o definicji uzbrojenia.pdf

mjrdrinŜ.RafałHARMOZA

WojskoweCentrumNormalizacji,JakościiKodyfikacji

ODEFINICJIUZBROJENIA

1. Wprowadzenie

Wartykuleprzedstawionocharakterystykędefinicji

uzbrojeniafunkcjonującychwróŜnegorodzajachaktach

prawnychorazichwpływnasposóbitempoprowadzenia

procesu projektowania, zakupu i uŜytkowania róŜnego

rodzajusystemówuzbrojeniawSZRP.Zaproponowano

przyjęcie nowej definicji pojęcia „uzbrojenie i sprzęt

wojskowy”, która zapewniłaby właściwe zabezpieczenie

interesów SZ RP w zakresie zamówień uzbrojenia i

sprzętuwojskowego.

Proces modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w ciągu kilku ostatnich lat

nabrałznacznegoprzyspieszenia.ObecniejesteśmyświadkamiwprowadzaniadoSił

Zbrojnychnowych,skomplikowanychsystemówuzbrojeniaisprzętuwojskowegojak

samolotwielozadaniowyF16,KołowyTransporterOpancerzony„Rosomak”czyteŜ

przeciwpancerny pocisk kierowany Spike. Są to kluczowe i najbardziej znane

programymodernizacyjnesłuŜącepodniesieniupotencjałubojowegopolskiejarmii.

JednakŜe, obok nich stale jest zamawiany i kupowany znaczny asortyment

uzbrojenia i sprzętu wojskowego, począwszy od stacji radiolokacyjnych na

umundurowaniu kończąc. Z drugiej strony, przynaleŜność Polski do UE wymusiła

przystosowanieprawodawstwadowymogówunijnych.ProcestendotyczyłrównieŜ

aktówprawnychregulującychkwestiezakupówuzbrojenia–wszczególnościmowa

jesttutajostosowaniuart.296TraktatuustanawiającegoUnięEuropejską.Właściwa

interpretacja jego zapisów jest przedmiotem licznych sporów prawnych w innych

krajach Unii Europejskiej. Postulat aktualizacji zapisów art. 296 jest przedmiotem

wielu analiz dotyczących przyszłości funkcjonowania europejskiego rynku

zbrojeniowego.

Realizacja zamówień uzbrojenia i sprzętu wojskowego w Polsce wskazuje na

występowaniewieluproblemów,szczególniewodniesieniudowyrobównabywanych

przez Agencję Mienia Wojskowego w trybie przetargów, zgodnie z prawem

zamówieńpublicznych.Zaklasyfikowaniechoćbyumundurowaniadogrupy„wyrobów

powszechnego uŜytku” – bo z punktu widzenia formalnoprawnego nie jest to

uzbrojenie – musi budzić duŜe wątpliwości. Kluczowym elementem jest tutaj

moŜliwość sprawdzenia czy takie wyroby spełniają wymagania postawione przez

wymagającegouŜytkownikajakimniewątpliwiesąSiłyZbrojne.

Wstępna analiza przyczyn występowania wspomnianych problemów wskazuje,

Ŝe przyczynami takiego stanu rzeczy mogą być m.in. brak jednoznaczności

występujących pojęć – moŜna spotkać się z takimi zwrotami jak „uzbrojenie”,

„uzbrojenie i sprzęt wojskowy”, „wyrób obronny” lub teŜ rozproszenie zagadnień

dotyczącychprocesuzakupówuzbrojenianawieleaktówprawnych.

2. Pojęcieuzbrojeniawobowiązującychaktachprawnych

Analizując akty prawne dotyczące sfery obronności i bezpieczeństwa państwa

moŜna zauwaŜyć, Ŝe głównym punktem odniesienia w rozumieniu pojęcia

„uzbrojenie”jestustawazdnia29listopada2000r.oobrociezzagranicątowarami,

technologiamiiusługamioznaczeniustrategicznymdlabezpieczeństwapaństwa,a

takŜedlautrzymaniamiędzynarodowegopokojuibezpieczeństwaorazozmianie

niektórychustaw(tj.Dz.U.Z2004r.,Nr229,poz.2315).Zgodniezart.3ust.2

ustawy[cyt.]:

„uzbrojenietobroń,amunicja,materiaływybuchowe,wyroby,ichczęścitechnologie,

określonewwykazieoktórymmowawart.6ust.5;”

PowyŜsza definicja uzbrojenia została wykorzystana w następujących aktach

prawnych:

- ustawazdnia29.01.2004r.Prawozamówieńpublicznych(Dz.U.z2004r.,Nr

19,poz.177):art.4ust.3lit.f;

- ustawa z dnia 7 października 1999 r. o wspieraniu restrukturyzacji

przemysłowego potencjału obronnego i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych

RzeczypospolitejPolskiej(Dz.U.z1999r.,Nr83,poz.932):art.4ust.6.

WyŜej wymieniona definicja znalazła równieŜ odniesienie w następujących

decyzjachMinistraObronyNarodowej:

- decyzja Nr 88/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 1.04.2004 r.wsprawie

zasad i trybu zawierania w resorcie obrony narodowej umów, których

przedmiotemjestuzbrojenie(Dz.Urz.MONz2004r.,Nr4poz.40):par.2ust.2

załącznikadodecyzji„WytyczneMinistraObronyNarodowejwsprawiezasadi

trybuzawieraniaumów,którychprzedmiotemjestuzbrojenie”;

- decyzja Nr 57/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 9.03.2005 r.wsprawie

wprowadzenia”InstrukcjiwsprawierealizacjipracrozwojowychiwdroŜeniowych

w dziedzinie techniki wojskowej oraz testowania gotowych, nowych wzorów

uzbrojeniaisprzętuwojskowego(UiSW)wresorcieobronynarodowej”(Dz.Urz.

MONz2005r.Nr5,poz.37);

- decyzja Nr 75/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 1.04.2005 r.wsprawie

trybu wprowadzania do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej uzbrojenia i

sprzętu wojskowego oraz wycofywania uzbrojenia i sprzętu niespełniającego

wymagańwojska(Dz.Urz.MONz2005r.,Nr6,poz.44).

Zgodnie z art. 1a, ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. słuŜy wykonaniu

postanowień zawartych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1334/2000 z dnia 22

czerwca2000r.ustanawiającymwspólnotowysystemkontrolieksportuproduktówi

- ustawa z dnia 10 września 1999 r. o niektórych umowach kompensacyjnych

zawieranych w związku z umowami dostaw na potrzeby obronności i

bezpieczeństwapaństwa(Dz.U.z1999r.,Nr80,poz.903):art.3ust.5;

technologiipodwójnegozastosowania 1 ,ostatniozmienionymrozporządzeniemRady

(WE)nr149/2003 2 .

Napodstawieart.6ust.5ustawyzdnia29listopada2000r.określonowykaz

uzbrojenia 3 .Wykaztenzawieradwielisty:

- listę eksportowotranzytową, określającą uzbrojenie eksportowane i objęte

procedurątranzytu;

- listęimportową,określającąuzbrojenieimportowane.

Lista produktów i technologii podwójnego zastosowania jest bardzo obszerna,

liczy225strony,obejmujeswymzakresemtechnologiezróŜnychdziedzin wiedzy

mających potencjalne zastosowania wojskowe i cywilne. W rozporządzeniu Rady

(WE) nr 1334/2000 mowa jest o krajowych listach uzbrojenia (art. 4 ust. 2 lit. a).

MoŜnazatemwnioskować,ŜewykazuzbrojeniawydanyprzezMinistraGospodarki

jesttakąlistąuzbrojenia.Wykaztowarówpodwójnegozastosowaniajestpojęciem

znacznie szerszym, mającym w swym zakresie równieŜ uzbrojenie.Warto zwrócić

uwagę na Wspólny Wykaz Uzbrojenia Unii Europejskiej 4 . Jest to lista sprzętu

objętegoprzezUnięEuropejskąKodeksempostępowania(ang.CodeofConduct)na

eksportuzbrojenia,przyjętegoprzezRadęUEdnia25kwietnia2005r.Wykazten

stanowidokładnieodwzorowanielistyuzbrojeniawydanejprzezMinistraGospodarki

iPracy.

Z kolei ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności

gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią,

amunicjąorazwyrobamiitechnologiąoprzeznaczeniuwojskowymlubpolicyjnym

(Dz.U.z2001r.Nr67,poz.679),któraokreślazasadypodejmowaniaiwykonywania

przez przedsiębiorców działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu

materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o

przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, wykorzystuje definicję „wyrobu i

technologiioprzeznaczeniuwojskowymlubpolicyjnym”:

„sątowyrobyzaprojektowanedlacelówwojskowychlubpolicyjnychoraztechnologie

związanezprodukcjąlubuŜywaniemtychwyrobów”.

Wynikaztego,Ŝewszystkietechnologiewykorzystywanedoprodukcjiuzbrojenia

traktowane są jako technologie wojskowe sensu stricte, równieŜ te posiadające

znaczniewiększepolezastosowańcywilnychniŜwojskowych.

Z kolei procedury systemu zapewnienia jakości w resorcie obrony narodowej

wykorzystują definicję „wyrobu obronnego”:, która zawiera w sobie pojęcie

„uzbrojenie”[cyt.]:

„Wyrób obronny produkt nabywany przez Zamawiającego na potrzeby

obronności ibezpieczeństwa państwa, wytwarzany w oparciu odokumentację

techniczną zatwierdzoną wg ustaleń określonych wdecyzji Nr58/MON Ministra

ObronyNarodowejzdnia9marca2005r.wsprawieokreśleniakompetencjiorganów

wojskowych w zakresie zatwierdzania dokumentacji technicznej na uzbrojenie

isprzęt wojskowy (Dz. Urz. MON Nr 5, poz. 38). RównieŜ nabywany przez

Dz.Urz.WEL159z30.06.2000r.

Dz.Urz.UEL30z5.02.2003r.

3 rozporządzenieMinistraGospodarkiiPracyzdnia28.09.2004r.wsprawiewykazuuzbrojenia,Dz.

U.z2004r.Nr221,poz.2248.

4 Dz.Urz.UE2005C127/01.

Zamawiającego produkt powszechnie dostępny na rynku, dla którego gestor

sprecyzowałspecjalnewymaganiawojskowe.Termin„wyróbobronny”obejmuje:

- przedmiotmaterialnytj.uzbrojenie 5 isprzętwojskowy–techniczneśrodkiwalki,

sprzęttechniczny,wyposaŜenie,środkimateriałoweutrzymywanenazapasach

wojska, w tym materiały przetworzone (np. produkty mps, Ŝywność,

umundurowanie),

- wytwórintelektualnynp.oprogramowanie,

- usługi – działania realizowane w całym cyklu Ŝycia wyrobu, w tym: prace

rozwojoweiwdroŜeniowe,naprawyimodernizacjeUiSW.”

Natomiast w projekcie ustawy o systemie oceny zgodności wyrobów

przeznaczonych na cele obronności i bezpieczeństwa państwa przyjęto bardzo

ogólnądefinicjęwyrobu[cyt.]:

„wyrobie–naleŜyprzeztorozumiećwyróbprzeznaczonynapotrzebyobronności

i bezpieczeństwa państwa, zaprojektowany i wykonany zgodnie z wymaganiami

określonymiwspecyfikacjitechnicznej,bezwzględunastopieńjegoprzetworzenia”.

3. WymaganiaSiłZbrojnychadefinicjauzbrojenia

Istotnym problemem związanym ze stosowania powyŜszych aktów prawnych

przezresortONmoŜebyćfakt,Ŝewszystkiewymienionewykazydotyczązagadnień

związanych tylko i wyłącznie z obrotem uzbrojenia (tj. eksportem, usługami

pośrednictwa, pomocą techniczną, importem i tranzytem). Nie dotyczą natomiast

sposobu realizacji zakupów uzbrojenia na potrzeby Sił Zbrojnych RP. Drugim

istotnymelementemjeststosowaniewresorcieONkilkuwersjipojęcia„uzbrojeniei

sprzętwojskowy”.Oilewprzypadkupojęcia„uzbrojenie”moŜnaprzyjąć,Ŝewyroby

ujęte na wyŜej wymienionych listach pokrywają potrzeby SZ RP w zakresie

uzbrojenia, to problem stanowi „sprzęt wojskowy”. Jest to szczególnie waŜne w

kontekścieorzecznictwaTrybunałuSprawiedliwościUEwzakresiestosowaniaart.

296TWE.Zgodnieznim,wyrobycywilneaniteŜwyrobynieprzeznaczoneściślena

cele wojskowe nie podlegają wyłączeniu. RównieŜ rozporządzenie Rady (WE) nr

1334/2000 w art. 22 stwierdza, Ŝe „...Niniejsze rozporządzenie nie narusza

stosowania art. 296 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską...”. Obecnie

coraz więcej technologii cywilnych wykorzystywanych jest do zastosowań

wojskowych (szczególnie z obszaru elektroniki i informatyki), stąd większość

nabywanego sprzętu wojskowego będzie wyłączona ze stosowania art. 296. Stąd

zachodzikoniecznośćbardzoprecyzyjnegozdefiniowaniapojęcia„uzbrojenieisprzęt

wojskowy”.

WtymceluproponujesięprzyjąćrozwiązaniestosowanewwyŜejwymienionych

listach,gdzieprzyniektórychpozycjachuzbrojeniastosowanyjestzwrot„specjalnie

zaprojektowanedocelówwojskowych”.Takierozwiązaniezostałowykorzystane

przy tworzeniu projektu ustawy o systemie oceny zgodności wyrobów

przeznaczonych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa. Zgodnie z

przyjętymi tam definicjami wyrobu oraz specyfikacji technicznej, wyrobem na

potrzebyobronnościibezpieczeństwapaństwa(pojęcietoobejmujem.in.uzbrojenie

isprzętwojskowy)jesttakiwyrób,któryzostałzaprojektowanyiwykonanyzgodniez

wymaganiami określonymi w specyfikacji technicznej. Z kolei termin „specyfikacje

5 Uzbrojenie w rozumieniu ustawy z dnia 29 listopada 2000r. o obrocie z zagranicą towarami,

technologiami iusługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a takŜe dla

utrzymaniamiędzynarodowegopokojuibezpieczeństwa(tj.Dz.U.Z2004r.,Nr229,poz.2315)

techniczne”obejmujetakiedokumentyjakNormyObronne(NO),PolskieNormyz

dziedziny obronności i wojskowości (PNV), kryteria techniczne wyrobów, wstępne

załoŜenia taktycznotechniczne, załoŜenia taktyczno – techniczne, wymagania

taktyczno – techniczne, wojskowe tymczasowe warunki techniczne oraz

dokumentacjętechnicznotechnologiczną.Takadefinicjaoznacza,Ŝewyrobycodo

których Siły Zbrojne RP nie postawiły szczególnych wymagań (tj. nie

opracowałyspecyfikacjitechnicznej)niepodlegajązapisompowyŜszejustawy

tj.będątraktowanejakowyrobypowszechnegouŜytku,atymsamymniebędą

podlegaćwyłączeniuwynikającemuzart.296TWE.

4. Podsumowanie

W chwili obecnej nie istnieją odrębne regulacje ustawowe dotyczące sposobu

prowadzenia procesu zamówień uzbrojenia i sprzętu wojskowego na potrzeby Sił

Zbrojnych RP. Przedstawione powyŜej regulacje prawne odnoszą się tylko i

wyłącznie do kwestii związanych z zasadami obrotu (eksportem i importem)

technologiamipodwójnegozastosowania,wtymuzbrojeniem.

Dlatego,właściwymwydajesię,ŜeoprócztworzeniaróŜnegorodzajuwykazów

uzbrojenia,opracowaćkryterium(definicję)napodstawiektórejdanywyróbmógłby

sięnatejliścieznaleźć.BiorącpoduwagępowyŜszerozwaŜania,mogłybybyćto

dwie definicje występujące łącznie – „uzbrojenie i sprzęt wojskowy” oraz

„specyfikacjatechniczna”:

1. uzbrojenie i sprzęt wojskowy (UiSW) – techniczne środki walki, sprzęt

techniczny oraz wyposaŜenie i środki materiałowe, w tym oprogramowanie i

usługi, specjalnie zaprojektowane i wykonane do celów wojskowych tj. na

podstawieodpowiednichspecyfikacjitechnicznych.UiSWobejmujerównieŜinne

wyroby i technologie, które zostały zmodyfikowane do celów wojskowych i

spełniająwymaganiazawartewspecyfikacjachtechnicznych.

2. specyfikacja techniczna – dokumenty określające cechy, jakie powinien

posiadać wyrób w zakresie wymagań technicznych, jakości, bezpieczeństwa

uŜytkowania,wtymwodniesieniudonazewnictwa,symboli,badańimetodologii

badań,znakowaniaorazoznaczaniawyrobu,awszczególnościdokumentytakie

jakNormyObronne,PolskieNormyzdziedzinyobronnościiwojskowości(PNV),

kryteriatechnicznewyrobów,wstępnezałoŜeniataktycznotechniczne,załoŜenia

taktyczno – techniczne, wymagania taktyczno – techniczne, wojskowe

tymczasowewarunkitechniczneorazdokumentacjętechnicznotechnologiczną.

Tak skonstruowana definicja UiSW pozwala na zapewnienie następujących

korzyści:

- precyzuje, Ŝe uzbrojeniem i sprzętem wojskowym są wszystkie technologie i

wyroby, które powstały na podstawie specyfikacji technicznych w których

precyzyjnieokreślonowymaganiajakiemająbyćspełnione–dotyczytorównieŜ

technologiiiwyrobówzrynkucywilnegozmodyfikowanychdocelówwojskowych,

które to zmiany nie były wcześniej określone w technologii (specyfikacji)

producenta;

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: