kal-w-lotach.pdf

Praktyczne metody oceny i monitorowania zdrowia i kondycji goᐠᆐbi

Czᆐᖰၰ II. Ocena kaᐠu goᐠᆐbi.

W zaleៀnoᖰci od pory roku jakoᖰၰ odchodów goᐠᆐbi jest róៀna i bardzo charakterystyczna dla

kaៀdego cyklu ich ៀycia. Dla przykᐠadu, w okresie pierzenia z powodu zmian w systemie przemiany

materii jako stan normalny traktowany jest mniej zwiᆐzᐠy, wodnisty kaᐠ. Podobnie jest w okresie ᐠၐczenia

w pary lub u samiczek krótko przed zniesieniem jajek lub w czasie karmienia mᐠodych.

Nie bez kozery wielu znanych hodowców w okresie lotowym przestrzega zasady codziennego

sprzၐtania goᐠᆐbnika. Poprzez obserwacjᆐ miejsc spoczynkowych goᐠᆐbi potrafiၐ oni wstᆐpnie oceniၰ

aktualnၐ kondycjᆐ oraz poziom zdrowotny swoich lotników.

Sezon lotowy poprzez nadmierne stresy, kontakt z du ៀၐ iloᖰciၐ goᐠᆐbi w kabinach stwarza potencjalne

moៀliwoᖰci powstania zaburzeᑀ prawidᐠowego funkcjonowania organizmu oraz róៀnych infekcji.

Znane jest , ៀe wiele problemów z kondycjၐ i zdrowiem goᐠᆐbi zwiၐzana jest z ukrytymi subklinicznymi

symptomami. Mó wiၐc proᖰciej, dotyczy to fazy rozwoju infekcji, kiedy nie wystᆐpujၐ wyraហne,

charakterystyczne dla danej choroby objawy.

Znane jest , ៀe zdrowy goᐠၐb po odbytym locie moៀe mieၰ nienaturalny kaᐠ, ale juៀ po kilku godzinach a

najpóហniej na drugi dzieᑀ po wyp oczynku postaၰ kaᐠu musi powróciၰ do normalnego stanu.

Znane jest , ៀe nastᆐpuje wyraហna zmiana charakteru kaᐠu od jednego do trzech dni przed

wystၐpieniem istotnych objawów choroby. Dlatego czᆐsto doᖰwiadczeni hodowcy interesujၐ siᆐ kaᐠem

swoich lotników d opiero po drugim, trzecim dniu po wystၐpieniu wyraហnych zmian.

W wielu przypadkach trafna diagnoza i natychmiastowe dziaᐠanie hodowcy potrafi zabezpieczyၰ

organizm goᐠᆐbi przed nagᐠym spadkiem formy lotowej lub wystၐpieniem choroby w goᐠᆐbniku.

Dla wyj aᖰnienia powiၐzania pomiᆐdzy „ Karmၐ – Karmieniem – Trawieniem “, jakoᖰciၐ kaᐠu a

zdrowiem goᐠᆐbi chciaᐠbym trochᆐ przybliៀyၰ kilka informacji z anatomii oraz funkcjonowaniu

podstawowych organów organizmu goᐠᆐbi.

Trochᆐ o anatomii ptaków.

Organizm ៀywy funkcjonuje tylko dziᆐki staᐠemu dopᐠywowi poៀywienia.

Na sprawnoᖰၰ przemian energetycznych organizmu naszych goᐠᆐbi majၐ wpᐠyw zarówno iloᖰၰ

pokarmu, jak i jego jakoᖰၰ.

Wskazujၐc na iloᖰၰ, naleៀy mieၰ na uwadze zawartoᖰၰ w pokarmach tᐠuszczów, cukrów i bia ᐠek. Naleៀy

teៀ podkreᖰliၰ, ៀe kaៀdy z tych skᐠadników moៀe byၰ dostarczany do organizmu w róៀnorodnych

formach i postaciach.

Do pokarmu dla goᐠᆐbi zalicza siᆐ naturalny pokarm zboៀowy tj, mieszaninᆐ róៀnych ziaren oraz

produkty zawierajၐce zwiၐzki chemicz ne i biochemiczne niezbᆐdne do przebiegu procesów

katabolicznych i anabolicznych. W tym przypadku moៀemy wskazaၰ:

Zwiၐzki nieorganiczne (mineraᐠy) pozyskiwane przez organizm goᐠᆐbi poprzez karmᆐ , warzywa oraz

jako preparaty rozpuszczalne i nie rozpuszczal ne w wodzie (np. gryty.) zawierajၐce Mg -magnez ,Ca -

wapno, P – fosfor . Przy dᐠugotrwaᐠym ich deficycie w dziennej dawce karmienia moៀe nastၐpiၰ

uszkodzenie nerek oraz zaburzenie ukᐠadu nerwowego, I - jod, Fe – ៀelazo jako jon odgrywa waៀnၐ

rolᆐ w produkc ji krwinek czerwonych i transporcie tlenu.

Mikroelementy ( elementy ᖰladowe) – niezbᆐdne do normalnego funkcjonowania organizmu. Takie

elementy jak selen, mangan, miedហ, chrom, cynk mikroelementy biorၐce bezpoᖰredni udziaᐠ w

przyswajaniu witamin przez or ganizm. Odpowiedzialne sၐ za zdrowie, prawidᐠowe funkcjonowanie

systemu hormonalnego i odpornoᖰciowego organizmu.

Witaminy, cukry , kwasy tᐠuszczowe, aminokwasy, biaᐠka, antyutleniacze , naturalne ekstrakty

pochodzenia roᖰlinnego odgrywajၐ istotnၐ i wspomag ajၐcၐ rolᆐ pozyskiwaniu przez organizm energii.

W czasie sezonu lotowego speᐠniajၐ kluczowa rolᆐ w szybkiej regeneracji tkanki miᆐᖰniowej i muskuᐠ.

Nadmiar w organizmie niektórych witamin moៀe spowodowaၰ zatrucie organizmu, biegunkᆐ

oraz znaczne obniៀenie kondycji lotowej. Niektóre z nich sၐ niebezpieczne dla normalnego

funkcjonowania organizmu poprzez odkᐠadanie siᆐ na istotnych organach -szczególnie wၐtrobie i

trzustce,sၐ trudne do usuniᆐcia z organizmu.

Nadmiar aminokwasów w organizmie powoduje zwiᆐkszeni e iloᖰci poziomu mocznika a tym

samym musi nastၐpiၰ zwiᆐkszenie jego wydalenia w postaci wystၐpienia wodnistego kaᐠu i biegunki.

Ponadto nadmiar mocznika jako efekt negatywny uᐠatwia takៀe rozwój pleᖰni i grzybicy .

Woda, – dlaczego woda jest tak waៀna w n ormalnym funkcjonowaniu organizmu i dlaczego omawiana

jest przy temacie jakoᖰci kaᐠu?

Funkcjonowanie organizmu polega na utrzymanie stabilnego ciᖰnienie wody, elektrolitów i stᆐៀenia

jonów w pᐠynach organizmu

Znane jest, ៀe masa ciaᐠa zawiera jej okoᐠo 70 %. Wszystkie komórki ciaᐠa zbudowane sၐ w

oparciu o wodᆐ. Nagᐠe ubytki wody w organizmie, strata ok. 10 % np. poprzez przewlekᐠၐ biegunkᆐ

prowadzi do zaburzenia procesu metabolizmu. Utrata 20 % wody w organizmie prowadzi do ᖰmierci

organizmu.

Rys 1. rozmieszczenie gᐠównych organów wewnᆐtrznych.

Dla oceny jakoᖰci kaᐠu z poᖰród wielu istotnych obszarów funkcjonowania organizmu moៀna wydzieliၰ

dwa „procesy – ukᐠady „ odpowiedzialne za przygotowanie materiaᐠu – paliwa potrzebnego dla

sprawnego funkcjonow anie organizmu. Procesy te sၐ wzajemnie powiၐzane i wspóᐠzaleៀne i w caᐠoᖰci

tworzၐce ukᐠad pokarmowy.

Ukᐠad trawienny i przemiany pokarmu , do którego gᐠównie zalicza siᆐ takie organy jak wole, ៀoᐠၐdek,

jelita wraz z systemem wspomagajၐcym jak wၐtroba.

Zadaniem tego procesu jest przygotowanie i przetworzenie pobranego pokarmu do postaci, która

bᆐdzie ᐠatwo przyswajalnym ហródᐠem energii dla funkcjonowania caᐠego organizmu.

Ukᐠad wydalniczy , którego gᐠównym zadaniem jest wydalenie na zewnၐtrz organizmu w szystkiego, co

zostaᐠo nie strawione oraz co staᐠo siᆐ nieprzydatne w czasie przemian materii oraz funkcjonowania

organizmu.

Do ukᐠadu tego zalicza siᆐ takie podstawowe organy jak nerki i moczowody, jelito grube, kloaka.

Ptaki nie posiadajၐ pᆐcherza moczo wego i wydalajၐ mocz doᖰၰ czᆐsto. W ich moczu, podobnie jak w

moczu gadów, znajduje siᆐ mocznik (kwas moczowy) . Wytworzenie mocznika kosztuje duៀo energii, ale

teៀ pozwala na oszczᆐdnၐ gospodarkᆐ wodnၐ organizmu.

U ptaków ukᐠad pokarmowy skᐠada siᆐ z :

Wola Wole sᐠuៀy do przechowywania i rozmiᆐkczania pokarmu. Wole goᐠᆐbia speᐠnia jeszcze jednၐ,

wyjၐtkowၐ w ᖰwiecie ptaków funkcjᆐ. W czasie karmienia mᐠodych ᖰcianki wola samicy i samca

wydzielajၐ mleczko - swoistၐ ciecz o serowatej konsystencji. Skᐠad c hemiczny "mleczka" przypomina

mleko ssaków i podobnie jak ono sᐠuៀy do karmienia pisklၐt.

Tuៀ za wolemu usytuowany jest ៀoᐠၐdek - zbudowany jest on z dwóch czᆐᖰci tj.

cienkoᖰciennego ៀoᐠၐdka gruczoᐠowego, w którym pokarm zostaje poddany dziaᐠaniu soków

trawiennych i gruboᖰciennego ៀoᐠၐdka miᆐsistego (trၐcego).

Pozostajၐcy w ៀoᐠၐdku pokarm zostaje rozdrobniony dziᆐki skurczom grubych miᆐᖰniowych ᖰcian oraz

zewnᆐtrznych elementów uᐠatwiajၐcych ᖰcieranie pokarmu np. przez drobne kamyczki ze ៀwiru.

Od ៀoᐠၐdka odchodzi dwunastnica tworzၐca pᆐtlᆐ w której znajduje siᆐ zwarta trzustka . Do

dwunastnicy dochodzၐ przewody trzustkowe oraz przewody wၐtroby wraz z woreczkiem

ៀóᐠciowym .

Podstawowym zadaniem tych organów jest dostarczenie niezbᆐdnych enzymów i zwiၐzkó w

istotnych do przemiany pokarmu w postaၰ, która bᆐdzie ᐠatwo przyswajalna jako ហródᐠo energii dla

funkcjonowania caᐠego organizmu

Wၐtroba to jeden z najbardziej skomplikowanych i niezbᆐdnych do ៀycia organów ciaᐠa.

Peᐠni funkcjᆐ potᆐៀnej fabryki produku jၐcej waៀne dla ៀycia substancje, a zarazem speᐠnia rolᆐ

przetwórni i oczyszczalni organizmu.

Stanowi gᐠówne centrum przemian metabolicznych wᆐglowodanów, tᐠuszczów i biaᐠek. Tutaj zachodzi

przemiana cholesterolu w kwasy ៀóᐠciowe, które sၐ niezbᆐdne do tr awienia tᐠuszczów.

Poprzez przetworzenie cukrów w glikogen, peᐠni ona rolᆐ gᐠównego magazynu i dostawcy

energii potrzebnej dla goᐠᆐbi w czasie lotowego wysiᐠku.

Do jej zadaᑀ naleៀy równieៀ neutralizowanie trucizn, które gromadzၐ siᆐ w organizmie w

wyniku procesów przemiany materii.

