ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY ZOPERONEM - 2010.pdf - Poziom podstawowy - Creazy_Moniczka

Miejsce na identyfikację szkoły

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY

Z OPERONEM

BIOLOGIA

POZIOM PODSTAWOWY

LISTOPAD

2010

Czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy ar kusz eg za mi na cyj ny za wie ra 11 stron (za da -

nia 1–25). Ewen tu al ny brak zgłoś prze wod ni czą ce mu ze spo łu

nad zo ru ją ce go eg za min.

2. Od po wie dzi za pisz w miej scu na to prze zna czo nym przy każ -

dym za da niu.

3. Pisz czy tel nie. Uży waj dłu go pi su/pió ra tyl ko z czar nym tu szem/

atra men tem.

4. Nie uży waj ko rek to ra, a błęd ne za pi sy wy raź nie prze kreśl.

5. Pa mię taj, że za pi sy w brud no pi sie nie pod le ga ją oce nie.

6. Pod czas eg za mi nu mo żesz ko rzy stać z li nij ki.

Ży czy my po wo dze nia!

Za rozwiązanie

wszystkich zadań

można otrzymać

łącznie 50 punktów .

Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy

PESEL ZDAJĄCEGO

KOD

ZDAJĄCEGO

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadań

przez dyrektorów szkół biorących udział w programie Próbna Matura z OPERONEM.

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Za da nie 1. (2 pkt)

„W ob rę bie po ło wy cia ła po ja wia ją się pa lą ce bó le z za czer wie nie niem i two rzą się pę che rzy ki. Ob ja wy

tej cho ro by mo gą po ja wić się w do wol nym miej scu cia ła, jed nak że naj czę ściej do ty czą tu ło wia i twa rzy.

Pę che rzy ki roz prze strze nia ją się stop nio wo wzdłuż ner wu za opa tru ją ce go od po wied ni od ci nek cia ła, na -

stęp nie prze mie nia ją się w stru py i zni ka ją po upły wie dwóch do trzech ty go dni, po zo sta wia jąc ma łe bli -

zny […]”.

Źró dło: V. Co raz zi i in., Pod ręcz na en cy klo pe dia zdro wia , Poznań 2002.

Po daj na zwę opi sa nej cho ro by i na pisz, co jest jej przy czy ną.

...........................................................................................................................................................

Za da nie 2. (1 pkt)

Płyn mó zgo wo -rdze nio wy jest prze zro czy stą, bez barw ną i bez ko mór ko wą sub stan cją, wy stę pu ją cą w ko -

mo rach mó zgu i ka na le cen tral nym rdze nia krę go we go. Ta be la przed sta wia war to ści dwóch skład ni ków

pły nu mó zgo wo -rdze nio we go u oso by zdro wej oraz u pa cjen ta z za pa le niem opon mó zgo wo -rdze nio wych.

Składnik płynu mózgowo-

-rdzeniowego

Osoba zdrowa

Pacjent z zapaleniem opon

mózgowo-rdzeniowych

glu ko za

65 mg/100 ml

31 mg/100 ml

biał ko

35 mg/100 ml

100 mg/100 ml

Po rów naj zmia ny w skła dzie pły nu mó zgo wo -rdze nio we go u pa cjen ta z za pa le niem opon mó zgo wo -rdze -

nio wych i u oso by zdro wej.

...........................................................................................................................................................

Za da nie 3. (2 pkt)

Żółć jest pły nem o żół to zie lo nej bar wie i lek ko al ka licz nym od czy nie. Pod wzglę dem che micz nym sta no -

wi zło żo ny wod ny roz twór wie lu róż nych sub stan cji or ga nicz nych i nie orga nicz nych.

a) Po daj na zwę na rzą du pro du ku ją ce go żółć.

...........................................................................................................................................................

b) Wy mień dwa czyn ni ki, od któ rych za le ży ilość żół ci osta tecz nie do pły wa ją cej do dwu nast ni cy.

1. ........................................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Za da nie 4. (2 pkt)

Uszko dze nia ko mó rek mo gą wy ni kać z róż no rod nych za bu rzeń, między innymi z braku tlenu i substancji

odżywczych.

Po daj, któ ry ro dzaj zaburzenia jest bar dziej nie ko rzyst ny dla ko mór ki. Od po wiedź uza sad nij.

...........................................................................................................................................................

Za da nie 5. (2 pkt)

W przy ro dzie wy stę pu ją or ga ni zmy, któ rych obec ność lub brak świad czy o na tę że niu okre ślo ne go czyn -

ni ka eko lo gicz ne go.

Przy po rząd kuj czyn ni kom eko lo gicz nym (I –IV) od po wied nie ga tun ki ro ślin (A –D).

I – do bre na tle nie nie wo dy

A – po krzy wa zwy czaj na

II – duże stężenie azotu w glebie

B – knieć błotna

III – du że stę że nie jo nów wo do ro wych w gle bie

C – wrzos zwy czaj ny

IV – du ża wil got ność pod ło ża

D – kiełż zdro jo wy

I – ……, II – ……, III – ……, IV – ……

Za da nie 6. (2 pkt)

Po niż szy wy kres przed sta wia stę że nie kwa sów żół cio wych w oso czu po po sił ku u trzech grup: gru -

pa I – oso by zdro we, gru pa II – oso by cho re po wy cię ciu pę che rzy ka żół cio we go (cho le cy stek to mia) i gru -

pa III – oso by cho re z upo śle dzo nym wchła nia niem je li to wym kwa sów żół cio wych.

płynne posiłki

I Osoby zdrowe

II Cholecystektomia

III Upośledzenie wchłaniania

kwasów żółciowych

8 00

12 00

16 00

20 00

24 00

4 00

Na podstawie: Choroby wątroby i dróg żółciowych , red. R. Brzozowski, Warszawa 1998.

a) Po daj czyn nik, któ ry wpły wa na przy spie sze nie wchłaniania kwa sów żółciowych, co w re zul ta cie pro -

wa dzi do zwięk sze nia ich stę że nia w oso czu.

...........................................................................................................................................................

b) Na pisz, któ ra gru pa pa cjen tów wy ka zu je wy raź ne wa ha nia stę że nia kwa sów żół cio wych we krwi.

...........................................................................................................................................................

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Za da nie 7. (3 pkt)

Wy mień trzy funk cje pły nu mó zgo wo -rdze nio we go.

1. ........................................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

3. ........................................................................................................................................................

Za da nie 8. (1 pkt)

Po daj na zwę scho rze nia po le ga ją ce go na nad mier nym gro ma dze niu się pły nu mó zgo wo -rdze nio we go.

...........................................................................................................................................................

Za da nie 9. (3 pkt)

Po niż szy wy kres przed sta wia za leż ność ilo ści kre aty ni ny w oso czu od fil tra cji kłę busz ko wej (GFR; ang.

Glo me ru lar Fil tra tion Ra te ).

800

kreatynina osocza

400

zdrowy, dorosły człowiek

60–110 μmol/l

100

GFR [% normy]

Na podstawie: E. Kinsey, M. Smith, Choroby nerek. Niekonwencjonalne ujęcie tematu , Tuchów 1992.

a) Wy mień dwa czyn ni ki, od któ rych za le ży ilość kre aty ni ny w oso czu.

1. ........................................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

b) Od czy taj z wy kre su, jak zmie ni się stę że nie kre aty ni ny w oso czu, je śli GFR zmniej szy się o po ło wę.

...........................................................................................................................................................

Za da nie 10. (2 pkt)

Drob no ustro je cho ro bo twór cze ko lo ni zu ją nie mal że każ dy ob szar cia ła czło wie ka.

Wy mień dwie wła ści wo ści je li ta za po bie ga ją ce na mna ża niu się flo ry bak te ryj nej.

1. ........................................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

Biologia. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Za da nie 11. (2 pkt)

„Że la zo ma nie tyl ko waż ne zna cze nie w po wsta wa niu he mo glo bi ny, ale tak że wcho dzi w skład nie mal każ -

dej ko mór ki, ja ko część skła do wa en zy mów od de cho wych […]. Prze cięt na die ta za wie ra oko ło 10–20 mg

że la za w po sta ci zło żo nych kom plek sów że la zo wych (Fe 3+ ) al bo że la za zwią za ne go z he mem. W żo łąd -

ku że la zo nie pod le ga wchła nia niu i prze cho dzi do je lit, gdzie jest trans por to wa ne do krwi w kom plek -

sie z ga stro fer ry ty ną. Że la zo mo że być wchło nię te z je lit je dy nie w po sta ci jo nu że la za we go (Fe 2+ ).

Sub stan cje re du ku ją ce wzma ga ją wchła nia nie że la za. Po dob ny wpływ wzma ga ją cy wchła nia nie że la za

wy wie ra kwas sol ny oraz spe cjal ny czyn nik sta bi li zu ją cy w so ku żo łąd ko wym, któ ry chro ni so le że la za we

przed przej ściem w że la zo we i wy trą ca niem w po sta ci trud no wchła nia nych kom plek sów. W prze ci wień -

stwie do te go fos fo ra ny i fi ty nia ny, skład ni ki po kar mów ro ślin nych, two rzą z so la mi że la za nie roz pusz -

czal ne i trud no wchła nial ne związ ki”.

Źró dło: S. Kon tu rek, T. Brzo zow ski, Fi zjo lo gia czło wie ka , t. 1, Kraków 2003.

a) Wy ja śnij, dla cze go le ka rze za le ca ją przyj mo wa nie pre pa ra tów że la za łącz nie z wi ta mi ną C.

...........................................................................................................................................................

b) Wy ja śnij, dla cze go lu dzie sto su ją cy die tę we ge ta riań ską są czę sto na ra że ni na nie do bo ry że la za.

...........................................................................................................................................................

Za da nie 12. ( 2 pkt )

„Wi ta mi na ta wy stę pu je w du żych ilo ściach w owo cach, zie lo nych czę ściach ro ślin, w kieł kach zbóż. Znaj -

duje się prawie we wszystkich ludzkich tkankach, jednak największe jej ilości stwierdza się w nadner-

czach. U więk szo ści zwie rząt, z wy jąt kiem świn ki mor skiej i małp, syn te za tej wi ta mi ny od by wa się

z glu ko zy. Wi ta mi na ta jest po trzeb na do pra wi dło we go roz wo ju tkan ki łącz nej. Od gry wa rów nież pew -

ną ro lę w pro ce sie krzep nię cia krwi”.

Źródło: A. Horst, Fi zjo lo gia pa to lo gicz na , War sza wa 1982.

Po daj na zwę opi sa nej wi ta mi ny. Wy mień je den ob jaw jej nie do bo ru.

...........................................................................................................................................................

Za da nie 13. (1 pkt)

Obec nie zna nych jest co naj mniej 30 an ty ge nów obec nych na po wierzch ni ery tro cy tów. Po ten cjal nie każ -

dy z nich mo że wy wo łać re ak cję an ty gen –prze ciw cia ło. An ty ge ny róż nią się jed nak im mu no gen no ścią,

czy li zdol no ścią do wy wo ły wa nia prze ciw so bie od po wie dzi im mu no lo gicz nej w or ga ni zmie.

Wy ja śnij, dla cze go tyl ko głów ne an ty ge ny gru po we (AB0 i Rh) są przy czy ną po waż nych po wi kłań po -

trans fu zyj nych.

...........................................................................................................................................................

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY ZOPERONEM - 2010.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: