ei_03_2002_s_28-32.pdf

mgr in¿. Anatol Dubniak

mgr in¿.

Mariusz Winiewski

Obiekt, jakim jest elektrow-

nia wodna, do swojego prawid-

³owego dzia³ania, wymaga

sterowania w oparciu o szereg

sygna³ów pomiarowych: po-

ziom wody górnej, moce pracu-

j¹cych generatorów (poredni

ratury, napiêcia sieci zasilania

awaryjnego. Z uwagi na fakt,

¿e zespó³ elektrownii wod-

nych znajduj¹cych siê na jed-

nej rzece to nie tylko zespó³

punktów wytwarzaj¹cych ener-

giê elektryczn¹, ale równie¿

monitoringu

w elektrowniach wodnych

bytkowy charakter

obiekty nale¿¹ce do

grupy Elektrownii Wodnych

S³upsk sp. z o.o. w chwili swo-

jego powstania nie mog³y

w swojej architekturze i budo-

wie uwzglêdniaæ istnienia spe-

cjalistycznych systemów moni-

toruj¹cych zdalnie stan wszys-

tkich urz¹dzeñ. Bardzo czêsto

s¹ to budowle bardzo rozleg³e

zajmuj¹ce obszar kilku kilo-

metrów kwadratowych. Prawie

wszystkie znajduj¹ siê na tere-

nach s³abo zaludnionych, nie

posiadaj¹cych infrastruktury

teletransmisyjnej. Nadzorowa-

nie urz¹dzeñ rozlokowanych

na tak du¿ym obszarze i pracu-

j¹cych w takich warunkach

nastrêcza wiele trudnoci.

Najczêciej spotykanym

problemem jest znaczna odleg-

³oæ pomiêdzy obiektem ma-

cierzystym elektrowni, a jego

wysuniêt¹ jednostk¹, np. zasu-

wa na pobliskim jeziorze. Nie

istnieje pomiêdzy nimi ¿adne

okablowanie teletechniczne,

umo¿liwiaj¹ce transmisjê da-

nych, których akwizycja nast¹-

Niniejszy artyku³ zawiera ogólny

opis specyfiki infrastruktury

i topologii obiektów, jakimi s¹

elektrownie wodne, pod k¹tem

projektowania i wdra¿ania

dedykowanych systemów

monitoruj¹cych. Przedstawiono

w nim tak¿e opis rozproszonego

systemu monitoruj¹cego obiekty

elektrownii wodnych, dzia³aj¹cego

w oparciu o ³¹cznoæ

bezprzewodow¹ GSM, zbudowanego

w Elektrowniach Wodnych

S³upsk Sp. z o.o.

skomplikowany system hydro-

techniczny, istnieje potrzeba

ci¹g³ego nadzoru centralnego

wspomnianych wczeniej wiel-

koci. Jest to wymóg warunku-

j¹cy bezpieczeñstwo przeciw-

powodziowe regionu oraz racjo-

naln¹ gospodarkê zasobami

wodnymi rzeki.

Dotychczas akwizycja takich

danych odbywa³a siê przez

wzrokowy odczyt danych z ³at

zamontowanych w miejscach

pomiaru wody. Brak automaty-

zacji tego procesu oraz znacz-

ne odleg³oci pomiêdzy obiek-

tem macierzystym i jednostka-

mi oddalonymi, czyni³y te po-

miary uci¹¿liwymi.

Ze wzglêdu na brak infra-

struktury telemetrycznej, jako

medium porednicz¹ce w tran-

smisji danych pomiarowych

wybrano ³¹cznoæ bezprzewo-

dow¹ opart¹ na systemie tele-

fonii komórkowej GSM/DCS. Za

rozwi¹zaniem tym przema-

wia³a:

t uniwersalnoæ i mnogoæ

potencjalnych mo¿liwoci

konfiguracyjnych po³¹czeñ

pi³a w obiekcie oddalonym.

Wszystkie obiekty oddalone

wyposa¿one s¹ jedynie w zasi-

lanie napiêciem przemiennym

220 V. Dodatkowo, ukszta³to-

wanie terenu i stopieñ jego za-

lesienia znacznie ogranicza,

a czasami wrêcz wyklucza, za-

stosowanie specjalizowanych

radiolinii teletransmisyjnych.

pomiar przep³ywu wody przez

elektrowniê), poziom wody dol-

nej, moce czynne oraz bierne li-

nii przesy³owych ³¹cz¹cych

elektrowniê z systemem elek-

troenergetycznym. W codzien-

nym funkcjonowaniu elektrow-

ni przydatne jest tak¿e nadzo-

rowanie wielu innych sygna-

³ów pomocniczych, tj. tempe-

www.elektro.info.pl 3/2002

systemy

Z e wzglêdu na swój za-

pomiêdzy jednostkami sys-

temu monitoruj¹cego;

t ³atwoæ implementacji na

podstawie terminala

GSM/DCS firmy Siemens;

t zdecydowanie ni¿sze koszty

w odniesieniu do systemu

dedykowanych linii lub ra-

diolinii telemetrycznych;

t gotowoæ do u¿ycia istnie-

j¹cego systemu krótszy

termin wdra¿ania systemu;

t po³o¿enie punktu central-

nego systemu nadzoruj¹ce-

go ograniczone jedynie za-

siêgiem sieci GSM.

Ze wzglêdu na przejrzys-

toæ systemu i zapewnienie

mu pewnoci dzia³ania, nada-

no mu strukturê drzewiast¹.

Oznacza to, ¿e posiada on

punkt centralny, tzw. centralê,

która za pomoc¹ ³¹cza telefo-

nicznego GSM (modu³ termi-

nala lub telefon komórkowy)

³¹czy siê z nadzorowanymi

obiektami (elektrowniami).

Komputer z odpowiednim op-

rogramowaniem, który stanowi

ten¿e punkt, mo¿e odczytaæ

z systemu wszystkie dane oraz

konfigurowaæ pracê poszcze-

gólnych systemów. Wszystkie

stany alarmowe mierzonych

wielkoci i awarie nadzorowa-

nych urz¹dzeñ mog¹ byæ syg-

nalizowane krótkimi wiado-

mociami tekstowymi SMS,

zawieraj¹cymi informacjê na

temat zaistnia³ych anomalii,

które zostan¹ rozes³ane na do-

woln¹ liczbê telefonów komór-

kowych pracowników obs³ugi.

Z kolei, ka¿dy nadzorowany

obiekt (elektrownia wodna),

z racji swojego po³o¿enia

i stopnia rozleg³oci, mo¿e

posiadaæ jedn¹ lub wiêcej jed-

nostek pomiarowych oddalo-

nych. Jednostka taka to auto-

nomiczny system, wyposa¿ony

w modu³ GSM/DCS, który

z jednostk¹ macierzyst¹ komu-

nikuje siê o zadanych godzi-

nach, transmituj¹c wyniki po-

miarów. Tak pozyskane dane

system znajduj¹cy siê w elek-

trowni przekazuje dalej do cen-

trali z dodatkow¹ informacj¹

o dacie i godzinie odczyta-

nia pomiaru z jednostki odda-

lonej.

W przypadku, gdy w ramach

jednej elektrowni istnieje infra-

struktura umo¿liwiaj¹ca sku-

pienie wszystkich pomiarów

w jednym punkcie, stosowanie

jednostek pomiarowych odda-

lonych nie jest konieczne.

Ogólny schemat blokowy

systemu monitoruj¹cego opar-

tego o ³¹cznoæ GSM/DCS

przedstawia rysunek 1.

W tak skonfigurowanym sys-

temie, ze wzglêdu na strukturê

drzewiast¹, informacja ma od-

powiednio d³u¿sz¹ drogê do

przebycia, w stosunku do uk-

³adu o hierarchii typu gwiazda

lub ka¿dy z ka¿dym.

W przypadku, gdy obiekt nad-

zorowany znajduje siê w stanie

dla niego normalnym, prêd-

koæ ta jest wystarczaj¹ca.

Jednak w przypadku zaistnie-

nia sytuacji alarmowych, mo¿e

siê ona okazaæ niewystarczaj¹-

ca i zachodzi koniecznoæ

wprowadzenia procedury awa-

ryjnego powiadamiania nadzo-

ru o zaistnieniu alarmu. W³a-

ciwoci systemu GSM/DCS

umo¿liwiaj¹ komunikacjê

w trybie ka¿dy z ka¿dym.

Zadanie szybkiego powiada-

miania o alarmach obs³ugi

i nadzoru spe³niaj¹ krótkie

wiadomoci tekstowe SMS,

które docieraj¹ w okrelone

miejsce natychmiast po wyst¹-

pieniu alarmu z pominiêciem

jednostek porednich. Wiado-

moæ taka zawiera datê, go-

dzinê, nazwê wielkoci powo-

duj¹cej alarm oraz jej wartoæ.

Alarm taki jest ponawiany co

okrelony okres czasu, a¿ do

skasowania go odpowiednio

sformu³owan¹ wiadomoci¹

zwrotn¹, zawieraj¹c¹ numer

alarmu i kod autoryzacyjny.

Centralny punkt systemu (kom-

puter nadzoruj¹cy) ma mo¿li-

woæ archiwizacji, filtrowania

i przegl¹dania odebranych da-

nych. Mo¿liwe jest tak¿e

przedstawienie danych w for-

mie wykresów lub raportów,

generowanych wed³ug zada-

nych kryteriów. Oprogramowa-

nie komputera centralnego jest

przystosowane do ³atwej roz-

budowy systemu przez dodanie

kolejnych obiektów nadzorowa-

nych bez potrzeby ingerencji

w kod ród³owy programu.

W sytuacjach alarmowych ma

on dodatkowo mo¿liwoæ bez-

poredniej ³¹cznoci z ka¿-

dym elementem systemu wy-

posa¿onym w modu³

GSM/DCS bezporednio, co

znacznie zwiêksza szybkoæ

odczytu danych z odleg³ych (w

sensie opisanej wczeniej

struktury drzewiastej) obiek-

tów.

Dodatkow¹ funkcj¹ zwiêk-

szaj¹c¹ poprawnoæ i pew-

noæ funkcjonowania systemu

jest mechanizm powiadamiaj¹-

cy obs³ugê o braku komunika-

cji z jednostk¹ nadrzêdn¹. Zre-

alizowane jest to za pomoc¹

wiadomoci SMS generowanej

przez urz¹dzenie, które nie zos-

ta³o odpytane z wyników

przez zadany okres czasu. Sy-

tuacja taka mo¿e nast¹piæ za-

równo w przypadku awarii ele-

mentu systemu nadzoru, jak

i przy awarii lub przeci¹¿eniu

sieci GSM/DCS. Na podstawie

opisanego modelu systemu

nadzoru, pilota¿owo zaprojek-

towano i wdro¿ono dedykowa-

ny system nadzoru trzech

z osiemnastu elektrownii wod-

nych w Elektrowniach Wod-

nych S³upsk Sp. z o.o. Wszys-

tkie monitorowane obiekty

znajduj¹ siê na rzece S³upi

w nastêpuj¹cej kolejnoci, li-

cz¹c zgodnie z biegiem rzeki:

Rys. 1 Ogólny schemat

blokowy systemu nadzoru

elektrownii wodnych

3/2002 www.elektro.info.pl

Rys. 5 Synoptyka zbiorcza EW S³upsk

Ga³ênia Ma³a, Strzegomino,

Krzynia. Rolê obiektu prowa-

dz¹cego w tym uk³adzie przy-

dzielono elektrowni wodnej

w Ga³êni Ma³ej, ze wzglêdu

na najwiêksz¹ moc zainstalo-

wan¹ i liczebnoæ obs³ugi

obiektu. W nim w³anie

umiejscowiono komputer cent-

ralny nadzoruj¹cy pracê pozos-

ta³ych obiektów. Mimo ¿e

znajduje siê on blisko nadzoro-

wanego systemu, komunikuje

siê on z nim za pomoc¹ ³¹cza

GSM. Dodatkowe oparcie apli-

kacji tego punktu o komputer

przenony uniezale¿nia go od

miejsca, w jakim siê on znaj-

duje.

W trakcie prac nad projek-

tem zaistnia³a potrzeba umiej-

scowienia w centrali Elektrow-

nii Wodnych S³upsk Sp. z o.o.

drugiego komputera centralne-

go, realizuj¹cego równolegle

funkcje monitorowania syste-

mu. Jest to ju¿ komputer sta-

cjonarny bez mo¿liwoci prze-

noszenia. Rysunek 2 przedsta-

wia schematyczn¹ strukturê

systemu bez wyszczególnionej

struktury wewnêtrznej posz-

czególnych elementów wcho-

dz¹cych w jej sk³ad.

Ka¿dy z trzech obiektów, ze

wzglêdu na swoj¹ specyfikê,

posiada odmienn¹ strukturê

wewnêtrzn¹. Ró¿ni¹ siê one

swoj¹ topologi¹ oraz iloci¹

i rodzajem wykonywanych po-

miarów. Rysunek 3 przedsta-

wia strukturê systemu nadzo-

ru elektrowni wodnej w EW

Krzyni.

Jest to obiekt o najmniej-

szym stopniu z³o¿onoci

struktury systemu monitoruj¹-

cego. Sk³ada siê z jednego

modu³u, znajduj¹cego siê

w budynku elektrowni. Ze

wzglêdu na niewielkie odleg-

³oci dziel¹ce czujniki i jed-

nostkê centraln¹, nie ma tam

potrzeby budowania oddziel-

nych jednostek oddalonych.

Jednostka centralna sk³ada siê

z dwóch po³¹czonych ze sob¹

jednostek nadzoruj¹cych SAN

4-20 i modu³u GSM. Praca uk-

³adu polega na ci¹g³ym wyko-

nywaniu pomiarów, tj. moce

generatorów, temperatury, po-

ziom wody górnej i dolnej, na-

piêcia w instalacjach elektrow-

ni, i udostêpnianiu ich w przy-

padku przychodz¹cego po³¹-

czenia GSM. Istnieje tak¿e

mo¿liwoæ lokalnego przegl¹-

dania danych za pomoc¹ kla-

wiatury i wywietlacza alfanu-

merycznego LCD uk³adu.

W przypadku, gdy jeden lub

Rys. 2 Struktura dedykowanego systemu nadzoru EW S³upsk Sp. z o.o.

Rys. 3 Struktura systemu nadzoru w EW Krzynia

wiêcej pomiarów przekroczy

okrelone wczeniej progi alar-

mowe uk³ad automatycznie

wysy³a wiadomoci tekstowe

SMS pod zdefiniowane numery

telefonu. Czynnoæ ta jest po-

nawiana a¿ do skasowania

alarmu wiadomoci¹ zwrotn¹

z zawartym kodem alarmu

i kluczem autoryzacyjnym.

Uk³ad wygeneruje wiado-

moæ alarmow¹ SMS tak¿e

w przypadku, gdy jednostka

nadrzêdna nie po³¹czy³a siê

z nim przez zdefiniowany okres

czasu i nie odczyta³a wykony-

wanych pomiarów.

Obiektem o strukturze nieco

bardziej z³o¿onej jest elekt-

rownia wodna Strzegomino.

Oprócz praktycznie takiej samej

pod wzglêdem sprzêtu jednos-

tki centralnej, zawiera on tak¿e

jedn¹ oddalon¹ jednostkê od-

powiedzialn¹ za pomiar pozio-

mu wody górnej. Znajduje siê

www.elektro.info.pl 3/2002

Rys. 6 Synoptyka EW Ga³ênia Ma³a

Rys. 4 Struktura systemu nadzoru w EW Ga³ênia Ma³a

ona oko³o 1000 m od elekt-

rowni. Sk³ada siê z jednostki

nadzoruj¹cej SAN 4-20 i mo-

du³u GSM. W zdefiniowanych

przez u¿ytkownika godzinach

³¹czy siê z ni¹ jednostka cen-

tralna z budynku elektrowni

w Strzegominie i odczytuje da-

ne. Tak samo, jak w przypadku

ka¿dej jednostki centralnej,

powstanie alarmu powoduje

wys³anie wiadomoci SMS do

obs³ugi. Tak¿e przekroczenie

maksymalnego czasu, w któ-

rym nie nast¹pi³a komunika-

cja, spowoduje powiadomienie

obs³ugi. Nadrzêdna wobec

niej jednostka centralna w bu-

dynku elektrowni, odczytane

dane przesy³a dalej do kompu-

tera centralnego systemu ra-

zem z dat¹ i godzin¹ wykona-

nia po³¹czenia.

Najbardziej skomplikowa-

nym obiektem w ca³ym syste-

mie monitoruj¹cym, jest nad-

zór obiektu wiod¹cego w Ga-

³êni Ma³ej. W odró¿nieniu

od elektrowni w Strzegominie,

posiada ona ju¿ dwie jednost-

ki oddalone. S³u¿¹ one do po-

miarów wykonywanych na Je-

ziorze G³êbokim i na zamku

wlotowym do ruroci¹gu elekt-

rowni. Ich sposób dzia³ania

jest identyczny z jednostk¹ od-

dalon¹ w EW Strzegomino.

Jednostka centralna systemu

w Ga³êni Ma³ej ma nato-

miast dodatkowo wbudowany

algorytm odczytu danych

z dwóch jednostek oddalonych.

Tak pozyskane dane s¹ przeka-

zywane przez ni¹ dalej razem

z datami i godzinami wykona-

nia ostatniego odczytu z obiek-

tu Jezioro i Zamek

Ka¿dy z komputerów cen-

tralnych wyposa¿ony jest w te-

lefon komórkowy i specjalizo-

wany program s³u¿¹cy do od-

bioru, archiwizacji i wizualiza-

cji danych oraz zmiany nastaw

konfiguracyjnych systemu. Kie-

dy znajduje siê on w podstawo-

wym dla niego trybie ³¹czno-

Rys. 7 Synoptyka EW Strzegomino

ci z obiektami, przegl¹danie

czytanych danych mo¿liwe jest

w dwojaki sposób: graficzny

i tekstowy. Podstawowym spo-

sobem ilustracji stanu ca³e-

go systemu jest synoptyka

zbiorcza.

Symbolizuje ona ogólny stan

wszystkich obiektów wchodz¹-

cych w sk³ad systemu. Z tego

poziomu istnieje mo¿liwoæ

uszczegó³owienia interesuj¹-

cych u¿ytkownika danych po-

przez wybór konkretnego

obiektu. Do wizualizacji naj-

wa¿niejszych danych, zwi¹za-

nych z konkretn¹ elektrowni¹,

s³u¿y synoptyka indywidualna

obiektu.

Synoptyka elektrowni w Ga-

³êni Ma³ej zawiera dane do-

tycz¹ce poziomów wody w ró¿-

nych punktach systemu hydro-

technicznego elektrowni oraz

moce poszczególnych genera-

torów. Podobny wygl¹d maj¹

tablice synoptyczne elektrownii

wodnych Strzegomino i Krzy-

nia. Ró¿ni¹ siê one jedynie

iloci¹ hydrogeneratorów

i schematycznym rysunkiem

symbolizuj¹cym system hydro-

techniczny elektrowni.

Na wszystkich synoptykach

widoczne jest okienko o nazwie

3/2002 www.elektro.info.pl

Rys. 8 Okno programu z raportem graficznym

nego przez u¿ytkownika zakre-

su czasowego. Raport dodatko-

wo mo¿na zapisaæ na dysku

w postaci pliku tekstowego.

Obie funkcje tekstowa i gra-

ficzna maj¹ mo¿liwoæ wy-

prowadzenia efektów swojego

dzia³ania na drukarkê.

Projektowanie i wdra¿anie

dedykowanych systemów nad-

zoru elektrownii wodnych poz-

wala na odci¹¿enie kadry tech-

nicznej tych obiektów przez

zmniejszenie liczby koniecz-

nych kontroli. Dodatkow¹ zale-

t¹ systemu jest mo¿liwoæ

kontrolowania du¿ej iloci ró¿-

norodnych parametrów ze zmi-

nimalizowanym ryzykiem po-

my³ki przy odczycie. System

jest w stanie samodzielnie oce-

niæ stan nadzorowanego obiek-

tu wed³ug zadanych kryteriów

i szybko zawiadomiæ obs³ugê

w przypadku powstania alar-

mu. Mo¿liwoæ archiwizacji

danych pozwala na ocenê sta-

nu obiektów na przestrzeni

d³ugiego okresu czasu, w³¹-

czaj¹c w to wyliczenia statys-

tyczne. Ze wzglêdu na zastoso-

wanie ³¹cznoci GSM, ka¿dy

element systemu ma tak¿e

mo¿liwoæ ³¹czenia siê z do-

wolnym innym, bez wzglêdu

na strukturê organizacyjn¹ sys-

temu. Przyk³adowo w sytuacji

alarmowej (awaria sieci GSM

w danym rejonie, przerwa

w zasilaniu obiektu), komputer

centralny mo¿e komunikowaæ

siê bezporednio z dowoln¹

jednostk¹ systemu, wyposa¿o-

n¹ w modu³ GSM z pominiê-

ciem wy³¹czonych z dzia³ania

elementów systemu. Dowolna

struktura po³¹czeñ w sieci

GSM warunkuje tak¿e ³atwe

rozszerzanie systemu na kolej-

ne obiekty bêd¹ce czêci¹

zespo³u elektrownii bez potrze-

by budowy lub modyfikacji inf-

rastruktury teletechnicznej

w monitorowanych obiektach.

cis³a integracja systemu

z komputerem centralnym i sie-

ci¹ GSM u³atwia tak¿e wdro-

¿enie kolejnego projektu,

umo¿liwiaj¹cego zdalny dos-

têp do pozyskanych przez sys-

tem danych przez medium, ja-

kim jest lokalna sieæ kompute-

rowa LAN lub po odpowiednim

sprecyzowaniu kryteriów dos-

têpu, sieæ rozleg³a INTERNET.

Przyk³adowo, mo¿liwa jest ap-

likacja generuj¹ca serwis

WWW lub WAP, na podstawie

danych odczytanych przez sys-

tem. W szczególnych przypad-

kach mo¿e okazaæ siê celow¹

implementacja internetowej us-

³ugi e-mail.

Dalszy rozwój rozleg³ych

systemów nadzoruj¹cych nas-

t¹pi z pewnoci¹ wraz z roz-

wojem i redukcj¹ kosztów

u¿ytkowania sieci teletransmi-

syjnej. Czy bêd¹ to kolejne mo-

dyfikacje systemu GSM/DCS,

czy pojawienie siê d³ugo wy-

czekiwanego systemu UMTS

poka¿e przysz³oæ.

Rys. 9 Okno programu z raportem tekstowym

literatura

1. Firmowy serwis internetowy Elek-

trowni Wodnych S³upsk sp. z o.o.

2. Bugyi Rafa³, Dr¹¿kiewicz Jacek,

Rozbudowane komputerowe

systemy nadzoru urz¹dzeñ zasila-

j¹cych pr¹du sta³ego i zmienne-

go, Materia³y IV Miêdzynarodo-

wej Konferencji Naukowo-Tech-

nicznej Nowoczesne urz¹dzenia

zasilaj¹ce w energetyce, War-

szawa 2001.

3. TC35T Hardware Interface Des-

cription, SIEMENS AG 2001.

4. System automatycznego nadzoru

SAN4-20 Nadzór systemów zasi-

laj¹cych i innych urz¹dzeñ prze-

mys³owych. Opis techniczny i in-

strukcja obs³ugi, APS Energia

sp. z o.o. 2001.

5. System automatycznego nadzoru.

Instrukcja obs³ugi, APS Energia

sp. z o.o. 2002.

ELEKTROWNIA, które sym-

bolizuje najgorszy stan pomia-

ru w ramach danego obiektu.

Umo¿liwia ono przejcie do

trybu tekstowego przegl¹dania

odczytywanych danych. W try-

bie tym mo¿liwe jest przegl¹-

danie wszystkich dokonywa-

nych przez obiekt pomiarów

wraz z ich statusami. Wszystkie

obiekty w systemie przedsta-

wiane s¹ w taki sam sposób.

Okna poszczególnych elektrow-

nii ró¿ni¹ siê jedynie list¹ po-

miarów i oznaczeniem pomia-

rów pochodz¹cych z jednostek

oddalonych.

Odrêbnym modu³em prog-

ramu nadzoruj¹cego jest czêæ

umo¿liwiaj¹ca przegl¹danie

i analizê zarchiwizowanych da-

nych. Umo¿liwia on generowa-

nie graficznych raportów, które

powstaj¹ wed³ug okrelonych

przez u¿ytkownika kryteriów.

Dostêpna jest tak¿e opcja

eksportu wybranych danych do

arkusza kalkulacyjnego lub ge-

nerowania raportu w postaci

tekstowej.

Opcja tekstowej reprezenta-

cji danych umo¿liwia dodatko-

wo wyszukiwanie wartoci

alarmowych, ekstremalnych

i obliczanie rednich z wybra-

www.elektro.info.pl 3/2002

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: