cieszyn.pdf

PIOTR KALINOWSKI

MONETY KSI¥¯¥T

CIESZYÑSKICH

KATALOG

LATA 1356 - 1918

KALETY 2009

Wydawca:

Wydawnictwo

Piotr Kalinowski

Ks Drozdka 20

42-660 KALETY

ISBN 978-83-61755-21-0

S³owo wstêpu

Katalog, który macie Pañstwo przed sob¹ powsta³ na podstawie

wydanego w 1901 roku dzie³a Friedensburga Schlesiens Münzen und

Medaillen der neuern Zeit.

Katalog zosta³ u³o¿ony nomina³owo. Przy wiêkszoœci monet podano

ich ceny w euro osi¹gane wspó³czeœnie na aukcjach zarówno stacjonarnych jak i

internetowych (dane pochodz¹ z portali Coinarchives, WCN, e-Bay, i Allegro).

W stosunku do wydania z 2008 roku wprowadzono nastêpuj¹ce

zmiany: dodano 34 nowe pozycje oraz 67 nowych ilustracji, a tak¿e wykreœlono

3 pozycje z racji b³êdnego wczeœniejszego przypisania.

Wszystkie uwagi do wyszukanych odmian, uk³adu katalogowego czy

wyceny mo¿na sk³adaæ pod adresem

Piotr Kalinowski

pk99@op.pl

PRZEMYS£AW NOSZAK

1356 - 1410

Przemys³aw I Noszak (ur. miêdzy 1332 a 1336, zm. 23 sierpnia 1410) – ksi¹¿ê cieszyñski,

bytomski i siewierski od 1358, w latach 1359-1368 i od 1405 strata Siewierza, od 1369

strata pó³nocnej czêœci ksiêstwa bytomskiego, a od 1405 reszty, 1378-1382 w ¯orach, od

1384 po³owa G³ogowa i Œcinawy (bez okresu 1404-1406), 1397-1401 w Oleœnie, od 1385

w Strzelinie, 1401-1405 w Toszku. Przemys³aw by³ trzecim pod wzglêdem starszeñstwa

synem ksiêcia Kazimierza I cieszyñskiego i ksiê¿nej Eufemii mazowieckiej. Uwa¿any jest

za najwybitniejszego w³adcê Ksiêstwa Cieszyñskiego. Od 1355 anga¿owa³ siê w ¿ycie

polityczne na dworze cesarza Karola IV, gdzie rok póŸniej otrzyma³ stanowisko sêdziego

nadwornego po zmar³ym bracie W³adys³awie. Po œmierci ojca w 1358 obj¹³ tron

cieszyñski, nie przerywaj¹c swojej kariery dyplomatycznej. Oko³o 1360 o¿eni³ siê z

El¿biet¹, córk¹ ksiêcia kozielsko-bytomskiego Boles³awa, co da³o mu dodatkowe prawa

do odziedziczonej jeszcze przez Kazimierza I w 1357, po Piastach bytomsko-kozielskich,

po³owie ksiêstwa. Przemys³aw szybko sta³ siê najwa¿niejsz¹ postaci¹ na praskim dworze,

a cesarz Karol IV powierza³ mu coraz liczniejsze, nieraz bardzo trudne, zadania. W 1361

doprowadzi³ do zawarcia uk³adu pomiêdzy Prag¹ a margrabi¹ brandenburskim Karolem V

i uczestniczy³ w przejêciu przez Karola IV spadku po Ludwiku Wittelsbachu. Strzeg³ te¿

interesów cesarza w Brandenburgii. Powodzeniem zakoñczy³a siê podjêta przez

Przemys³awa próba rozbicia sojuszu pomiêdzy królem wêgierskim Ludwikiem Wielkim

Andegaweñskim i ksi¹¿êtami niemieckimi. O pozycji ksiêcia cieszyñskiego œwiadczy

fakt, ¿e uczestniczy³ on w s³ynnym zjeŸdzie europejskich w³adców w karczmie u

Wierzynka w Krakowie.W 1380 cieszyñski ksi¹¿ê rozpocz¹³ wielk¹ karierê polityczn¹ o

wymiarach ogólnoeuropejskich. W Pary¿u próbowa³ utrzymaæ zagro¿ony sojusz czesko-

francuski, a nastêpnie uda³ siê do Anglii, gdzie prowadzi³ rokowania w sprawie

ma³¿eñstwa córki Karola IV, Anny, z angielskim królem Ryszardem II. W nagrodê za

pomyœlne za³atwienie sprawy otrzyma³ od Ryszarda II coroczne uposa¿enie w wysokoœci

500 funtów. Wzi¹³ te¿ udzia³ w paryskich rokowaniach pokojowych pomiêdzy Angli¹ i

Francj¹, które od niemal stu lat toczy³y ze sob¹ wojnê. Przy okazji doprowadzi³ do

poprawy stosunków króla Francji z Wac³awem IV, który przej¹³ po ojcu czesk¹ koronê.

Wac³aw IV, nosz¹cy tytu³ króla rzymskiego, mianowa³ Przemys³awa wikariuszem na

kraje niemieckie. Zadaniem ksiêcia by³a pacyfikacja napiêtej atmosfery w Rzeszy. Uda³o

mu siê doprowadziæ walcz¹ce strony do rozejmu w Heidelbergu, a nastêpnie do pokoju w

Koblencji. Przemys³aw Noszak poœredniczy³ te¿ w sporze Zwi¹zku Miast z ksi¹¿êtami

niemieckimi w 1389 oraz w rokowaniach dotycz¹cych ustalenia granicy pomiêdzy

Czechami a Miœni¹. W 1386 podczas nieobecnoœci króla Wac³awa IV w Pradze

Przemys³aw dost¹pi³ zaszczytu pe³nienia funkcji gubernatora Czech, chwilowo sprawuj¹c

w³adzê w ca³ym Królestwie. Jednak szlachta czeska nie zgadza³a siê na tak wysok¹

pozycjê ksiêcia w Czechach, w zwi¹zku z czym wkrótce doprowadzi³a do zast¹pienia go w

radzie królewskiej przez ksiêcia opawsko-raciborskiego. Zrodzi³o to konflikt pomiêdzy

Ksiêstwem Cieszyñskim a Ksiêstwem Opawskim, który o ma³y w³os nie doprowadzi³ do

wojny. Kulminacyjnym punktem tego konfliktu by³o zamordowanie w 1406 najstarszego

syna Przemys³awa Noszaka, równie¿ Przemys³awa, który powraca³ z Gliwic do Cieszyna i

w okolicach Rybnika zosta³ napadniêty przez Marcina Czecha, dzia³aj¹cego z polecenia

ksiêcia opawskiego Jana II. Spór zakoñczy³o podpisanie 7 listopada 1407 pokoju w

¯orach. W miêdzyczasie Przemys³aw Noszak zosta³ jednym z przywódców Zwi¹zku

Œl¹skiego, który powsta³ z inicjatywy œl¹skich ksi¹¿¹t, mieszczañstwa i szlachty w trosce

o zapewnienie pokoju na terenie ca³ego Œl¹ska, nale¿¹cego wtedy do coraz mniej

stabilnego Królestwa Czech. W ramach tej dzia³alnoœci cieszyñski ksi¹¿ê doprowadzi³ do

zawarcia 12 czerwca 1397 uk³adu z królem Polski W³adys³awem Jagie³³¹ o wspó³pracy

przygranicznej w zwalczaniu rozbójnictwa. Przemys³aw zyska³ przy tym zaufanie

polskiego króla, który wyrazi³ zgodê na przekazanie cieszyñskiemu ksiêciu w zastaw

ziemi lublinieckiej i oleskiej przez wojewodê krakowskiego (w ziemi tej utrzyma³ siê

ksi¹¿ê cieszyñski do 1401). Noszak wzi¹³ te¿ udzia³ w pertraktacjach polsko-krzy¿ackich

w 1410, które zakoñczy³y siê jednak niepowodzeniem. Po 1378 ksi¹¿ê coraz mocniej

zacz¹³ siê uskar¿aæ na doskwieraj¹c¹ mu podagrê. Choroba w koñcu doprowadzi³a

energicznego ksiêcia do ca³kowitego niedow³adu nóg, tak ¿e Przemys³aw by³ zmuszony

korzystaæ z pomocy lektyki. St¹d te¿ wzi¹³ siê przydomek ksiêcia cieszyñskiego: Noszak .

Postêpuj¹ca choroba zmusi³a Przemys³awa w 1396 do rezygnacji z wp³ywu na politykê

królestwa czeskiego. Za panowania ksiêcia Przemys³awa znacznie poszerzy³y siê granice

posiad³oœci Piastów cieszyñskich. Odziedziczy³ po ojcu ksiêstwo cieszyñskie oraz po³owê

ksiêstwa kozielsko-bytomskiego (w jego sk³ad wchodzi³o ksiêstwo siewierskie sprzedane

w 1359 za 2300 grzywien ksiêciu œwidnickiemu Bolkowi II, do Cieszyna wróci³o ono

dopiero po bezpotomnej œmierci Bolka w 1368). O to ostatnie stoczy³ w latach 1355-1369

ostry spór z Konradem Oleœnickim, który zakoñczy³ siê ponownym podzia³em tych ziem i

utrzymaniem siê Przemys³awa w po³udniowej czêœci ksiêstwa. W latach 1378-1382 uda³o

mu siê przej¹æ czêœæ ksiêstwa raciborskiego z ¯orami. Wreszcie dziêki poparciu króla

Wac³awa IV znalaz³ siê w 1384 w posiadaniu czêœci ksiêstwa g³ogowskiego wraz z po³ow¹

G³ogowa i Œcinawy, a nastêpnie (w 1385) odkupi³ od ksiêcia ziêbickiego Bolka III

Strzelin. Noszak wszed³ te¿ w posiadanie ksiêstwa oœwiêcimsko-zatorskiego, na które

ekspektatywê nada³ mu w 1372 sam cesarz Karol IV - Przemys³aw by³ bowiem

najbli¿szym krewnym ksi¹¿¹t oœwiêcimskich, a po bezpotomnej œmierci kuzyna, Jana III,

w 1405 naby³ prawa do tych ziem. W 1404 Przemys³aw Noszak wyznaczy³ dla swojego

dorastaj¹cego syna nosz¹cego jego imiê ksiêstwo g³ogowsko-œcinawskie. Rok póŸniej do

w³adztwa tego do³¹czy³ równie¿ odziedziczony po Janie III - Oœwiêcim i Zator, oraz

kupione w 1401 ksiêstwo toszeckie. Stan ten utrzyma³ siê do œmierci syna w dniu 1

stycznia 1406, wtedy te¿ G³ogów i Œcinawê przy³¹czy³ na powrót do swojego w³adztwa,

zaœ ksiêstwo oœwiêcimskie i toszeckie wydzieli³ kolejnemu synowi Boles³awowi, jako

tymczasow¹ dzielnicê. Ksi¹¿ê Przemys³aw I Noszak zmar³ 23 sierpnia 1410,

pozostawiaj¹c ksi¹¿êc¹ mitrê jedynemu ocala³emu synowi - ksiêciu Boles³awowi, oraz

ma³oletniemu wnukowi (synowi Przemys³awa Oœwiêcimskiego) Kazimierzowi. Z

ma³¿eñstwa z El¿biet¹ Bytomsk¹ pozostawi³ równie¿ córkê Annê, wydan¹ za m¹¿ za

ksiêcia lubiñskiego Henryka IX. Zosta³ pochowany w koœciele dominikanów w

Cieszynie.

Nomina³

Rok

Metal

FuS

Kop

Rzadkoœæ

Ostatnie notowania

Halerz

----

Ag 0,27g

5533

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: