Wywiad-jest sposobem gromadzenia danych prze bezpośredni kontakt z określonymi osobami, (w procesie komunikacji, przez zadawanie pytań), które mogą udzielić inf. na temat interesujących badacza zagadnień. Wywiad jest rozmową badającego z respondentem prowadzoną wg określonych dyspozycji, z zachowaniem pewnych reguł.
Typy wywiadu:
Jawny-wiąże się ze świadomością respondenta, że jest przedmiotem badania, celu i roli badającego, stąd respondent świadomie wyraża nań zgodę.
Ukryty-respondent nie ma świadomości, że jest przedmiotem badania, stąd nie wyraża nań zgody, nie zna przedmiotu badania, celu i roli badającego.
Nieformalny-respondent wie, że prowadzony jest wywiad, wyraża nań zgodę, ale nie zna jego celu lub zna cel zafałszowany.
Formalny-respondent zna prawdziwy cel prowadzenia wywiadu.
Swobodny-rozmowa, w której sekwencja pytań jest zmienna, stawia się głównie pytania otwarte, uzyskując dane jakościowe, indywidualne, oparta jest na ogólnych dyspozycjach.
Skategoryzowany-rozmowa, w której sekwencja pytań jest stała, stosuje się głównie pytania zamknięte, uzyskując dane ilościowe, cechuje ją duży stopień sformalizowania danych i charakteru relacji diagnostycznej.
Indywidualny-przeprowadzany z jedną osobą, najczęściej w celach diagnozy praktycznej, decyzyjnej, ale też często w celach poznawczych, w badaniach diagnostycznych.
Zbiorowy-przeprowadzany z udziałem większej liczby osób, może mieć wówczas charakter ustny lub pisemny.
Zwykły-jednorazowy, przeprowadzany dla opisu badanego stanu rzeczy, często w celach poznawczych, w badaniach diagnostycznych.
Panelowy-przeprowadzany, w co najmniej dwóch sesjach lub w dwóch grupach, stosowany dla uchwycenia różnic, wpływu upływu czasu lub wydarzeń na badane zjawiska.
Psychologiczny-klasyczny, kliniczny, indywidualny, związany z badaniem cech jednostkowych, podstaw jej zachowania czy zaburzeń w funkcjonowaniu jednostki, stanowiąc podstawę interwencji.
Środowiskowy-służący poznaniu charakteru i zależności pomiędzy indywidualnym funkcjonowaniem jednostki a wpływem nań środowiska, przeprowadzany w miejscu typowego funkcjonowania jednostki, łączy w sobie elementy wywiadu klasycznego w obserwacją warunków środowiskowych.
Ustny-informacje zdobywane są w komunikacji werbalnej, rejestracji dokonuje diagnosta.
Pisemny-informacje przekazywane są w formie pisemnej, rejestracji dokonuje respondent.
Rozmowa- jest metodą swobodną, indywidualną w swym kierunku. To najpowszechniejszy, najbardziej podstawowy sposób porozumienia, to wymiana myśli, emocji i wiedzy. To harmonia tych elementów. Rozmowa to coś, co się odbywa na płaszczyźnie psychologicznej i emocjonalnej.
Zadajemy pytania: otwarte, zamknięte, półotwarte.
*sposób konstruowania pytań(postać lejka) „od ogółu do szczegółu”
*Forma grzecznościowa Pan/Pani (starsi), „na TY” (młodsi)
Facelitacja- zachęta („bardzo mi zależy, żeby przeprowadzić z Tobą wywiad”)
Klaryfikacj- wyjaśnienie („przepraszam, możesz rozszerzyć”)
Proksemika- dystans (intymny, formalny)dzielący 2 os. w rozmowie
*Milczenie- może trwać chwile.
*sfera niewerbalna
*kontakt wzrokowy
*osobiste odczucia, co do osoby (recypatia)
Obserwacja-to działanie celowe. Jest gromadzeniem danych w drodze spostrzegania kierowanego zadaniem poznawczym. Stanowi, zatem celowe, planowe spostrzeganie rzeczywistości w jej naturalnym przebiegu.
Plusy obserwacji:
-obserwowanie jest naturalnym sposobem poznania świata przez człowieka
-umożliwia poznanie rzeczywistości w jej niezakłóconym stanie
-możliwość poznania kontekstu sytuacji, zdarzeń, zachowań, zjawisk.
Typy obserwacji-ze względu na sposób zbierania informacji
Bezpośrednia-analiza faktów obserwowanych przez badającego, bez przyrządów, rejestracja dokonywana jest w trakcie obserwacji, co wyklucza retrospektywny opis, bada się spontaniczne, reaktywne zachowanie w warunkach życia codziennego.
Pośrednia-analiza faktów, spostrzeżeń dokonanych przez kogoś innego, badający nie uczestniczy w zbieraniu danych, nie ma wpływu na ich powstanie, stąd niemożliwa jest weryfikacja ich wiarygodności.
Kontrolowana-prowadzona w oparciu o uprzednio przygotowane narzędzie, systematyzujące zbiór danych (kwestionariusz, schematy, normy, skale).
Niekontrolowana, swobodna-bez użycia narzędzi systematyzujących, ma niskie walory diagnostyczne, daje ogólną wiedzę o obiekcie, może stanowić wstęp do prowadzenia obserwacji kontrolowanej.
Jawna-badani są poinformowani o roli obserwatora, wiedzą, że są podmiotem obserwacji, ale nie znają celi i przedmiotu.
Ukryta-badani nie mają świadomości, iż są podmiotem obserwacji, stąd też nie znają jej celu i przedmiotu.
Neutralna, naturalna-obserwacja zjawisk w naturalnym ich przebiegu, naturalnie występujących, obserwator jest osobą z, zewnątrz, co powoduje niebezpieczeństwo modyfikacji zachowania.
Aranżowana-(planowana) badający jest organizatorem obserwowanych zdarzeń, które następnie poddaje obserwacji, najczęściej jest osobą, w naturalny sposób powiązaną z podmiotem obserwacji, co eliminuje modyfikacje zachowań poddanych obserwacji, może być też obserwatorem zewnątrz: różni się od eksperymentu tym, iż nie wprowadza zmian w sytuację obserwowaną, ale jedynie prowokuje jej wystąpienie.
Uczestnicząca-badający jest uczestnikiem obserwowanych zdarzeń, najczęściej pełni rolę normalnego członka badanej grupy, co daje możliwość zebrania bogatszego i szerszego materiału czy lepszego zrozumienia sytuacji w grupie; może mieć charakter jawny-zachowania nie są w pełni naturalne, konieczność akceptacji roli badacza, bądź ukryty-ma najwięcej zalet, gdyż badani nie modyfikują swojego zachowania, ale niesie wówczas zagrożenia wynikające z identyfikacji z grupą, a więc badacz może mimowolnie, nieświadomie przyjmować opinie, zachowania grupy: występuje tu też więź emocjonalna z grupą, co może powodować, iż badacz traci swą obiektywność, stąd może nie wyodrębniać pewnych faktów, które są dlań czymś naturalnym, a ich spostrzeganie i interpretacja mogą być zakłócone emocjami.
Potoczna-występująca w życiu codziennym, niezaplanowana, bez postawienia świadomie celu, może być podstawą obserwacji naukowych.
Naukowa-spełniająca wszelkie wymogi: celowość, planowość, wyczerpywalność, aktywność, obiektywność itp.; służy planowemu poznaniu rzeczywistości.
Klasyfikacja obserwacji ze względu na ich specyficzne zastosowanie i swoiste cechy zaprojektowanej obserwacji.
Obserwacja ciągła-obserwacja jakiegoś zagadnienia prowadzona przez dłuższy czas (może trwać kilka lat, prowadzimy dziennik obserwacji, -nudne, przejaskrawienie)
Obserwacja fotograficzna-polega n zaplanowanym i ciągłym obserwowaniu zachowania (zjawisk) w ustalonych warunkach i czasie.
Obserwacja próbek czasowych-polega na tym iż całość okresu obserwacji podzielona jest na odcinki wg klucza (obserwacja w konkretnym czasie).
Obserwacji próbek zdarzeń-uwaga skupiona jest tu na określonych zdarzeniach, w których mają miejsce interesujące badacza typy zachowań.
Warunki poprawności prowadzenia obserwacji:
-planowość
-obiektywność
-wierność
-selektywność
-wyczerpywalność
-wnikliwość
Protokół obserwacji-data, miejsce, dane personalne lub opis grupy badawczej, nasze dane, technika obserwacji, czas trwania, warunki, szczegółowy opis, wnioski podsumowujące.
Błędy w obserwacji:
-brak zrozumienia
-uprzedzenie
-stereotyp
-nadinterpretacja wydarzeń
Kwestionariusz-narzędzie badawcze wykorzystywane w wywiadzie lub badaniach ankietowych, czasem w obserwacji, stanowiące uporządkowaną merytorycznie i graficznie, wydrukowaną listę pytań na jeden lub więcej tematów.
Inwentarz-rozumiany jest jako specyficzna metoda badania, głównie osobowości i wybranych właściwości funkcjonalnych.
Konstruując kwestionariusz należy zwrócić uwagę na:
-jego układ
-kolejność pytań
Metryczka:
-wiek
-zarobki
-pochodzenie
-wykształcenie
-informacje o celu podanym bezpośrednio
-elementy motywujące respondenta do szczerych odpowiedzi, przez np. podkreślenie znaczenia prowadzonych badań.
-elementy budujące poczucie bezpieczeństwa
-informacje o osobie lub instytucji prowadzącej badania
-zapewnienie o anonimowości
-instruktarz co do sposobu odpowiadania-ogólny
Pytania w kwestionariuszu (książka-Jarosz, Wysocka)
Reguły pisania kwestionariusza (książka-Jarosz, Wysocka)
Błędy (książka-Jarosz, Wysocka)
Projekcja-rzutowanie własnych uczuć, postaw, poglądów itp. Na obiektywny materiał, który dajemy osobie badanej.
Mechanizm obronny, służący przystosowaniu jednostki, który jednak stosowany zbyt intensywnie powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu osobowości i pogarszaniu zdolności przystosowawczych oraz zablokowanie rozwoju jednostki.
Metody projekcyjne-opierają się na założeniu że w zachowaniu człowieka raz mechanizmach pośredniczących między bodźcem a reakcją wyrażają się indywidualne cechy psychiczne jednostki, czyli człowiek poznaje, postrzega, zapamiętuje, myśli i ustosunkowuje się do własnego otoczenia przez pryzmat swojej osobowości.
àJaki człowiek jest wew., zależy to, w jaki sposób widzi świat na zew. Od jego przeszłych doświadczeń zależy percepcja rzeczywistości.
Techniki projekcyjne-wykorzystujemy przy badaniu np. środowiska wychowawczego, do badania dzieci, są łatwe i przyjemne dla dziecka, ale trudne w interpretacji-wymagają ogromnej wiedzy i przygotowania psychologicznego oraz doświadczenia praktycznego i klinicznego wglądu diagnosty.
Cechy metod projekcyjnych:
-duży zakres odpowiedzi
-wrażliwość na utajone aspekty
-os. badana nie jest uświadomiona co do celu
-mogą ujawniać się różne fantazje
Klasyfikacja technik projekcyjne (książka-Jarosz, Wysocka)
Obserwacja dziecka podczas wykonywania rysunku-zwracamy uwagę na:
-na koncentracje
-wyraz twarzy
-czy przykłada uwagę do szczegółów
-czy jest drzewo, słońce, osoby znaczące
-jak trzyma kredkę, długopis-w jaki sposób rysuje.
„Kończenie rozpoczętych opowiadań” polega na uzupełnianiu rozpoczętej historyjki, której powinna być bliska dziecku.
Socjometria—os. najbardziej /najmniej znacząca w grupie
-jak uczeń adaptuje się do nowej grupy
-jakie są relacje
-identyfikacja uczniów w grupie
Jakie warunki trzeba spełnić:
-odpowiedni poziom inteligencji
-grupa musi się znać
-obecność całej grupy w badaniach
-nie mogą zachodzić nagłe zmiany
Przyczyny uzależnienia: (narzędzia badawcze-ankieta, wywiad)
-ciekawość
-imponowanie innym
-problemy rodzinne
-presja otoczenia
-problemy z nauką
-ucieczka od trudności, problemów
-zabawa, przyjemność
-poszukiwanie akceptacji
-stres w szkole
-brak poczucia własnej wartości
-„osiąganie dorosłości”
-brak oparcia w najbliższych
-przekora wobec porozumienia z rodzicami
-przykład rodziców
Sytuacja społeczna: (narzędzia badawcze-ankieta, kwestionariusz)
-wymaga wcześniejszej obserwacji grupy, przed przeprowadzeniem badań
Sytuacja rodzinna: (narzędzie badawcze- autoekspresja, ankieta, wywiad, obserwacja, metody projekcyjne)
-czynniki społeczno-ekonomiczne (wygląd dziecka, mieszkanie)
-czynniki emocjonalne
-uczestnictwo w dobrach kulturowych
-wykształcenie rodziców
Aspiracje-to życzenia osiągnięcia określonych stanów lub rzeczy, wyrażone wówczas, gdy człowiek traktuje te stany lub rzeczy jako zasadniczo dostępne.
Aspiracje są czymś pośrednim między marzeniami a sprecyzowanymi, konkretnymi dążeniami.
Badany jest za pomocą:
-wypowiedzi pisemnych
-dzieci-obrazków, aparatów
-rozmów
Aspiracje:
-rzeczywiste: (mam predyspozycje do założonych celów, nie ma rozczarowania; ale nie rozwija mnie)
-wyimaginowane: ( często moje predyspozycje nie odpowiadają moim aspiracjom i osiąga się porażkę, ale także brak predyspozycji do osiągnięcia celu motywuje nad do ich zdobywania).
Aspiracje życiowe bada się od urodzenia aż do śmierci.
Aspiracje zawodowe-wybór zawodu jest często przymuszony a nie dobrowolny, często dzieci naśladują swoich rodziców i wybierają zawód, wybrany, wykonywany przez rodziców.
Kiedy badać?
-w szkole podstawowej, w gimnazjum, w szkole średniej.
-badać najlepiej indywidualnie.
Czas wolny:
-jest to okres po zakończeniu wszystkich naszych obowiązków, w którym decydujemy o tym co będziemy robić i sami dysponujemy swoim czasem.
Funkcje:
-rekreacyjna, kulturowa, edukacyjna, społeczna.
Autoanaliza nauczyciela:
Jakie warunki musi spełnić ankieta:
-2/3 zajęć ocenianie, nie w obecności os. badanej, po czasie wyniki.
-bardzo szczegółowe, min 10
-punktualność, terminowe zajęcia; czy podaje zakres tematyczny, zadania, jak je wyegzekwuje od nas; czy prowadzący bierze pod uwagę zdanie studentów, uczniów; czy prowadzi dyskusje; poziom merytoryczny zajęć; czego dowiadujemy się na 1zajęciach; o czym będziemy mówić; co przekazuje i jak-dyspozycyjność
-czy oferuje pomoc, czy podaje kontakt
pedagog107