POŁĄCZENIA KOŚCI KOŃCZYN
Kończyna górna i dolna to narządy homologiczne, co oznacza, że podobieństwa ich budowy są wynikiem identycznego pochodzenia. Rozwojowo oba narządy są sobie równe. Rozbieżne są względem funkcji, nie są narządzami analogicznymi:
- kończyny górne to kończyny chwytne, manualne
- kończyny dolne to kończyny podporowe i lokomocyjne
Kościec kończyn składa się z kości obręczy i kości kończyny wolnej.
Dla kończyny górnej kości obręczy to parzyste obojczyki i łopatki. Budują obręcz barkową kończyny górnej.
Obręcz kończyny dolnej stanowi obręcz miedniczna zbudowana z dwóch kości miednicznych.
Kości kończyny wolnej :
- I ODCINEK:
- ramię, które buduje pojedyncza kość ramienna
- udo z kością udową
- II ODCINEK:
- kości przedramienia - kość promieniowa i łokciowa
- kości goleni - piszczel i strzałka
- III ODCINEK:
- kości ręki
- kości stopy
Ręka i stopa są również trójodcinkowe :
- kości nadgarstka
- kości stępu
- kości śródręcza
- kości śródstopia
- kości palców
-
Homologiem kości promieniowej (leżacej bocznie) jest piszczel (położona w goleni przyśrodkowo).
Homologiem kości łokciowej (położonej przyśrodkowo) jest kość strzałkowa (położona bocznie).
Masywność kości :
- brak różnicy między kością promieniową a łokciową
- strzałka jest kością cienką, piszczel jest masywna
POŁĄCZENIA OBRĘCZY
OBRĘCZ BARKOWA kończyny górnej zbudowana jest z parzystych obojczyków i parzystych łopatek. Jest obręczą niepełną, ponieważ jest ona otwarta z tyłu. Łopatki bowiem łączą się stawowo z obojczykami, natomiast z tyłu posiadają jedynie umocowanie mięśniowe. Oznacza to, że nie łączą się one ani pomiędzy sobą, ani z żadną kością klatki piersiowej i kręgosłupa. Dzięki temu otwarciu na tę ruchomość wpływa fakt, że obojczyki łączą się obydwoma swymi końcami stawowo i są to stawy kuliste : mostkowo-obojczykowe i barkowo-obojczykowe.
Staw mostkowo-obojczykowy (art. sternoclavicularis) łączy obojczek z rękojeścią mostka.
Staw barkowo-obojczykowy (art. arcomioclavicularis) łączy obojczyk z wyrostkiem barkowym łopatki
Obręcz barkowa funkcjonalnie jest zaczepem dla kości kończyny górnej. To również czyni ją mobilną w odróżnieniu od statycznej obręczy miednicznej.
OBRĘCZ MIEDNICZNA zbudowana jest z 2 kości miednicznych, które są kościozrostem kości biodrowej, łonowej i kulszowej (kolejno ilium/os illi, os pubis, os ischii). Obręcz ta jest obręczą pełną, czyli zamkniętą. Z przodu zamyka ją chrząstkozrost spojenia łonowego (ssymphysis pubica), a z tyłu kość krzyżowa, która jest również kościozrostem, a z kośćmi miednicznymi łączy się poprzez stawy krzyżowo-biodrowe (art. sacroiliaca). Obydwa stawy są czynnościowo płaskie.
Dodatkowo na statyczność miednicy wpływają więzozrosty w postaci błony zasłonowej (membrana obturatoria) i więzadeł : krzyżowo-guzowego (lig. sacrotuberale), krzyżowo-kolcowego (lig. sacrospinale), pachwinowego (lig. inguinale), które odzielają miednicę od uda.
Funkcję obręczy miednicznej jest podporą dla organizmu oraz ochroną narządów miękkich miednicy (pęcherz, macica, jajniki).
Miednica męska jest wąska, a kobieca szeroka.
STAW RAMIENNY A STAW BIODROWY
STAW RAMIENNY (art. humeri) jest stawem prostym, budują go bowiem głowa kości ramiennej (caput humeri) stanowiąca główkę stawową oraz wydrążenie stawowe łopatki (cavitas glenoidalis) stanowiące płytką panewkę stawową. Czynnościowo jest to staw kulisty wolny, którego torebka stawowa jest obszerna, a aparat więzadłowy słaby (w. obrąbkowo-ramienne [lig. glenohumerale] oraz w. kruczo-ramienne [lig. coracohumerale]).
Ponieważ panewka obejmuje jedynie ok. 1/6 obwodu główki stawowej, zakres ruchomości tego stawu kulistego jest bardzo duży.
STAW BIODROWY (art.coxae) jest stawem złożonym, budują go bowiem głowa kości udowej (caput femoris) stanowiąca główkę stawową oraz 3 kości kości miednicznej stanowiące panewkę stawową (acetabulum). Panewka w stawie biodrowym jest bardzo głęboka, przez co obejmuje 2/3 główki stawowej. Czynnościowo jest to staw kulisty panwekowy, co oznacza, że zakres ruchomości jest ograniczony przez głęboką panewkę. Torebka stawowa należy do najściślejszych torebek stawowych. Jest ona wzmocniona przez silny aparat więzadłowy : w. biodrowo-udowe (lig. ilofemorale), w. kulszowo-udowe (lig. ischiofemorale), w. łonowo-udowe (lig. pubofemorale), w. głowy kości udowej (lig. capitis femoris), warstwa okrężna (zona orbicularis) pokrywająca panewkę stawową.
STAW ŁOKCIOWY A STAW KOLANOWY
STAW ŁOKCIOWY (art. cubiti) jest stawem złożonym, budują go bowiem 3 kości : ramienna, łokciowa i promieniowa. Obejmuje on wspólną torebką 3 stawy :
- staw ramienno-łokciowy (art. humeroulnaris) - czynnościowo zawiasowy
- staw ramienno-promieniowy (art. humeroradialis) - czynnościowo kulisty
- staw promieniowo-łokciowy bliższy - (art. radioulnaris proximalis) czynnościowo obrotowy
W stawie ramienno-łokciowym (zawiasowy) główkę stanowi bloczek kości ramiennej (trochlea humeri), a panewkę wcięcie bloczkowe kości łokciowej (incisura trochlearis ulnae).
W stawie ramienno-promieniowym (kulisty) główkę stanowi główka kości ramiennej (capitulum humeri), a panewkę dołek głowy kości promieniowej (fovea capitis radii).
W stawie promieniowo-łokciowym bliższym (obrotowy) główkę stanowi obwód głowy kości promieniowej (circumferentia radii), a panewkę - wcięcie promieniowe kości łokciowej (incisura radialis).
Torebka stawowa stawu łokciowego jest luźna po stronie zgięciowej, aparat więzadłowy stosunkowo słaby : w. poboczne promieniowe (lig. collaterale radiale), w. pierścieniowate kości promieniowej (lig. annulare radii), w. czworoboczne (lig. quadratum).
Ruchomość stawu łokciowego jest duża. Zachodzi w nim zginanie, prostowanie i obracanie, przy czym obrót jest niezależny od zgięcia czy prostowania.
STAW KOLANOWY (art. genus) jest stawem prostym, budują go bowiem 2 kości. Główkę stawową tworzą kłykcie kości udowej (condyli femoris), panewkę zaś - kłykcie kości piszczelowej (condyli tibiae). W stawie tym występują elementy dodatkowe - trzeszczka w postaci rzepki (patella) oraz łękotki (menisci) - przyśrodkowa i boczna (pogłębiające panewkę stawową). Są one dodatkowo czynnikiem podziałowym stawu kolanowego, dzieląc go na piętro górne, w którym zachodzi zginanie i prostowanie oraz na piętro dolne, gdzie zachodzi obrót.
Czynnościowo staw kolanowy jest stawem zawiasowym zmodyfikowanym o obrót (zawiasowo-obrotowy), przy czym obrót występuje tylko w pozycji zgięciowej stawu kolanowego (w wyproście obrót stawem kolanowym jest niemożliwy, wynika to z funkcji podporowej).
Staw kolanowy posiada napiętą (ciasną) torebkę stawową i bardzo silne więzadła obecne ze wszystkich stron stawu.
/6/ Więzadła zewnątrzstawowe stawu kolanowego :
- w. poboczne strzałkowe (lig. collaterale fibulare)
- w. poboczne piszczelowe (lig. collaterale tibiale)
- w. rzepki (lig. patellae)
- w. poprzeczne kolana (lig. transversum genus)
- w. podkolanowe skośne (lig. popliteum obliquum)
- w. podkolanowe łukowate (lig. popliteum arcuatum)
/2/ Więzadła wewnątrzstawowe stawu kolanowego :
- w. krzyżowe przednie i tylne (lig. cruciatum anterius et posterius)
Więzadła krzyżowe przebiegają strzałkowo pomiędzy błoną włóknistą a błoną maziową, przez co dzielą staw kolanowy na cześć przyśrodkową i boczną.
POŁĄCZENIA KOŚCI PRZEDRAMIENIA A KOŚCI GOLENI
KOŚCI PRZEDRAMIENIA łączą się na dwu swoich końcach stawami, tj. :
- stawem promieniowo-łokciowym bliższym (art. radioulnaris proximalis)
- stawem promieniowo-łokciowym dalszym (art. radioulnaris distalis)
Oba stawy czynnościowo są stawami obrotowymi. Tworzą one tzw. stawy sprzężone, przy czym jest to wyłącznie sprzężenie fizjologiczne (czynnościowe), co oznacza, że obrót w jednym stawie pociąga za sobą obrót w stawie drugim.
Dodatkowo kości przedramienia łączą się więzozrostem w postaci błony międzykostnej (membrana interossea...
medyczne_materialy