Gdy odchudzanie jest chorobą: anoreksja i bulimia" pod redakcją prof. I. Namysłowskiej, E. Paszkiewicz, A. Siewierskiej, Warszawa 2000. Nowa Medycyna. Psychiatria III. Nr 17/96 Martha M. Jablow. Na bakier z jedzeniem. Gdańskie Wydawnictw Psychologiczne. 1993