ZBRODNIA I KARA.doc

Geneza

Obraz głównego bohatera dojrzewał w duszy pisarza około piętnastu lat. Koncepcję do napisania arcydzieła podsunęła Dostojewskiemu literatura poematów Puszkina. W brudnopisie autora czytamy następującą notatkę:

Inspirujące są również relacje o różnych zbrodniach, którymi Dostojewski stara się wzbogacić swoje pismo Wriemia. Można wskazać dość dużo wątków wziętych z prasy. Jednym z nich jest relacja z ze zbrodni Czistowa, młodego 27-letniego, spokojnego jak dotąd raskolnika (raskolnik – odszczepieniec, od ros. raskoł – rozłam, uczestnik ruchu religijno-społecznego powstałego w opozycji do cerkiewnych reform patriarchy Nikona). W styczniu 1865 roku zabił on dwie staruszki: kucharkę i praczkę; zbrodni dokonał on toporem.

Materiału do powieści dostarcza także osobiste życie pisarza. W 1864 roku umiera brat Dostojewskiego, Michaił. On sam nie zaprzestaje pogoni za pieniędzmi, gdyż tonie w długach, za które grozi mu więzienie.

Zbrodnia i kara powstała w latach 1865-1866. Był to czas szczególnie trudny dla pisarza, odczuwał brak pieniędzy, żył w ciągłym napięciu, obawiając się, że trafi za długi do więzienia, męczyły go ataki padaczki. Mimo to pisarz z wielkim entuzjazmem pracował nad powstającą powieścią, a ciężkie warunki życia pobudzały jego wyobraźnię, tworzyły swoiste napięcie potrzebne, by powstało dzieło wyjątkowe.

1.BÓG
-list Pulcherii do Raskolnikowa: Rodia czy Ty się po dawnemu modlisz i czy wierzysz w nieskończoną dobroć Stwórcy i Zbawiciela naszego? Drży moje serce czy i Tyś się nie zaraził modną dzisiaj niewiarą. Jeśli tak to ja się za Ciebie modlę.
- Wątek religijny najlepiej widać na przykładzie dwóch bohaterów, odzwierciedlających dwie odmienne postawy: Raskolnikowa i Soni. Różnicę w systemach etycznych, którą reprezentują, dotyczy pojmowania wiary i Boga. Dochodzi między nimi do ostrej konfrontacji:
– Ach, nie! Bóg do tego nie dopuści! – wyrwało się wreszcie udręczonej Soni. Słuchała, patrząc na niego błagalnie, składając ręce w niemej prośbie, jak gdyby wszystko zależało od niego. [...]
Z Poleńką na pewno będzie to samo, co z panią – rzucił nagle.
Nie, nie. To niemożliwe, nie! – jak szalona krzyknęła głośno Sonia, niczym pchnięta nożem. – Bóg, Bóg na taką potworność nie pozwoli!
Względem innych zezwala.
Nie, nie! Pan Bóg ją obroni, Bóg!... – powtarzała nieprzytomnie.
A może Boga wcale nie ma – powiedział Raskolnikow ze złośliwą satysfakcją, roześmiał się i spojrzał na nią.
- Sonia głęboko wierzy w zbawczą moc Biblii. I to właśnie ona ze swoją niezachwianą wiarą w Boga zwycięży. Zapowiedź „zmartwychwstania” Raskolnikowa dobrze oddaje przywoływana przez nią przypowieść biblijna o wskrzeszeniu Łazarza
- Raskolnikow natomiast jest ateistą. Nie interesuje go Bóg. System moralny Rodiona jest zaprzeczeniem chrześcijańskiej etyki – wedle niego można zabijać „ludzkie wszy”, które stoją innym na drodze. Buntuje się przeciw Bogu, próbując stworzyć świat bez Niego, gdzie wszystkie prawa ustanawia człowiek. Twierdzi, że wszystko jest w rękach człowieka, a on pozwala sobie zdmuchnąć wszystko sprzed nosa
- Sonia, choć pohańbiona przez zawód, jaki wykonuje, jest uosobieniem czystości i niewinności. Równowagę duchową zapewnia jej głęboka wiara w Boga
- Raskolnikow powoli dojrzewa do przemiany – przede wszystkim pod wpływem Soni i lektury Ewangelii. Jego przełom ma charakter mistyczny – bohater, który dotąd hołdował prawom rozumowym, zetknął się z czymś, na co rozum nie daje odpowiedzi – objawioną wiarą. Prawda wiary okazuje się silniejsza od prawdy rozumu.
-Raskolnikow prosi Sonię, by przeczytała mu opowieść o wskrzeszeniu Łazarza. Sonia bardzo przejętym głosem spełnia jego prośbę, a Rodia słucha jej z wielką uwagą.
2.CIERPIENIE
- cierpienie Raskolnikowa gdy dowiaduje się, że jego siostra chce się poświęcić i wyjść bez miłości za mąż za Łużyna
- Porfiry radzi, by Raskolnikow nie uciekał przed cierpieniem, którego i tak nie uniknie. Stwierdza, że cierpienie to także dobra rzecz bo w cierpieniu jest pewna idea
- Raskolnikow dostaje od Soni cyprysowy krzyżyk – symbol cierpienia
- Marmieładow – Im więcej piję tym więcej odczuwam. Właśnie dlatego piję, że w trunku tym szukam współczucia i serca. Nie wesela szukam, lecz jedynie boleści.. Piję albowiem pragnę dotkliwiej cierpieć.
3.DOBRO I ZŁO
ZŁO:
-Rodion dochodzi do wniosku, że stara lichwiarka żeruje w ten sposób na biednych studentach i bogaci się. Uważa, taka sytuacja jest niesprawiedliwa. Wtedy rodzi się w nim straszna myśl o zgładzeniu starej.
W wizji sennej na nowo widzi i przeżywa śmierć zabiedzonej szkapy, którą w brutalny sposób zabija Mikołka. Przedstawiona scena szokuje swoim realizmem.
- Łużyn oskarża Sonię o kradzież 100 rubli, które wcześniej jej podrzucił. Chce w ten sposób zrobić dobre wrażenie na Duni i jej matce.
- Katarzyna karze Soni zostać prostytutką
DOBRO:
- Razumichin dowiedziawszy się o kłopotach finansowych Raskolnikowa proponuje mu pomoc: tłumaczenie tekstu, w chorobie opiekuje się nim, sprowadza lekarza i kupuje mu nowe ubrania (za pieniądze, które przysłała matka Rodiona)
- Raskolnikow po śmierci Marmieładowa obiecuje pomoc materialną rodzinie, wczesniej ze sprowadza lekarza i placi za wizytę. Zostawił rodzinie zmarłego 20 rubli na zorganizowanie pogrzebu.  Dał im wszystkie pieniądze, które przysłała mu matka.
- Lebieziatnikow demaskuje Łużyna, mówi mu, że jest łotrem i że widział jak wsuwa Soni banknot do kieszeni
- Porfiry sugeruje Raskolnikowi, aby dla dobra śledztwa i dla samego siebie przyznał się do winy. Darzy Raskolnikowa sympatią, a wizyta ma charakter bardziej prywatny niż urzędowy. Chce mu pomóc: „Całe to psychologiczne dochodzenie zniszczę, wszystkie podejrzenia w stosunku do pana sprowadzę do zera, tak że pańskie morderstwo będzie wyglądało na coś w rodzaju chwilowego obłędu, bo między nami mówiąc, to naprawdę był obłęd. Jestem uczciwym człowiekiem i dotrzymuję słowa”.
- Zeznania Razumichina i przedstawione przez niego dowody wskazują, że Raskolnikow podczas swych studiów na uniwersytecie przez pół roku wspierał materialnie pewnego ubogiego kolegę, suchotnika. Gdy zaś ten umarł, pielęgnował jego sparaliżowanego i starego ojca, a następnie umieścił go w szpitalu, a po jego śmierci urządził mu pogrzeb.
- Również dawna gospodyni Raskolnikowa, matka jego zmarłej narzeczonej, wdowa Zarnicyna, zeznała, że gdy mieszkali jeszcze w innym domu, przy Pięciu Rogach, Raskolnikow w czasie pożaru w nocy wyniósł z płonącego mieszkania dwoje małych dzieci i sam się przy tym poparzył.
- miłość Soni i Rodiona
4.GRZECH
Raskolnikow przygotowuje się do dokonania zbrodni: 1) Najpierw układa sobie w domu plan mieszkania lichwiarki.2) Potem podsłuchuje rozmowę dwóch mężczyzn z której wynika, że zabójstwo starej lichwiarki przyniosłoby korzyści całemu społeczeństwu, któremu za zrabowane pieniądze można by pomóc. Oficer podziela to stanowisko i dodaje, że taki czyn, dokonany w imię dobra ludzkości, nie powinien wywołać wyrzutów sumienia. Raskolnikow zauważa że są ludzie, którzy podzielają jego zdanie.
Ja bym tę starą babę zabił i obrabował, i bądź pewien, że zrobiłbym to bez najmniejszych wyrzutów sumienia. [...] Zabij ją i weź jej pieniądze, z tym że następnie z ich pomocą poświecisz się służbie dla całej ludzkości.
3)Następnie dowiaduje się ze następnego dnia Alona będzie sama w domu. 4)Ze starej koszuli robi pętle na której zamierza umieścić siekierę pod płaszczem. 5)Siekierę zabiera strażnikowi pod jego nieobecność.
Zabija Alonę siekierą - w pełni świadomie i z premedytacją. Szybko odnajduje skrytkę z biżuterią i pieniędzmi. Jego ruchy zdradzają zdenerwowanie. Niespodziewanie do domu wraca Lizawieta, nieco wcześniej niż zamierzała. Dostrzega leżącą w kałuży krwi siostrę. Na jej twarzy maluje się bolesne przerażenie. Zaskoczony tą sytuacją Raskolnikow, chcąc uniknąć kłopotów, pozbywa się niewygodnego świadka i zabija Lizawietę. Po tym nieplanowanym morderstwie postanawia czym prędzej opuścić miejsce zbrodni.
- Sen przepowiednia przed popełnieniem grzechu o mordowaniu klaczy
- Swidrygajłow opuszcza hotel i popełnia samobójstwo na jednej z petersburskich ulic, strzelając sobie w głowę.
- Marmieładow Czy Ci wiadomo czy Ci nie wiadomo zem przepił nawet jej pończochy… Chusteczkę jej z koziej wełny także przepiłem
5.WINA I KARA
Tytuł powieści: Zbrodnia i kara jest znaczący, ponieważ odzwierciedla główny wątek utworu. Kara Raskolnikowa ma dwie postacie: cierpień umysłowych i cierpień fizycznych. Załamanie, ciężki stan psychiki i ducha Rodiona po zbrodni – to wymiar duchowy kary. Jest on trudniejszy do zniesienia od cierpień fizycznych, ponieważ ciągle dręczą bohatera wyrzuty sumienia, halucynacje i świadomość bycia zbrodniarzem.
Rodion wolał zginąć na katordze W ten sposób pragnął zmyć z siebie plamę grzechu ciężkiego i ponownie wejść między ludzi.
Zsyłka na Sybir była dla zbrodniarza pewnego rodzaju pokutą i zadośćuczynieniem. Pozwoliło mu to w pewnym stopniu oczyścić się z winy i odnowić swoje człowieczeństwo. Kara fizyczna była dla Raskolnikowa mniej dotkliwa również dlatego, że Sonia nieustannie wspierała go swoją obecnością.

