Akademia Medyczna
Im.. Piastów Śląskich
We Wrocławiu
Wydział Zdrowia Publicznego
Pielęgniarstwo licencjat rok II
2006 / 2007 r.
Pielęgnowanie w chorobach nowotworowych jelita grubego
WYKONANIE:
Agnieszka Nowak
Joanna Nowak
Dominika Orawiec
Jelito grube ( intestinum crassum ) rozciąga się od ujścia jelita cienkiego, gdzie znajduje się zastawka krętniczo – kątnicza , aż do odbytu.
Jelito grube dzieli się na:
1. jelito ślepe lub kątnicę ( caecum),
2. okrężnicę ( colon)
· Okrężnicę wstępującą (colon ascendes)
· Okrężnicę poprzeczna ( colon transversum)
· Okrężnicę zstępującą (colon descendens)
· Okrężnicę esowata ( colon sigmoideum)
3. odbytnice ( rectum)
W jelicie grubym odbywa się końcowy proces formowania kału. Śluzówka jelita grubego nie tworzy kosmków jelitowych, jest jednak silnie pofałdowana, co zwiększa jego powierzchnię. W jelicie grubym zachodzi końcowy etap wchłaniania wody i soli mineralnych z resztek pokarmowych.
Rak jelita grubego (carcinoma colonis)
Rak jelita grubego może występować w różnych miejscach: najczęściej, bo w 50% umiejscawia się w odbytnicy, w 25% w esicy, w innych miejscach pojawia się rzadziej. Nowotwór najczęściej występuje u osób starszych. Jego wzrost w pierwszym okresie obejmuje błony: śluzowa i mięśniową oraz tkankę podśluzową jelita, w drugim okresie zmiana nowotworowa przekracza ścianę jelita i szerzy się na otoczenie, w trzecim okresie stwierdza się przerzuty w węzłach chłonnych lub innych narządach.
Objawy kliniczne - zależą od umiejscowienia procesu nowotworowego, jego zaawansowania oraz rodzaju rozrostu. Jeżeli guz umiejscowiony jest w wyższym odcinku jelita grubego, a więc wstępnicy i poprzecznicy, objawy są niecharakterystyczne: uczucie pełności, biegunki na przemian z zaparciami. Guz w niższym odcinku jelita grubego powoduje zaparcia, stolce cienkie, uformowane jak ołówki. Rak odbytu powoduje stale uczucie parcia na stolec; po defekacji chory ma uczucie niepełnego wypróżnienia i po chwili odczuwa potrzebę oddania stolca.
Do innych objawów należą:
· krwawienie utajone lub jawne
· stolce śluzowe
· wyczuwalny badaniem per rectum guz
· bóle w dole brzucha
· niezamierzone chudnięcie
· wzdęcia brzucha
· brak łaknienia
· niedrożność
· zmiana rytmu wypróżnień
· naprzemienne biegunki i zaparcia
· powiększenie wątroby
· wyczuwalny przez powłoki guz
EPIDEMIOLOGIA
Polska należy do krajów o średniej zachorowalności na nowotwory złośliwe jelita grubego. Stanowią one ok. 8% wszystkich nowotworów u mężczyzn i 9% u kobiet.
W różnych rejonach świata obserwuje się istotne różnice w zachorowalności. Do krajów o największym ryzyku zachorowania na raka jelita grubego należą Stany Zjednoczone i kraje Europy Zachodniej, natomiast najmniejszym kraje azjatyckie i afrykańskie. Nowotwory jelita grubego w krajach o wysokich wskaźnikach zachorowalności są drugim co do częstości występowania i można przypuszczać, że już wkrótce znajdą się na pierwszym miejscu, wyprzedzając nowotwory tytoniozależne.
W Polsce w ciągu roku u obu płci nowotwory jelita grubego, a wiec okrężnicy i odbytnicy, łącznie stanowią trzecią co do częstości występowania przyczynę zachorowań i zarazem trzecia przyczynę zgonów z powodu wszystkich nowotworów złośliwych.
W Polsce w 1991 roku zgłoszono 7849 zachorowań na nowotwory jelita grubego. Liczba zachorowań na nowotwory jelita grubego jest podobna u obu płci. U mężczyzn jest nieco większa zachorowalności na raka odbytnicy niż okrężnicy, u kobiet odwrotnie.
Uważa się, ze rolę pierwszo planowa we wzroście zachorowalności na nowotwory jelita grubego odgrywają składniki pokarmowe. Dieta uboga w nie podlegające strawieniu włókna roślin, a bogata w tłuszcze zwierzęce wydaje się sprzyjać procesom nowotworowym w obrębie jelita grubego. Niedobór świerzych warzyw powoduje zwolnienie pasażu treści jelitowej, obfitość tłuszczów zaś dostarcza potencjalnego substratu do powstania karcynogenów w obrębie jelita grubego pod wpływem bakterii beztlenowych. Wolny pasaż wydaje się wydłużać czas dziania karcynogenów, zawartych w pożywieniu i powstałych w jelicie grubym. Duża częstość zachorowań po 50 roku życia świadczy o wpływie na rozwój raka przewlekłej ekspozycji na karcynogeny błony śluzowej jelita.
ETIOPATOGENEZA
Rozwój raka jelita grubego warunkuje wiele czynników. Najważniejsze z nich to:
1. Większość raków sporadycznych jelita grubego rozwija się w wynika nakładających się mutacji genów supresorowych - APC, DCC, p53. Prowadzą one do rozrostu nabłonka gruczołowego i powstania gruczolaka, a następnie do przemiany złośliwej w wyniku inaktywacji onkogenów - K-ras.
2. Dziedziczny rak niezwiązany z polipowatością - unieczynnienie genów naprawczych prowadzące do niekontrolowanego rozrostu komórek nabłonka. Wyrazem tych zaburzeń jest niestabilność mikrosatelitarna stwierdzana w prawie wszystkich przypadkach HNPCC i w 15 % przypadków raka sporadycznego.
3. Mechanizm epigenetyczny prowadzący do funkcjonalnego wyłączenia genów i hipermetylacja DNA w regionach promotorowych genów hMLH1, APC i p16.
1. Sposób odżywiania - dieta bogata w krwiste mięso i tłuszcze zwierzęce, uboga w naturalne witaminy i wapń. Prewencyjnie działa dieta bogato-błonnikowa, oparta o produkty świeże.
2. Palenie papierosów.
3. Brak wysiłku fizycznego.
4. Powtarzające się zaparcia.
5. Wiek.
1. Pojedyńcze polipy gruczołowe jelita grubego.
2. Zespół Lyncha.
3. Zespół gruczolakowatej polipowatości rodzinnej.
4. Inne zepoły polipowatości - zespół Peutza-Jeghersa, zespół polipowatości młodzieńczej.
5. Choroby zapalne jelita grubego → wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna.
PATOMORFOLOGIA
Makroskopowo wyróżnia się cztery typy raka jelita grubego:
· Typ polipowaty- rośnie egzofitycznie do światła przewodu pokarmowego. Tendencja do występowania ognisk martwicy jest niewielka. Naciek w ścianie jelita rozwija się powoli.
· Typ wrzodziejący- penetruje stosunkowo szybko w głąb ściany jelita w części centralnej i otoczony jest wałkowatymi brzegami. Jego rozrost odbywa się obwodowo. Rokuje gorzej niż typ polipowaty
· Typ pierścieniowaty- zwęża światło jelita i doprowadza do jego niedrożności, Występuje najczęściej w okrężnicy esowatej i lewej polowie okrężnicy.
· Typ rozlany- nacieka rozlegle ścianę jelita, a sama błona śluzowa pozostaje przez długi czas nie zmieniona
W wyniku rozrostu może dojść do przedziurawienia ściany jelita lub jego niedrożności.
OCENA HISTOLOGICZNA
Gruczolakorak jelita grubego ze względu na zakres zróżnicowania Komorek dzieli się na cztery stopnie ( G1-G4) ; dobrze zróżnicowany, srednio zróżnicowany, zle zróżnicowany, niezróżnicowany.
Klasyfikacja histologiczna wedlug Światowej Organizacji Zdrowia wyroznia siedem postaci raka:
1. Rak gruczołowy (adenocarcinoma).
2. Rak gruczołowo-śluzowy (adenocarcinoma mucinosum).
3. Rak śluzowo-komórkowy (adenocarcinoma mucocellulare)
4. Rak plaskonablonkowy (carcinoma planoepithaliale)
5. Rak gruczołowo-plaskonablonkowy (carcinoma adenosquamosum)
6. Rak niezróżnicowany (carcinoma nondifferentiatum).
7. Niesklasyfikowany
Rozsiew procesu nowotworowego może następować pięcioma drogami:
· Przez ciągłość
· Przez sedymentacje w jamie otrzewnej
· Przez układ chłonny
· ...
madzialenaaa90