TŁUSZCZE
Należą do podstawowych bezazotowych substancji pochodzenia naturalnego: roślinnego lub zwierzęcego.
Są to połączenia di- i triestrowe glicerolu i kwasów tłuszczowych jednakowych lub różnych.
Otrzymywanie tłuszczów roślinnych:
1) przez wytłaczanie
• do celów leczniczych: na zimno- płynne, na ciepło- stałe
• do celów technicznych- na ciepło przechodzą w substancje toksyczne
2) ekstrakcje rozpuszczalnikiem organicznym w temperaturze 65 stopni, np. heksan
3) wygotowanie wodą
4) proces rafinacji , czyli oczyszczanie od śluzów, gum, wosków, pigmentów
Właściwości tłuszczów
Ulegają hydrolizie kwasowej, zasadowej i enzymatycznej.
Z alkilami tworzą sole zasadowe, czyli mydła.
W temperaturze pokojowej są substancjami stałymi (nasycone kwasy tłuszczowe) lub płynnymi (nienasycone kwasy tłuszczowe).
Rozpuszczają się w rozpuszczalnikach tłuszczowych, np. heksan, benzen, toluen, eter etylowy. Nie rozpuszczają się w wodzie, mogą tworzyć z nią emulsje dyspersyjne, koloidy, które można stabilizować emulgatorami (białka, mydła). Nie rozpuszczają się wcale lub bardzo trudno w alkoholu etylowym, wyjątkiem jest olej rycynowy.
Ulegają jełczeniu hydrolitycznemu (wilgoć, lipazy) lub utleniającemu (tlen, światło).
Wiązania nienasycone można uwodornić katalitycznie.
Niektóre mają zdolność wysychania, reagują z bromem i jodem, występuje jednoczesna izomeryzacja.
Podział olejów roślinnych:
1) w zależności od konsystencji w temperaturze pokojowej
• stałe
• półstałe
• płynne
2) w zależności od zdolności absorpcji tlenu z powietrzem
• schnące- olej lniany
• półschnące- olej sojowy, sezamowy, słonecznikowy, bawełniany
• niewysychające- olej oliwkowy, migdałowy, rycynowy, arachidowy
3) w zależności od stopnia nasycenia kwasów tłuszczowych
• nasycone- kakaowy, kokosowy, palmowy
• mononienasycone- rzepakowy, oliwkowy, arachidowy
• wielonienasycone- sojowy, bawełniany, migdałowy, słonecznikowy, lniany, z nasion dyni, z wiesiołka, z ogórecznika
OLEJE NASYCNE
1. Oleum Cacao- olej kakaowy
Theobroma cacao- kakaowiec właściwy
Sterculiaceae- zatwarowate
OTRZYMYWANIE
Tłoczenie na ciepło w temperaturze 60-70 stopni z jąder nasiennych.
ZASTOSOWANIE
Podłoże do czopków, globulek, maści.
Masa kakaowa do produkcji czekolady.
2. Cocois oleum- olej kokosowy
Cocois mucifera- palma kokosowa
Arececeae- palmowate
Wyciskanie nasion na gorąco.
Stosowany do produkcji mydeł, detergentów, tłuszcz spożywczy.
3. Palmae oleum- olej palmowy
Elaeis olifera- palma olejna
Tłuszcz jadalny do produkcji margaryny, mydeł, świec.
OLEJE PŁYNNE MONONIENASYCONE
1. Ricini oleum- olej rycynowy
Ricinus communis- rącznik zwyczajny
Euphorbiaceae- wilczomleczowate
DZIAŁANIE I ZASTOSOWANIE
Sole sodu i potasu kwasu rycynowego drażnią śluzówkę jelita cienkiego. Działanie przeczyszczają- ce występuje do upływie od 0,5 do 3 godzin/
Pobudza wzrost włosów.
W zaparciach stosuje się 1 do 2 łyżek dla dorosłych, 0,5 łyżki dla dzieci.
W przygotowaniu do operacji i prześwietleń- 10-60 ml.
W TPL do produkcji mazideł, emulsji, podłoży maściowych, tabletek.
W przemyśle kosmetycznym do produkcji mydła.
2. Olivarum oleum- olej oliwkowy
Olea europea- oliwka europejska
Oleaceae- oliwkowate
Działa żółciopędnie, żółciotwórczo i przeczyszczająco.
W stosowaniu zewnętrznym przeciwzapalnie, osłaniająco, zmiękczająco.
Stosowany jako rozpuszczalnik substancji lipofilowych.
Do produkcji maści,emulsji, mazideł, kremów, do odżywiania pozajelitowego, produkcja mydeł.
3. Arachidis oleum- olej arachidowy
Arachid hypogea- orzech ziemny
Fabaceae- motylkowate
Do mazideł, plastrów, mydeł, iniekcji, kropli do oczu.
Do czopków w krajach tropikalnych po utwardzeniu, ma wyższą temperaturę topnienia od oleju kakaowego.
4. Rapae oleum- olej rzepakowy
Brassica campestris- kapusta rzepak
Brassicaceae- kapustowate
Tłuszcz spożywczy do sporządzania emulsji, mazideł, plastrów, mydeł.
OLEJE PŁYNNE WIELONIENASYCONE
1. Lini oleum- olej lniany
Linum usitatissinum- len zwyczajny
Linaceae- lnowate
Przeciwzapalne, zmiękczające, uelastyczniające, regenerujące, łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego i obniża cholesterol.
W schorzeniach skóry (egzema, oparzenia), do mazideł (np. Linomag), olej spożywczy, w przemyśle do produkcji farb i lakierów.
2. Sojae oleum- olej sojowy
Glycine soja- soja
Do celów spożywczych (margaryna), do produkcji lecytyny, do otrzymywania sosu sojowego, do odżywiania pozajelitowego.
3. Sezami oleum- olej sezamowy
Sezamum indicum- sezam indyjski
Pedaliaceae- połapkowate
SKŁADNIKI
Głównym składnikiem jest sezamol, warunkujący stabilność i odporność na jełczenie.
Do celów spożywczych, do produkcji mazideł i plastrów.
4. Helianthi oleum- olej słonecznikowy
5. Gossypi oleum- olej bawełniany
6. Amygdalanum oleum- olej migdałowy
joluska67