Słynni architekci.doc

Mnesikles (2. połowa V w. p.n.e.)

    Wybitny architekt grecki, działający w Atenach. Zrealizował na Akropolu monumentalne Propyleje, jedną z najdoskonalszych budowli greckich. Przypisuje mu się projekt Erechtejonu (421-406 p.n.e.) na Akropolu w Atenach.

Blocke Abraham van den (1572-1628)

     Architekt i rzeźbiarz, syn W. Blockego. Od 1595 obywatel miasta Gdańska, gdzie prowadził warsztat rzeźbiarsko budowlany. Reprezentant manieryzmu niderlandzko-włoskiego.

Jego głównymi dziełami są: 

·         Złota Brama (1612-1614) 

·          fasada Dworu Artusa (1616-1617) w Gdańsku.

Palladio Andrea, (1508-1580)

    Właściwie Andrea di Pietro , architekt włoski, ostatni z wielkich epoki renesansu, którego znaczenie polega głównie na stworzeniu w Vicenzie i w okolicy wielu pałaców i willi podmiejskich, przenoszących idee starorzymskiej architektury do Włoch północnych.

Reprezentował nurt klasyczny. Jego koncepcja willi idealnej obejmowała centralną bryłę o ściśle symetrycznym planie, zdobioną kolumnowym portykiem, z boków przylegały wydłużone skrzydła zabudowań gospodarczych rozciągnięte horyzontalnie lub wygięte do przodu ćwierćkolistym łukiem.

Wytyczony przez niego kierunek rozwinął się na wielką skalę pod koniec XVIII w. jako jedna z głównych zasad neoklasycyzmu w Europie i Ameryce. Działał głównie w Vicenzie, Wenecji i Rzymie.

Ważniejsze realizacje: 

·         tzw. Basilica (od 1549) 

·          pałace w Vicenzie - Chiericati (1550-1554),

·          Thiene (1556-1558), 

·         Valmarana (od 1566), 

·         Teatro Olimpico (1585), kościoły w Wenecji: 

·         Il Redentore (1592), 

·         San Giorgio Maggiore (1566-1580), 

wille podmiejskie: 

·         Capra koło Vicenzy, 

·         tzw. Villa Rotonda (od 1550).

Z jego spuścizny teoretycznej najważniejsze są Cztery księgi o architekturze (1570, wydanie polskie 1955).

Rastelli Warfolomiej W.

 (Bartolomeo Francesco Rastrelli), 1700–71, syn Bartolomea Carla, architekt ros., pochodzenia wł.; najwybitniejszy architekt późnego baroku i rokoka ros.; 

pałace, m.in. 

·         w Carskim Siole (ob. Puszkin), 

·         Zimowy w Petersburgu, 

·         cerkiew Andrejewska w Kijowie.

Vanbrugh Sir John (1664-1726)

     Angielski pisarz i architekt. Autor komedii obyczajowych wypełnionych rubasznym humorem: The Relapse, or Virtue in Danger (1696), The Provoked Wife (1697). 

Jako znany architekt okresu restauracji kierował budową :

·         Haymarket Theatre w Londynie

·         słynnych rezydencji magnackich, m.in. Castle Howard (1702-1712) i Blenheim Palace (1705-1724).

Fontana Antoni (1696–1765)

    Architekt wł.; od ok. 1733 w Polsce; przebudowa pałacu Sanguszków w Lubartowie; późnobarok. kościoły: Św. Anny w Lubartowie, Paulinów we Włodawie i Pijarów w Chełmie.

Fontana Jakub (1710-1773)

    Architekt włoskiego pochodzenia działający w Polsce jako architekt królewski, najwybitniejszy w XVIII-wiecznej Warszawie, nobilitowany w 1764. Stosował formy rokoka francuskiego i saskiego a w ostatniej fazie uległ wpływom klasycyzmu. 

Prace m.in. 

·         przebudowa pałacu w Radzyniu Podlaskim (1750-1758),

·          współpraca przy przebudowie Zamku Królewskiego w Warszawie (od 1751), 

·         pijarskie Collegium Nobilium w Warszawie,

·          pałac Bielińskich, kamienica Prażmowskich, 

·         schody w pałacu Branickich w Białymstoku,

·          fasada kościoła św. Krzyża w Warszawie (od 1753), 

·         kościoły w Sernikach i Górze Kalwarii

Longhena Baldassare (1598-1682)

Architekt i rzeźbiarz włoski okresu baroku, działający w Wenecji, uczeń V. Scamozziego.

·         W 1630 wygrał konkurs na projekt wotywnego kościoła Santa Maria della Salute wzniesionego na początku Canale Grande, stanowiącego jedno z najefektowniejszych dzieł baroku włoskiego z potężną kopułą i charakterystycznymi wolutami oraz scenograficznie ukształtowanym wnętrzem.

Inne prace to pałace:

·          Giustinian-Lolin (ok. 1623),

·          Pesaro (od 1663), 

·         Rezzonico (1667-1680).

Trevano Giovanni (?-po 1641)

     Architekt włoski. Przedstawiciel wczesnego baroku - jego twórczość charakteryzuje się surowością i monumentalnością form. Kształcił się w Rzymie w kręgu C. Maderny. Sprowadzony do Polski ok. 1595 przez króla Zygmunta III, od 1613 architekt królewski.

Niektóre prace: 

·         odbudowa Zamku Królewskiego na Wawelu po pożarze w 1595 - m.in. Schody Senatorskie (1599-1602),

·          rozbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie (1598-1619),

·          krakowskie kościoły Świętego Piotra i Pawła (1605-1619,

·          kierownictwo budowy po G. Brizio i G.M. Bernardonim) 

·         oraz Świętego Marcina (1638-1644), 

·         zamek w Ujazdowie (1624-1636), 

·         mauzoleum św. Stanisława w katedrze na Wawelu (1628-1630).

·          Był też przypuszczalnie twórcą pałacu biskupiego w Kielcach (1637-1641).

Tylman z Gameren, (ok. 1632-1706)

    Tylman van Gameren, Tylman Gamerski , architekt pochodzenia holenderskiego, działający w Polsce od ok. 1662. Architekt królewski od 1672, nobilitowany w 1685. Wybitny przedstawiciel baroku - stworzył jego odmianę klasycyzującą z elementami palladianizmu. Projektował pałace o jasnej kompozycji bryły z charakterystycznymi narożnymi ryzalitami, w projektach kościołów chętnie stosował formy centralne.

Jest twórcą warszawskich pałaców: 

·         Krasińskich (1667-1685), 

·         Gnińskich (1681-1685), 

·         Ossolińskich (poźniejszy Brühla, ok. 1694), 

ponadto pałaców w: 

·         Puławach (1671-1679), 

·         Starym Otwocku (1693-1703),

·         Nieborowie (1695-1697)

 kościołów i klasztorów: 

·         Sakramentek (1688-1692)

·         Bernardynów (1686-1692) w Warszawie, 

·         Św. Anny w Krakowie (1689-1703)

·         łazienek 

·         pawilonu zwanego Ermitażem w Ujazdowie 

·         Zaprojektował warszawski Marywil (1692-1695)

Witte Jan de (1716-1785)

    Architekt polski pochodzenia holenderskiego, inżynier wojskowy. Reprezentant późnego baroku. 

Autor m.in. 

·         obwarowanego klasztoru i kościoła Karmelitów w Berdyczowie (1743) 

·         kościoła Dominikanów we Lwowie (1749-1764)

·          wzniósł pałace we Lwowie i Równem, 

·         a także budynki wojskowe w Kamieńcu Podolskim.

Meretyn, (?-1759)

    Merderer, Meretiner, Merettini Bernard , od 1745 architekt nadworny Augusta III, wiedeńczyk. Jeden z najwybitniejszych architektów czasów saskich, działał we Lwowie i południowo-wschodnich terenach dawnej Rzeczypospolitej, ulegając wpływom austriackim oraz włoskim wypowiadał się w formach rokokowych.

Główne dzieła:

·          zespół katedry św. Jura we Lwowie (1746-1764), 

·         bazylika w Tarnogrodzie (ok. 1750), 

·         ratusz w Buczaczu (ok. 1750), 

·         kościół Misjonarzy w Horodence (1743-1766), 

·         kościół w Hodowicy.

Merlini Dominik (1730-1797),

    Architekt włoskiego pochodzenia urodził się w Castello 22.02.1730 roku, zmarł w Warszawie 20.02.1797 roku. 

    Od 1761 roku pracował głównie na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz dla arystokracji związanej z dworem. W 1768 roku został nobilitowany, a już od roku 1773 mianowany architektem króla Rzeczpospolitej.
Dla króla przebudował Zamek Ujazdowski (1766-71) W latach 1776-86 przekształcił wnętrza na Zamku Królewskim (sala Audiencyjna, sypialnia, sale: Ansamblowa, Rycerska, Tronowa i kaplica) i wybudował Bibliotekę. Od 1774 roku prowadził budowę zespołu pałacowego w Łazienkach, gdzie jego dziełem były m.in. Biały Domek i pałac Myśliwicki, pałac Na Wyspie, Wodozbiór i Stara Pomarańczarnia wraz z teatrem. Spośród prac dla arystokracji wymienić należy przebudowę pałacu
w Opolu Lubelskim (1766-72), pałacyk w Jabłonnie (1775-79) oraz pałac w Królikarni (1786-89).
Jako architekt Rzeczpospolitej prowadził restaurację gmachów państwowych: w latach 1781-87 przebudował Trybunał w Lublinie, a w 1783 roku odbudował po pożarze pałac Krasińskich w Warszawie.
W swojej twórczości przeszedł ewolucję od form późnego baroku do klasycyzmu, w czym znaczną rolę odegrał wpływ Stanisława Augusta
i długoletnia współpraca z J. Ch. Kamsetzerem. Inspirowany przez króla tworzył dzieła opracowane bardzo starannie, wyróżniające się indywidualnym charakterem na tle ówczesnej architektury klasycystycznej. Zachował w nich pewne cechy
barokowe, jak zamiłowanie do mocnych form, kolorów i złoceń w dekoracji wnętrz. Nie obce mu były również tendencje palladiańskie, czego dowodem jest pałac w Królikarni.

Prace m.in.:

·          przebudowa Zamku Ujazdowskiego (1766-1771), 

·         wnętrza w Zamku Królewskim (od 1774), 

·         rozbudowa Łazienek (pałacyk Myślewicki, 

·         Biały Domek, Pałac na Wodzie 1775-1788), 

·         pałace w Jabłonnie (1775-1779), 

·         Królikarnia (1786-1789). 

·         Odbudowa po pożarze pałacu Krasińskich (Rzeczpospolitej) w Warszawie (1783).

Kamsetzer Jan Chrystian (1753-1795)

     Polski architekt i dekorator wnętrz pochodzenia niemieckiego. W swej działalności ewoluował od form saskiego rokoka do dojrzałego klasycyzmu, stał się jednym z najwybitniejszych przedstawicieli neoklasycyzmu w Polsce. Wykształcony w Dreźnie, od 1773 w służbie króla Stanisława Augusta, współpracownik D. Merliniego, specjalizował się w dekoracjach wnętrz.

W swych projektach hołdował zasadom monumentalizmu, prostoty form i precyzji detalu. 

Prace m.in.: ...