4Smarowanie łożysk tocznych.doc

                           Smarowanie łożysk tocznych


  

Zanieczyszczenie łożyska oraz produkty zużycia niesione przez czynnik smarujący mają bardzo duży wpływ na zużycie ścierne bieżni pierścieni i elementów tocznych nawet przy tarciu płynnym. Zużycie ścierne powoduje zwiększenie się luzu wewnętrznego w łożysku oraz zmianę kształtów współpracujących elementów, co w rezultacie zakłóca współpracę tych elementów, powodując wzrost obciążeń dynamicznych, co z kolei wpływa na przyśpieszenie procesów zmęczeniowych i skrócenie okresu trwałości łożyska. Jednak przy tarciu płynnym proces zużycia jest wolniejszy niż przy tarciu mieszanym z dużym udziałem tarcia suchego. Przy dużych zabrudzeniach znacznie wzrasta współczynnik tarcia, powodując wzrost naprężeń podpowierzchniowych, które przyśpieszają proces zmęczenia współpracujących powierzchni.

4.1. Zadania smarowania

Podstawowym zadaniem środka smarującego w łożysku tocznym jest utworzenie filmu smarowego w miejscu styku elementów tocznych z bieżniami zmniejszającego zużycie ścierne i zmęczeniowe powierzchni. Dodatkowym zadaniem, które musi spełniać środek smarujący, jest ochrona łożyska przed korozją i wnikaniem do jego wnętrza zanieczyszczeń.
Łożyska toczne są w zasadzie smarowane wyłącznie dwoma rodzajami środków smarujących: smarami plastycznymi i olejami.

4.2. Smary plastyczne

Smary plastyczne są to środki smarujące o konsystencji od półpłynnej do stałej otrzymane przez zagęszczenie oleju bazowego mydłami metali. Zawierają również środki zapobiegające utlenianiu, korozji i zwiększające przyczepność do powierzchni elementów łożyska. Nazwy smarów pochodzą zwykle od użytego zagęszczacza, stąd mamy smar litowy, gdy użyto związków litu jako zagęszczacza i analogicznie smary sodowe, glinowe itp. Ważnym parametrem oceny przydatności smaru do pracy w danych warunkach jest jego konsystencja określana za pomocą klasy konsystencji. W nazwach fabrycznych smarów z reguły podawana jest cyfra określająca klasę konsystencji. Do smarowania większości łożysk stosuje się smary plastyczne 2 klasy. Smary twardsze ( 3 klasy ) należy stosować do dużych łożysk i łożysk pracujących w warunkach dużych drgań. Smary miękkie ( 1 klasy ) mogą być używane, gdy istnieje konieczność przetłaczania smaru przez długie przewody układu smarowania.

4.3. Smary specjalne

Oprócz smarów wielofunkcyjnych produkowane są smary specjalne np.:

·         smary do łożysk pracujących z dużymi prędkościami obrotowymi (łożyska do wrzecion)

·         smary odporne na wysokie temperatury

·         smary do łożysk pracujących przy bardzo dużych obciążeniach

·         smary o zwiększonej odporności na działanie wody

·         smary nietoksyczne (do urządzeń dla przemysłu farmaceutycznego i spożywczego)

4.4. Technologia smarowania smarem plastycznym

Łożyska oraz oprawy nie należy wypełniać smarem całkowicie ponieważ spowoduje to nadmierny wzrost temperatury pracy łożyska i przyspieszy niszczenie smaru. Ogólnie można zalecić, aby wolną przestrzeń w oprawie wypełnić do 25 - 35% objętości. Łożysk zakrytych ( z dwiema blaszkami ochronnymi lub z dwiema uszczelkami ) nie należy napełniać smarem ani dosmarowywać. Ze względu na napełnienie smarem łożysk zakrytych, przed montażem do zabudowy nie należy ich podgrzewać ani też myć. Wystarczy przetrzeć szmatką istniejący środek konserwujący na otworze i na powierzchni zewnętrznej łożyska. Ilość smaru w łożysku wystarcza na cały okres jego pracy.

4.5. Smarowanie olejem - zasady doboru

W przypadku smarowania olejem, czynnikiem decydującym o przydatności do danych warunków pracy jest jego lepkość. Aby mogła uformować się odpowiednio wytrzymała warstwa filmu smarowego w miejscu styku elementów tocznych z bieżniami, olej musi mieć pewną minimalną lepkość w temperaturze pracy łożyska. W publikacjach dotyczących łożysk tocznych podawane są wykresy umożliwiające ustalenie przy znanych wymiarach i prędkości obrotowej łożyska tzw. lepkości wzorcowej ( wspomniana minimalna lepkość ), na podstawie której w zależności od temperatury pracy łożyska dobiera się właściwy olej. Przy wyborze gatunku oleju należy uwzględniać także jego cechy użytkowe, jak skłonność do pienienia się i tworzenia osadów.

4.6. Okresy dosmarowywań

Trwałość środka smarującego jest zwykle mniejsza niż trwałość łożyska zwłaszcza przy pracy w podwyższonej temperaturze ( pow. 70oC ) i oddziaływaniu zanieczyszczeń. W takich przypadkach konieczne jest okresowe uzupełnianie lub wymiana środka smarującego. Okresy smarowania można określić przy pomocy wykresów podawanych w publikacjach dotyczących łożysk tocznych. W przypadku olejów można przyjąć, że gdy temp. pracy łożysk nie przekracza 50oC i olej nie jest zanieczyszczony, wymiana powinna odbywać się co 1 rok. W wyższej temp. ok. 100 oC olej powinien być wymieniany co 3 m-ce.
Objawami starzenia się smarów plastycznych i wynikającej stąd konieczności ich wymiany są: zmiana koloru, konsystencji, powstawanie osadu i twardych grudek.

4.7. Uwagi końcowe

Przy napełnianiu smarem łożyska i oprawy lub dosmarowywaniu istnieje zawsze niebezpieczeństwo, że do przestrzeni łożyskowej dostaną się zanieczyszczenia. Aby się przed tym zabezpieczyć pojemniki ze smarami i olejami powinny być otwierane tylko na okres pobierania środka smarującego, a narzędzia i urządzenia smarownicze starannie oczyszczone. Nie należy mieszać ze sobą różnych gatunków smarów i olejów.

Wykaz smarów oferowanych przez PREMA SA

Krajowe smary plastyczne do łożysk tocznych.

Wykaz smarów importowanych firmy SKF

W miejscach o utrudnionym dostępie proponujemy zastosowanie automatycznego smarowania SKF SYSTEM 24

1