Raskolnikowa szybko dosięga kara, zaraz po popełnionej zbrodni zaczyna chorować, majaczy, traci przytomność.
Wychodzi z domu, w rozmowie z Zamietowem prawie przyznaje się do popełnienia zbrodni. Zamietow uznaje jednak ze Rasklnikow postradał zmysły
Kara fizyczna – Raskolnikow zostaje zesłany na Syberię na osiem lat. Wyrok jest dość łagodny.

Losy głównego bohatera powieści Dostojewskiego są klasycznym przykładem na to, że nie ma zbrodni bez kary. Każdy zły czyn zostanie odkryty, a jego sprawca ukarany. Tak więc jest to przestroga dla nas wszystkich, przypominająca nam o tym, że nie możemy na tym świecie czuć się bezkarni, bo czuwa nad nami prawo boskie i ziemskie, które jest nieugięte. Zarówno boskie, jak i ziemskie prawo mówi o tym, że zbrodnia musi być ukarana. Tak więc kara jest nieodłącznym następstwem każdej zbrodni, może ona nastąpić od razu lub po pewnym czasie, lecz jest nieunikniona.

Przyznanie się do winy wymaga ogromnej odwagi, wiąże się z gotowością wzięcia na siebie pełnej odpowiedzialności za popełniony czyn.Odkupienie grzechu może nastąpić przez dobrowolne poddanie się karze. Droga do wolności wiedzie przez cierpienie.Tylko prawda może wyzwolić człowi