Głośniki - nowości.pdf - TECHNIKA - moderator132

Młody

Technik

Quo Vadis

głośniku ?

Kwiecień

1998

Tytuł noblowskiej powieści Henryka Sienkiewicza (Quo Vadis = dokąd

zmierzasz) dobrze oddaje treść poniższego artykułu. Od czasu

zaprojektowania głośnika w jego obecnej formie przez Kelloga i Rice'a w

1925, konstruktorzy głośników i zestawów głośnikowych nie ustają w

próbach udoskonalenia tej konstrukcji. Oczywiście najlepiej byłoby, gdyby

udało się wynaleźć całkiem nowa zasadę wprawiania powietrza w ruch

zgodny z przebiegiem sygnału elektrycznego źródła dźwięku. Takiej rewelacji

jednak nie ma i nic jej nie zapowiada.

(...) Ze względu na konieczność przetwarzania szerokiego pasma sygnału

akustycznego sięgającego od 20 Hz do 20 000 Hz, głośniki "specjalizują" się

w przetwarzaniu pewnego zakresu tych częstotliwości. Żeby przetworzyć

niskie częstotliwości, głośnik musi mieć dość dużą średnicę membrany i

niską częstotliwość rezonansową membrany. Można wprawdzie zmniejszyć

średnicę membrany, ale wtedy dla uzyskania takiego samego efektu, trzeba

znacznie zwiększyć skok ruchu membrany. Praktycznie głośnik odtwarza

niskie częstotliwości tylko do częstotliwości rezonansu własnego membrany.

Z kolei duża membrana to duża masa do wprawienia w ruch, a więc taki

głośnik ze względu na bezwładność tej masy nie może odtwarzać drgań o

wyższej częstotliwości. Stąd konieczność owej "specjalizacji" głośników.

I tak głośniki niskotonowe mają duże średnice membrany osiągające do

kilkudziesięciu centymetrów, głośniki średniotonowe mają kilka do

kilkunastu centymetrów średnicy, a wysokotonowe mają przeważnie ok. 1 - 2

cm średnicy.

Żeby każdemu głośnikowi znajdującemu się w obudowie głośnikowej

"przydzielić" odpowiedni zakres częstotliwości stosuje się zwrotnicę

elektryczna, która ma właśnie spełnić takie zadanie. Jak wiadomo głośniki

są umieszczone w obudowie, która praktycznie rzecz biorąc pod względem

akustycznym służy tylko głośnikowi niskotonowemu. Głośnik średniotonowy

zadowala się znacznie mniejszą objętością, a wysokotonowemu wystarcza

objętość szczeliny magnetycznej. Mówiąc krótko, obudowa jest po to aby

oddzielić przednią stronę membrany od tylnej, żeby nie następowało

wyrównywanie ciśnień akustycznych bo wtedy nie byłoby niskich tonów.

(...) Najbardziej nowatorskim rozwiązaniem dotyczącym samego głośnika

miała być konstrukcja zwana od nazwiska jego wynalazcy przetwornikiem

Mangera, przedstawiona po raz pierwszy w roku 1993 (fot. 1). Powstała ona

w wyniku 20 lat prac badawczo-rozwojowych. Głośnik ten ma zamiast

sztywnej membrany, membranę zbudowaną z elastycznej płytki o średnicy

19 cm. Cewka napędowa pobudza tę membranę do drgań, a raczej fal

gnących, które rozchodzą się od centrum do brzegów membrany. Krążek

membrany jest zamocowany sztywno na obrzeżu i żeby uniknąć odbić

promieniowania zaopatrzony jest w zębaty tłumik. Ten przetwornik

przetwarza ogromny zakres częstotliwości - od 300 Hz do 20 kHz. (...)

Firmą, która nie ustaje we wprowadzaniu nowości jest angielska firma B&W.

Jej konstrukcja z roku 1994 o niespotykanym kształcie i wymownej nazwie

Nautilus ma bardzo ciekawą budowę. Otóż każdy z głośników tej

czterodrożnej konstrukcji, ma za sobą wykładniczo zwężające się tunele,

które przenoszą dźwięk od tylnych stron membran do nieskończoności, czyli

wytłumiają je, nie wprowadzając żadnych rezonansów. (...)

Drugim istotnym rozwiązaniem firmy B&W było wprowadzenie kevlaru w

1976 roku, jako materiału na membrany. (...) Kolejną innowacją firmy B&W

było wprowadzenie obudowy Matrix z systemem Prism. Polega on na

umieszczeniu na wewnętrznej powierzchni tylnej ściany obudowy szeregu

klinów. Fala dźwiękowa pochodząca od tylnej strony membrany odbija się od

nich w sposób przypadkowy nie kumulując się więc w postaci fal stojących.

Dodatkowo fale biegnące w przypadkowy sposób docierają do umieszczonego

wewnątrz obudowy materiału wytłumiającego pod różnymi kątami

zwiększając jego absorpcję. Inną drogę zredukowania fal stojących i

zmniejszenia rezonansu obudowy wybrała amerykańska firma JBL, w (...)

zestawie głośnikowym Ti 5000. Otóż taka nieforemna konstrukcja nie ma

ścianek równoległych ani też foremnych, które powodują właśnie powstanie

tych niekorzystnych zjawisk. Dodatkowo zastosowano ścianki typu

sandwich, czyli naprzemiennie sklejone płyty MDF i warstwy materiałów

bitumicznych. Nieprzypadkowe jest też zwężenie kolumny u góry, gdzie

znajduje się głośnik wysokotonowy. Otóż fale promieniowane przez głośnik

wysokotonowy docierają do krawędzi obudowy. Jeśli są to ostre i szeroko

rozsunięte od siebie krawędzie, wówczas fale odbijają się i szkodliwie

interferują z falami promieniowanymi bezpośrednio przez głośnik.(...)

I na koniec zestaw głośnikowy niemieckiej firmy T+A o nazwie A3D. Jak się

wydaje będzie to przyszłość budowy zestawów głośnikowych. Jest to

trójdrożny aktywny zestaw głośnikowy, czyli posiadający wewnątrz obudowy

przedwzmacniacz, wzmacniacz mocy, przetwornik cyfrowy i kable. Nie byłoby

to jeszcze nic specjalnego, bo zestawy aktywne buduje się od dawna, gdyby

nie fakt, że ten zestaw dopasowuje się cyfrowo do akustyki pomieszczenia,

tak, że jak pisze prasa fachowa brzmi on świetnie w każdych warunkach.

Na koniec wypada podsumować powyższe rozważania oraz odpowiedzieć na

tytułowe pytanie: dokąd zmierzasz głośniku?. Otóż rozwój w technice

głośnikowej polega głównie na optymalizacji konstrukcji samych głośników i

obudów głośnikowych, zastosowaniu nowych materiałów na membrany i

magnesy oraz udoskonaleniu zwrotnic elektrycznych. Drugim trendem jest

wprowadzanie techniki cyfrowej do zestawów aktywnych i cyfrowe

dopasowanie do akustyki pomieszczenia. Te wyrafinowane rozwiązania,

chociaż osiągają już doskonałe wyniki w jakości dźwięku mają jednak swoją

cenę. Najlepsze głośniki klasy High End kosztują nie mniej jak 10 000 DM. I

chociaż we wstępie autor napisał, że rewelacji w sensie nowego wynalazku

dotyczącego samego głośnika nie ma, to jednak najlepsze zestawy głośnikowe

wykonane w dotychczasowej technice brzmią właśnie rewelacyjnie.

Edward Krajewski

Głośniki - nowości.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: