METODYKA NAUCZANIA DZIECI UPOŚLEDZONYCH W STOPNIU LEKKIM - wykłady.doc

Ośrodki zainteresowań wprowadza się w szkołach życia. Sprawdzają się one szcze­gól­nie w przypadku dzieci upośledzonych umiarkowanie (Kwiatkowska Dzieci głęboko niezro­zumiane).

Grzegorzewska w programie ośrodków zainteresowań zostawiła z ośrodków pracy De­crole’go;

·          układ koncentryczny;

·          ramy dnia (wstępne i końcowe);

·          globalną naukę czytania, która jest wstępem do nauki czytania i pisa­nia;

Tematy;

I.   Miejsce metodyki wychowania i nauczania dzieci upośledzonych umysłowo w peda­gogice specjalnej.

II.  Historia i aktualny stan nauczania zintegrowanego (globalnego).

III. Funkcja i zadania kształcenia zintegrowanego w kl I – III.

Co to jest metodyka?

Metodyka jest działem pedagogiki, aby pełniej zrozumieć jej znaczenie dla pedago­giki musimy sobie odpowiedzieć na pytanie;

·          z kim pracujemy ? – kogo chcemy nauczać i co jest przedmiotem naszego na­ucza­nia?

·          dlaczego?- po co chcemy uczyć?

·          czego chcemy nauczyć? – podstawa programowa jest dokumentem, bazą na­ucza­nia;

·          jak chcemy nauczać?- w jaki sposób będziemy nauczać?

·          z jakim efektem?

I.   Miejsce metodyki wychowania i nauczania dzieci upośledzonych umysłowo w peda­go­gice specjalnej?

Miejsce to jest trudne do określenia ze względu na stosowaną w pedagogice termi­nolo­gię, co powoduje wiele nieporozumień związanych z podstawowymi pojęciami rozpatrywa­nymi na gruncie tej nauki.

Lipkowski uważa, że pedagogika specjalna to teoria i praktyka wychowania jedno­stek upośledzonych, a więc ( za Kirejczykiem) osób wykazujących;

ü        odchylenia ( różnice) w rozwoju, istotne i ujemne, powodujące ograniczenia roz­wojowe, utrudniające dzieciom naukę i życie w społeczeństwie.

Lipkowski uważał za konieczne poszerzenie zasięgu pedagogiki specjalnej o dzieci z mikrodeficetami, które co prawda nie zawsze są trwałe i nie zawsze powodują zakwa­lifi­kowanie do kategorii jednostek upośledzonych umysłowo, ale w znaczący sposób utrud­niają rozwój, a w szczególności trudności szkolne.

Kirejczyk (1981) uznał za konieczne wyodrębnienie dwóch kierunków pedagogiki spe­cjalnej;

·          pedagogiki specjalnej,

·          pedagogiki uzdolnionych i utalentowanych (tu mogą występować odchyle­nia o dodatnim charakterze, stwarzające możliwość wyższego rozwoju)

TERMIN PEDAGOGIKA (wg. Okonia 1981 Słownik pedagogiczny)

Problem stwarza terminologia pod względem tego czy pedagogika specjalna wyod­ręb­niła się z pedagogiki jako nauki czy też może z pedagogiki ogólnej.

Pedagogika jako nauka o wychowaniu rozwinęła się w wiele odrębnych nauk peda­go­gicznych. W jej skład wchodzą; pedagogika ogólna i pedagogika specjalna.

Pedagogika ogólna zajmuje się;

ü        rozważaniami natury ogólnej (odnoszącymi się do wszelkiego typu zjawisk peda­gogicznych);

ü        wszystkimi populacjami;

ü        metodologią badań pedagogicznych;

ü        pedagogiką jako nauką;

ü        przedmiotem jej badań i zadaniami;

ü        podstawowymi pojęciami pedagogicznymi;

ü        celami;

ü        czynnikami wychowania itd.

(Szczodra 1988)

Pedagogika specjalna wyodrębniona z pedagogiki ogólnej (Kirejczyk 1981, s.144) i jest jej działem (Lipkowski 1984, s.15).

W zakres jej zainteresowań wchodzą;

ü        działania zawężone odnoszące się do jednostek odbiegających od normy,

ü        uwzględnia indywidualne utrudnienia i potrzeby jednostki,

ü        oddziaływanie na jednostkę niepełnosprawną „normalnym” oddziaływaniem peda­gogicznym.

PEDAGOGIKA OGÓLNA I JEJ PROCESY ODDZIAŁYWANIA PEDAGO­GICZ­NEGO

I.   wychowanie ukierunkowujące;

II.  nauczanie ;

I’. To oddziaływanie na dyspozycje kierunkowe (psychiczne), a więc czynniki emocjo­nalno-wolicjonalne osobowości, które decydują o;

- postawie człowieka do otaczającego świata i samego siebie;

- o jego działaniach;

- przekonaniach i światopoglądzie;

- zainteresowaniach;

- upodobaniach,

- cenionych wartościach i kierunkach działania ( postawie wobec życia).

II’. Związane jest z oddziaływaniem na dyspozycje instrumentalne ( procesy percep­cyjne, intelektualne i wykonawcze, a więc stronę intelektualną i sprawnościową osobo­wości ludz­kiej, decydującej o sprawności i skuteczności działania – Kirejczyk, 1981).

W PEDAGOGICE SPECJALNEJ JEST JESZCZE TRZECI PROCES ODDZIAŁY­WA­NIA

III. Ujemny – obejmuje upośledzenia oraz funkcje rozwinięte ponad ogólny poziom roz­woju.

TRZY DYSCYPLINY NAUKOWE PEDAGOGIKI SPECJALNEJ A PROCESY OD­DZIAŁY­WANIA PEDAGOGICZNEGO;

1.        Teoria specjalnego wychowania ukierunkowującego,

2.        Teoria specjalnego nauczania  (dydaktyka specjalna),

3.        Teoria specjalnego oddziaływania na odchylenia.

1’. Teoria specjalnego wychowania zajmuje się badaniem;

·          zamierzonego,

·          świadomego,

·          celowego,

·          skutecznego,

·          trwałego,

oddziaływania na ograniczone upośledzeniem umysłowym dyspozycje kierun­kowe, a więc dyspozycje psychiczne i czynniki emocjonalne-wolicjonalne osobowości.

Zadaniem tej teorii jest ustalenie;

·          określenie celów wychowania osób upośledzonych umysłowo.

Cele te są zależne od;

·          stopnia niesprawności intelektualnej,

·          ewentualnych towarzyszących upośledzeniem uzdolnień (np.manualnych);

·          zaburzeń sprzężonych ( np. ślepoty i głuchoty);

·          warunków środowiskowych w jakich te osoby żyją;

·          warunków środowiskowych w jakich będą żyły w przyszłości.

REALIZACJA CELÓW JEST MOŻLIWA;

·          w warunkach dokładnej znajomości poszczególnych dzieci,

·          przyczyn ich upośledzenia,

·          środowiska społecznego, w którym przebywają.

Aby realizacja ta była możliwa należy;

·          opracować drogi i prawa rządzące rozwojem dyspozycji kierunkowych,

·          organizować metody i środki oddziaływania na te osoby,

·          zdobytą wiedzę opracować i ułożyć w logicznie powiązany system,

·          zapoznać nauczycieli, wychowawców, rodziców ze zdobytą wiedzą.

2’.Dydaktyka specjalna jest jednym z działów dydaktyki ogólnej (Borzyszkowska 1983) i zajmuje się:

·          nauczaniem innych,

·          uczeniem się ( niezależnie od tego czy odbywa się ono w szkole, poza nią, czy w oddzielnych sytuacjach życiowych – Okoń, 1955,s.55)

Dydaktyka jest nauką o kształceniu;

·          i jego celach,

·          treściach,

·          metodach,

·          środkach,

·          organizacji. (Okoń, 1955, s.55).

Dydaktyka specjalna zajmuje się;

·          badaniem procesów nauczania i uczenia się (procesu kształcenia) osób z od­chyleniami od normy rozwojowej (niezależnie od rodzaju i stopnia tego odchylenia).

W zgodnej opinii dydaktyków nauczanie i uczenie się to dwa związane ze sobą procesy kształcenia. Dlatego za Okoniem możemy powiedzieć, że dydaktyka jest nauką o kształce­niu i jego celach, treściach metodach, środkach, organizacji.

W tym kontekście możemy sformułować definicję dydaktyki specjalnej ( za Okoniem);

Dydaktyka specjalna zajmuje się badaniem procesów nauczania i uczenia się (procesu kształcenia) osób z odchyleniami od normy rozwojowej, niezależnie od rodzaju i stopnia tego odchylenia.

Synonim dydaktyki – ORTODYDAKTYKA

Synonim ten był stosowany przez Lipkowskiego i Okonia.

ORTODYDAKTYKA to wyraz pochodzenia greckiego oznacza;

Orthos – prosty

Didaktikos- pouczający

co oznacza dydaktykę wyprostowującą, wyrównującą.

ORTODYDAKTYKA przedmiotem swoich dociekań czyni proces kształcenia osób z od­chyleniami ujemnymi.

Irena Stawowy - Wojnarowska zgadzając się na synonim dydaktyki specjalnej - ortodydak­tyka zakłada, że dyscyplina ta dotyczy procesu dydaktycznego, który uwzględnia;

ü        kompensację

ü        korygowanie i usprawnianie (tzn. rewalidację).

Borzyszkowska (1983) uważa natomiast, że w takiej formie ortodydaktyka jest już „in­terwencyjnym oddziaływaniem pedagogicznym na odchylenia,”(za Kirejczykiem), że no­sząc cechy kompensacji, korygowania i usprawniania obejmuje już znacznie szerszy krąg oddziaływań pedagogicznych i dlatego powinna raczej w jej miejsce być stosowana nazwa „dydaktyka szkoły specjalnej” wywodząca się z dydaktyki ogólnej.

DYDAKTYKA SZKOŁY SPECJALNEJ to specjalny wariant dydaktyki, który bierze pod uwagę specjalne potrzeby edukacyjne osób odchylonych od normy rozwojowej.

DYDAKTYKA              DYDAKTYKA SZKOŁY  <<<    SPECYFIKA ZABURZEŃ

OGÓLNA       >>>         SPECJALNEJ            >>>>>       ROZWOJOWYCH DZIECKA

METODYKI (dydaktyki szczegółowe)

DYDAKTYKA OGÓLNA

^

DYDAKTYKA SPECJALNA

^

METODYKI SZCZEGÓŁOWE

Metodyki nauczania (dydaktyki szczegółowe) zajmują się analizą nauczania i uczenia się określonego przedmiotu lub nauczania i uczenia się w szkole danego typu czy stopnia ( Okoń, 1981).

Istnieje kilka dydaktyk szczegółowych w zależności od rodzaju szkoły specjalnej;

·          dydaktyka specjalna ( bada problemy podstawowe i wspólne dla wszelkiego na­uczania i uczenia się osób odchylonych od normy rozwojowej);

·          dydaktyki szczegółowe obejmują analizę celów, treści, metod, środków, form orga­nizacyjnych kształcenia osób;

- z określonym rodzajem i stopniem niepełnosprawności;

- skierowanych do określonej formy kształcenia specjalne...