Tryb mianowania szefów misji:
- monarchie à monarcha odpowiedzialny za prawo bierne i czynne legacji
- republika wenecka à senat
- USAà konstytucja 17 IX 1787 r., prezydent za radą i zgodą senatu
- w Polsce:
a) za czasów wolnych elekcji – stopniowe ograniczanie kompetencji króla
b) czasy Henryka – król za radą i zgodą senatorów, a także ministrów rezydentów
c) Stanisław A. Poniatowski – król powoływał posłów tylko z wyroków sejmowych
d) 1794 r. Rada Najwyższa Narodowa – król nie ma już kompetencji w tym zakresie, ma je Wydział Interesów Zagranicznych
Agrement – pytanie o zgodę.
- zgodnie ze zwyczajami posła można było nie przyjąć.
- zgodę wyrażało ciało przyjmujące, najczęściej władca
- ważny powód odmowy – animozje personalne
- zapytanie, czy osoba będzie mile widziana
- wymóg konsultacji wyłącznie w stosunkach między Stolicą Apostolską, a Cesarzem i Królem Francji
- władca miał obowiązek przyjąć poselstwo nadzwyczajne ad hoc do konkretnego zadania, wobec pozostałych nie było takiego obowiązku
- papież sporządzał listę potencjalnych nuncjuszy, akredytowanych przy Cesarzu i Królu Francji, oni określali tych, których odrzucali. Lista wracała do papieża – najwyższy na liście, nieskreślony, zostawał nuncjuszem. Była to praktyka jednostronna.
W co wyposażony był poseł?
- pełnomocnictwa – plenipotencje (wystawiane były przez władcę wysyłające z kontrasygnatą marszałka lub kanclerza)
- instrukcje – wyjaśnienia (adresowane do władcy przyjmującego)
- listy uwierzytelniające – listy kredencyjne, kredensy (zawierały poza inwokacją prośbę oraz formułę by posłów traktowano jak samego władcę. Było to kurtuazyjne pismo, bez wartości merytorycznych). Bajaz II jako pierwszy ograniczył liczbę wymaganych dokumentów tylko do listów uwierzytelniających.
- listy polecające (wola wysyłającego, adresowane do władcy państwa przyjmującego, obligatoryjnie dołączane do listów uwierzytelniających)
- salwa gwardie – glejt (wymagane w przypadku tranzytu, gdy na terenie państwa przejazdu toczyła się wojna)
- paszporty – prośba o pomoc
· prośba do mieszkańców państw, które przemierzał poseł, by udzielali mu pomocy
· na terenie państwa wysyłającego - żądanie do obywateli by pomagali posłowi
Tadeusz Burzyński – poseł polski w Londynie w 1770 r.
Brewe, a bulla (dekret papieski, a pełnomocnictwo):
BREWE:
- łac. list, streszczenie
- mniej uroczyste
- zapowiada nuncjusza
BULLA
- łac. pieczęć, dokument
- bardziej uroczyste
- zapowiada legata
Poseł papieski wyposażony był także w inne dokumenty.
Skąd wiedziano jak się zachować?
EUROPA:
- ceremoniał opracowany w formie regulaminu, publikowany
- diariusz ceremonialności w Rzymie, ich tradycje wykorzystały pozostałe miasta
POLSKA
- bazowanie na własnych precedensach
- ceremoniał niejednolity
- improwizacja
- nieporozumienia spowodowane mało wystawnym przyjęciem (posłowie holenderscy pośredniczący między Polakami, a Szwedami 1627 r.)
Ceremoniał – jak przyjmowano posłów.
WSCHÓD + Wenecja:
- tradycja bizantyjska, przepych, rozrzutność, duże oczekiwania wobec skali darów
- dary dla Władcy i urzędników dworskich
ZACHÓD:
- tradycja dworu papieskiego, a następnie francuskiego za panowania Ludwika XIV
- minimalizm, od XVI w. praktyka podarowywania posłom srebrnej/złotej róży przez papieża
OBYCZAJE:
- poseł zobowiązany był powiadomić przyjmującego o fakcie przybycia
- w niektórych państwach posła witała eskorta, która towarzyszyła orszakowi odo miejsca pobytu
- poza granicami miasta w celu podróży poselstwo było witane przez przedstawiciela dworu przyjmującego
- obierano tymczasowo, często fikcyjną siedzibą, poza granicami miasta docelowego pobytu, z której utrzymywano kontakt z odpowiednimi urzędnikami dworu (mistrzem ceremonii, marszałkiem itd.).Stamtąd poseł mógł odbyć tzw. uroczysty wjazd. Eskorta w państwie moskiewskim – pristaw, Turcja – czarosz.
- nowy obyczaj – uroczysty wjazd nie przysługiwał niższym rangom, przepych, popis i złote podkowy, kilkuset osobowy orszak, stale rosnący (miejscowi dygnitarze i ich familie, oddziały gwardii, ich orkiestra), kareta lub rumak, ew. gondola (Wenecja), rzeczywista rezydencja.
- nazajutrz audiencja publiczna:
· król siedzi, udaje że wstaje, ale poseł go powstrzymuje. Stoi, wychodzi posłowi naprzeciw
· poseł stoi, lub siedzi
· złożenie listów uwierzytelniających, początek oficjalnego pełnienia funkcji
· mowa poselska, popis erudycji i retoryki
· audiencja prywatna w gabinecie
· dary
- uczta u władcy (np. Moskwa, Rzym)
- wizyty kurtuazyjne, zgodnie z zasadami precedencji (królowie, następcy tronów, członkowie korpusu dyplomatycznego)
MOWA:
- w trakcie audiencji publicznej w formie zbliżona do listów uwierzytelniających, ale:
· frazesy
· czasem wymagano wcześniej tekstu wystąpienia
· odpowiadał cesarz i papież
· car zapytywał kurtuazyjnie o zdrowie, odpowiadał kanclerz, wezyr lub diak poselski
- foux pas
· misja Pawła Działyńskiego od Zygmunta III do Elżbiety królowej Anglii z 1597 r. w tonie pouczeń i skarg. Królowa wyszła.
· aluzja do królów elekcyjnych (tak niski poziom kultury, to tylko w królestwach elekcyjnych)
CEREMONIAŁWSCHODNI:
- upokarzający dla posłów obcych narodów, np. Turcji, równoczesna uniżoność posłów sułtana na dworów władców europejskich (np. czołganie się na klęczkach, całowanie brzegu królewskiego płaszcza – poseł tatarski wobec Władysława IV)
- długotrwałe oczekiwanie na granicy (np. wysłany przez Stanisława Augusta Tomasz Alexandrowicz czekał prawie rok na wjazd – 1766 r.)
- niekiedy, mimo wielomiesięcznego oczekiwania niedochodziło do audiencji, np. Piotr Zyborowski 1568 r. nie został dopuszczony do sułtana
- rozmowy z wezyrem, kajmakamem, wielkim dragomanem (nazajutrz lub kilka dni po uroczystym wjeździe)
- uczta u wezyra
TURCJA
- najpierw audiencja u wezyra (jeden z najwyższych urzędników dworskich)
· zadanie – upokorzyć posła
- niewygodny stołek bez oparcia,
- wezyr witany okrzykami urzędników
- kurtuazyjna rozmowa
- kawa i chłodzący sorbet
-różana woda, aby poseł ładniej pachniał
- specjalne kaftany na audiencję u sułtana
· rezydencja:
- wymiana darów, poseł ofiarowywał specjalności swojego kraju, wezyr rewanżował się kosztem owoców (upokorzenie). Jeżeli dary były dostatecznie dobre, poseł mógł liczyć na audiencję u sułtana.
Dragoman – wysoki urzędnik na dworze sułtana, często Europejczyk, odpowiedzialny za przebieg negocjacji.
Kajmakam - mistrz ceremonii.
U SUŁTANA
Kajmakam odpowiedzialny za przebieg wizyty.
Poseł musiał zostawić wszelką broń.
Kapidżi – wprowadzał posła do sali audiencji.
Kapidżi Pasza – mistrz ceremonii.
Kapidżi mieli chronić sułtana przed ewentualnym atakiem ze strony posła.
CO DZIAŁO SIĘ U IWANA GROŹNEGO?
- car wypijał zdrowie władcy wysyłającego
- poseł miał ucałować dłoń cara (jeżeli poseł był katolikiem, car ostentacyjnie mył dłoń)
DWÓR PAPIESKI:
1. Misje obediencyjne:
Misje w celu złożenia hołdu.
łac. obedientiam praestare – poświadczenie wierności, złożenie papieżowi obediencji, akt oświadczenia posłuszeństwa.
I grupa:
- poselstwa obediencyjne do nowego papieża àwszystkie państwa katolickie
II grupa:
- poselstwa od nowych władców
III grupa:
- poselstwa wyjątkowe – poselstwa, które zostały wysłane przez państwo tylko raz, również poselstwo obediencyjne zakonu joannitów
Mniejsze dary niż na wschodzie, raczej symboliczne.
Wiadomości o przybyciu posła do bram miasta.
Oficjalne zawiadomienie o przybyciu, dotyczące papieskiego majordoma i kardynała, którzy wraz z familiami uczestniczyli we wjeździe.
ROLA KARDYNAŁA PROTEKTORA:
- wysyła dworzanina na powitanie i oddaje karocę do dyspozycji
- służył radą, gdzie się zatrzymywać
WINNICA JULIUSZ TRZECIEGO:
- hotel poselski
- służba do rezydencji (urządzenie się + zainteresowanie miejscowych)
- misje były b. wystawne
- misje trwały kilka miesięcy, kosztowne
· aranżacje wnętrz – kardynał protektor
· nie było uroczystego wjazdu – poseł spotykał się prywatnie z papieżem
· kardynał nepot był odpowiedzialny za prezentację (prowadzał posła, skłaniał głowę przed papieżem)
· poseł ujrzawszy papież, klękał na jedno kolano, wstawał i zbliżał się do niego, ponownie klękał na dwa kolana i całował stopę papieża. Na klęczkach zaczynał przemówienie. Papież nakazywał wstać i zająć miejsce siedzące. Po audiencji poseł wyrażał chęć odprowadzenia kardynała, ten kurtuazyjnie odmawiał.
UROCZYSTY WJAZD:
- nie przysługiwał rezydentom
- ceremoniarz papieski koordynował przebieg wjazdu, zwłoka była źle widziana
- uczestniczyli: służba, dworzanie, majordomowie. Dobrowolnie; baronowie i szlachta rzymska.
TRZY ETAPY WJAZDU:
- wjazd
- powitanie u bram
- pożegnanie przy rezydencji
- obecność domowników posłów rezydencyjnych innych państw
- popis oratorski przy witaniu szlachty rzymskiej
- zainteresowanie konsystorzem
- spory o pierwszeństwo
- gwardia papieska + orkiestra.
Konsystorz publiczny:
- zarezerwowany dla najwyższych misji (kwestie pokoju, proces zakończenia kanonizacji)
- najważniejszy punkt misji obiediencyjnej
- trzy lokalizacje:
· pałac na Lateranie
· pałac papieski w Watykanie
· pałac św. Marka na Piazza Venezia w Rzymie
- papież miał swobodę wyboru gdzie, ale np. w Pałacu w Watykanie była Sala Królewska i Sala Druga po Wielkiej, między Dwiema Kaplicami
- odbywał się w godzinach południowych – czas trwania od półtorej do trzech godzin
- przebieg:
· uczestnicy: obowiązkowa obecność papieża i kolegium kardynalskiego, posłowie – rezydenci, orszak poselski, przyjaciele i stronnicy władcy wysyłającego, publiczność (efekt uroczystego wjazdu) - aż do XIX w. nie mogły uczestniczyć kobiety.
a) bierne prawo legacji
- funkcja „przystawa” do drugiej połowy XVIII wieku,
- dbanie o bezpieczeństwo, zapewnienie utrzymania i ograniczenie kontaktów z ludnością miejscową;
-wiele nadużyć stąd staranność przy obsadzaniu tej funkcji
- z czasem towarzyszył tylko poselstwom tureckim i tatarskim
-misje wielkie poselskie (króla) i małe
- trudności w podróżowaniu w czasie bezkrólewia
- król przyjmował posłów na stojąco w asyście senatorów, rezydentów i ministrów
- posłów wysyłanych do RP przyjmowano na sejmie
- w czasie bezkrólewia ceremoniałowi przewodniczył INTERREX
-gdy król przyjmował nuncjusza, monarcha miał gołego fiutka – uprzywilejowanie
b) specyfika
- mowa poselska – odpowiadał na nią kanclerz w imieniu króla/prymas w imieniu senatu/marszałek izby poselskiej w imieniu senatu rycerskiego;
- poza pierwszą uzgadnianą z marszałkiem kolejne audencje należało negocjować z podkomorzym koronnym,
C) czynne prawo legacji
- poselstwa wielkie „króla i RP”- poselstwa mniejsze – sprawowane w imieniu króla
CEREMONIAŁ- odgrywał kluczową rolę- by podkreślić wagę władcy starannie go przestrzegano- jego naruszenie traktowano jako obrazę monarchy wysyłającego poselstwo,
KONWENCJA O STOSUNKACH DYPLOMATYCZNYCH Z 18 kwietnia 1961 r.
(w w ż 24 IV 1964 r.) nie podaje klasyfikacji szefów misji
KLASY SZEFÓW MISJI DYPLOMATYCZNYCH
1. AMBASADOROWIE I NUNCJUSZE
2. POSŁOWIE, MINISTROWIE, INTERNUNCJUSZE
3. CHARGE D’AFFAIRES EN PIED/EN TTRE
AMBASADOR
- tytuł z języka celtyckiego
- w XIII w. rozpowszechnił się we Włoszech
- w XVII w. opanował Europę
- 2 przymiotniki: nadzywczajny/pełnomocny (chodziło o ukrócenie uprzywilejowania misji spcjalnych.
- tylko on ma prawo do grzecznościowego tytułu EKSCELENCJo ( Y ) (poza służbą dyplomatyczną do: biskupa, głowy państwa, prezesa RM, Ew. min sz za dwoma wyjątkami: nie w stosunku do swoich władz tylko zagranicznych i nie do prezydenta USA
SZEF MISJI - art. 5.1
- szef misji może być akredytowany może ustanowić misję kierowaną przez chafrges d’affaires
Bahrajn – reprezentuje ambasada w Kuwejcie, Bangaldesz – konsul honorowy, Buthan – brak stos dypl, najbliższa ambasada w New Delhi
OBYWATELSTWOà członkowie personelu dyplomatycznego są obywatelami państwa wysyłającego,
- członkowie personelu mogą być mianowani spośród obywateli państwa przyjmującego jedynie za jego zgodą, która może być cofnięta
CZEMU SŁUŻĄ POWYŻSZE ZAPISY?
Celeste Migliore aktualny...
Lorrain