W wyniku dziaᐠania chorób czᆐsto dochodzi do zaburzeᑀ funkcji wၐtroby, co w efekcie doprowadza do

zakᐠóceᑀ wielu procesów przemiany materii.

W czasie sezonu lotowego goᐠᆐbie czᆐsto naraៀone sၐ na dziaᐠanie czynników, które sၐ w

stanie spowodowaၰ trwaᐠe uszkodzenie komórek wၐtrobowych. Mogၐ to byၰ:

Zwiၐzki chemiczne pochodzၐce od ᖰrodków „agro -rolniczych” – szczególnie naraៀone sၐ na nie goᐠᆐbie

wylatujၐce w pole

Preparaty nieprawidᐠowo podawane dla goᐠᆐbi lub dᐠugotrwaᐠe stoso wanie niektórych antybiotyków.

Zapalenia wၐtroby mogၐ spowodowaၰ takៀe infekcje wirusowe ( herpes, paramyksowirus czy

adenowirus) oraz przewlekᐠe dziaᐠanie takich chorób jak np., ornitoza, mykoplazmoza czy

trihomonadoza.

Za dwunastnicၐ usytuowane jest wie lokrotnie skrᆐcone jelito cienkie przechodzၐc w krótkie jelito

grube, otwierajၐce siᆐ bezpoᖰrednio do kloaki . Na granicy jelita cienkiego i grubego znajduje siᆐ jelito

ᖰlepe .

Jelito grube nie tyle uchodzi do kloaki, ile wᐠaᖰciwie tworzy jၐ. Jelito usytuow ane jest wewnၐtrz wielu

wzajemnie powiၐzanych organów wewnᆐtrznych. A w szczególnoᖰci z wၐtrobၐ, z jej rozbudowanym

systemem kanalików speᐠniajၐcych funkcjᆐ opróៀniacza.

Kanaᐠ jelita grubego wraz z kloakၐ poᐠၐczony jest z nerkၐ za pomocၐ moczowych kanalik ów i

stanowi „depozyt” wydalanej przez organizm uryny ( moczu).

Goᐠᆐbie w wyniku przemiany materii wydzielajၐ dwa rodzaje moczu

• W postaci staᐠej przypominajၐcej biaᐠe ciasto ( jest to krystaliczna postaၰ kwasu

mocznikowego.) oraz

• Urynᆐ w postaci ciekᐠej przypominajၐca w swej postaci czysta wodᆐ

Uryna w postaci staᐠej

Nerka za pomocၐ wewnᆐtrznych kanaᐠów poᐠၐczona jest z jelitem do kloaki stanowiၐc depozyt

wydalanego moczu – uryny.

Gᐠównym zadaniem nerek jest zabezpieczenie staᐠoᖰci ᖰrodowiska wewnᆐtrznego organizmu

poprze z wydalanie nadmiaru wody, soli mineralnych i innych substancji zbᆐdnych i/lub szkodliwych dla

zdrowia, które powstajၐ podczas procesów metabolicznych albo sၐ przyjmowane np. wraz z pokarmem

(dotyczy to równieៀ np. silnie toksycznych preparatów). Nerki sၐ odpowiedzialne za zachowanie staᐠej

objᆐtoᖰci, ciᖰnienia osmotycznego oraz skᐠadu elektrolitowego pᐠynów ustrojowych

Powyៀsze funkcje sၐ speᐠniane dziᆐki procesowi filtracji oraz dziᆐki procesom wchᐠaniania zwrotnego i

wydzielania. Filtracja jest podstawow ym procesem umoៀliwiajၐcym powstawanie moczu. Nerki

wytwarzajၐ i wydzielajၐ równieៀ niektóre hormony i enzymy

Trwaᐠe uszkodzenie nerek lub wၐtroby moៀe spowodowaၰ zakᐠócenie cyklu mocznikowego, co

w efekcie prowadzi do wzrostu stᆐៀenia amoniaku w surowicy krwi.

Amoniak jest substancjၐ dziaᐠajၐca toksycznie na komórki, zwᐠaszcza mózgowe i w znacznym stopniu

wpᐠywa na zaburzenie orientacji i sprawnoᖰci lotowej goᐠᆐbi.

Jak rozróៀniၰ, kiedy kaᐠ wskaៀe mam, ៀe goᐠၐb nie jest zdrowy lub ៀe nie jest kondycji ab y wygrywaၰ

loty? Kiedy podjၐၰ dziaᐠania zaradcze ? Pytania te nurtujၐ kaៀdego hodowcᆐ.

Jak powstaje kaᐠ u goᐠᆐbi?

W kloace akumulowane sၐ nie strawione czᆐᖰci pokarmu z jelita, ᖰluz ze ᖰcianek jelita (

naturalny proces oczyszczania jelit z bakterii i gr zybów ) , ciekᐠa i staᐠa uryna oraz wiele innych

substancji biorၐcych udziaᐠ w procesach przemiany materii np., ៀóᐠၰ z wၐtroby.

W zdrowo funkcjonujၐcym organizmie czᆐᖰၰ pᐠynu znajdujၐcego siᆐ w jelicie i kloace poprzez

porowate naczynia ᖰcianki wchᐠanian a jest z powrotem do organizmu a reszta niestrawionej,

przefiltrowanej substancji w postaci staᐠego kaᐠu wydalana jest na zewnၐtrz. Kiedy kloaka jest

zapeᐠniona nastᆐpuje jej rozluហnienie i wydalenie kaᐠu. Efekt ten jest bardzo widoczny, bardzo

charakterys tyczny i kaៀdy z hodowców obserwujၐcy zachowanie goᐠᆐbie potrafi uchwyciၰ ten moment

tj., chwile przed opróៀnieniem i po wydaleniu kaᐠu.

Odchody w kolorze zielonym.

Rodzaj karmy jest gᐠównym wskaហnikiem okreᖰlajၐcym kolor normalnego kaᐠu pochodzၐcego

od zdrowego goᐠᆐbia. Goᐠᆐbie z natury sᐠabo trawiၐ wiele pigmentów, które wystᆐpujၐ w pokarmie. Dla

przykᐠadu po spoៀyciu przez goᐠᆐbie duៀej iloᖰci grytu czerwonego ( czerwony kamieᑀ) moៀna

zauwaៀyၰ, ៀe wydalany kaᐠ nabierze koloru brၐzowego. Takៀe u goᐠᆐbi sp oៀywajၐcych duៀe iloᖰci

zielonego grochu, warzyw lub goᐠᆐbi swobodnie pasၐcych siᆐ na trawnikach moៀna zauwaៀyၰ, ៀe

normalny ich kaᐠ jest w odcieniu zielonym.

Zielony kolor odchodów wskazuje takៀe na moៀliwoᖰci wystၐpienia zaburzeᑀ w funkcjonowaniu

organizmu. W tym przypadku kolor zielony odchodów pochodzi gᐠównie od ៀóᐠci, która w procesie

trawienia wydziela istotne dla normalnego funkcjonowania organizmu enzymy. Sၐ one w zielonkawym

fluoroscencyjnym odcieniu. Enzymy i soki ៀóᐠci po wielu etapach trawienia i metabolizmu wydalane sၐ

do kanaᐠów ៀóᐠciowych w jelicie. Na etapie tym poprzez strukturᆐ ᖰcianki jelita nastᆐpuje proces

oczyszczania ៀóᐠci i powrotne wchᐠanianie jej do organizmu do powrotnego uៀycia.

Nienaturalny jak na co dzieᑀ zielony „kolor odcho dów potrafi byၰ bardzo czytelnym dla hodowcy

wskaហnikiem oceny stanu zdrowia goᐠᆐbi w sezonie lotowym. W przewaៀajၐcej iloᖰci przypadków wyniki

mikroskopowe wymazu potwierdzajၐ wystၐpienie problemu zdrowia analizowanych goᐠᆐbi.

Zaognione, bᆐdၐce w stanie z apalnym jelita nie tylko nie absorbujၐ ៀóᐠci, lecz takៀe “nie wchᐠaniajၐ

wody, koᑀcowym efektem tego stanu jest zielony o konsystencji wodnistej kaᐠ.

W pierwszej fazie rozwoju choroby goᐠᆐbi wၐtroba jeszcze potrafi utrzymywaၰ stabilny kaᐠ, który jest

zielony jako efekt nie strawionego pigmentu.

Aczkolwiek w przypadku, kiedy hodowca stwierdzi wyraហnၐ róៀnicᆐ od normalnoᖰci to warto podjၐၰ

decyzjᆐ o jego badaniu nawet, kiedy usᐠyszymy wynik badania OK.

W przypadku, kiedy zostaje zaburzona równowaga w przem ianie materii, wystᆐpuje stan zapalny lub

infekcja jelita to proces filtracji i oczyszczania ៀóᐠci nie przebiega normalnie.

Bᆐdၐce w stanie zapalnym jelito grube i kloaka sၐ zaognione. W efekcie takiej sytuacji

przewaៀajၐca czᆐᖰၰ ៀóᐠci zamiast po przefilt rowaniu ponownie powróciၰ do organizmu przedostaje siᆐ

do kloaki i w raz z kaᐠem zostaje wydalana na zewnၐtrz. Wydalany kaᐠ jest w kolorze zielonym ( róៀne

odcienie zieleni).

Pamiᆐtaj hodowco, ៀe ៀóᐠၰ zawsze zabarwi odchody na kolor zielony.

Zaognione bᆐd ၐce w stanie zapalnym jelita nie tylko nie absorbujၐ ៀóᐠci, ale takៀe nie wchᐠaniajၐ wody

tak istotnej dla normalnego funkcjonowania organizmu ( w tym zwilៀanie). Koᑀcowym efektem tego

stanu jest wodnisty zielonkawy kaᐠ.

Goᐠᆐbie u których nie funkcjonuje p rawidᐠowo organizm wydalajၐ odchody z wiᆐksza iloᖰciၐ

uryny, ៀóᐠci i ᖰluzu z przewodów jelitowych. Odchody charakteryzujၐ siᆐ jako klarowny ciekᐠy pierᖰcieᑀ z

maᐠym centralnie uᐠoៀonym ᖰluzowatym zielonym „plackiem” i biaᐠၐ plamၐ staᐠej uryny.

Porównywaln y stan odchodów moៀna zauwaៀyၰ u goᐠᆐbi:

• Po przebyciu duៀego natᆐៀenia dziaᐠania stresów oraz ciᆐៀkim locie. W zdrowym stadzie goᐠᆐbi

juៀ po kilku godzinach po locie nastᆐpuje wyraហna stabilizacja stanu odchodów a nastᆐpnego

ranka to juៀ tylko standard.

• U goᐠᆐbi karmiၐcych mᐠode w przypadku pobierania duៀej iloᖰci wody,

Poprzez postaၰ kaᐠu i zachowanie goᐠᆐbi moៀna identyfikowaၰ niektóre wstᆐpne stadia wystᆐpowania

chorób goᐠᆐbi. Jest to jednak metoda obarczona duៀym ryzykiem, ale dajၐca duៀo informacji dl a

hodowcy i nadzorujၐcego weterynarza przed podjᆐciem prawidᐠowej decyzji, co do dalszego

postᆐpowania.

Przy ocenie wystᆐpowania nienaturalnego, jak co dzieᑀ kaᐠu naleៀy bardzo ostroៀnie

podchodziၰ do oceny potencjalnych przyczyn takiego stanu. Dla przy kᐠadu ,rzadka, wodnista, czasami

ᖰluzowa biegunka moៀe budziၰ podejrzenie kokcydiozy. Podejrzenie kokcydiozy w kaៀdym, przypadku

powinno byၰ potwierdzone za pomocၐ mikroskopowego badania kaᐠu. Naleៀy mieၰ na uwadze, ៀe

ᖰluzowo-wodnista lub ”krwawa” biegunk a wystᆐpuje takៀe przy innych chorobach na przykᐠad przy

robaczycy, kolibakteriozie, salmonelozie czy trichomonadozie. Róៀnicowanie jest moៀliwe na podstawie

mikroskopowego badania kaᐠu na obecnoᖰၰ ooscyt.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: