Ultradźwięki
Pierwsze próby terapeutycznego stosowania ultradźwięków zostały podjęte w krajach Europy po 1945 roku i wzbudziły bardzo szerokie zainteresowanie wśród lekarzy i fizjoterapeutów.
Jednak brak odpowiednich badań laboratoryjnych, dostatecznych obserwacji klinicznych, nieprawidłowy dobór parametrów zabiegowych spowodował pewną rezerwę w ocenie skuteczności terapii ultradźwiękowej.
Dopiero postęp w badaniach dotyczących wpływu fali akustycznej na tkanki oraz rozwój coraz doskonalszej aparatury medycznej pozwolił na ustalenie optymalnych parametrów zabiegowych.
Fala dźwiękowa akustyczna charakteryzuje się następującymi właściwościami fizycznymi:
Cząsteczki przekazujące energię drgają wzdłuż kierunku rozchodzenia się fali= fala podłużna,
Fala rozchodzi się w środowisku sprężystym, co równa się zaburzeniom stanu równowagi środowiska, polegającym na przenoszeniu energii bez jednoczesnego przenoszenia masy,
Fala mechaniczna powoduje chwilowe zmiany gęstości ośrodka, w którym się rozchodzi, w skutek czego powstają różnice ciśnień, które z kolei stają się źródłem zaburzeń cząstek przyległych i powodują chwilowe zmiany gęstości ośrodka,
Fala mechaniczna podlega wszystkim właściwościom charakterystycznym dla ruchu falowego, tzn. Załamaniu, odbiciu, odchyleniu, absorpcji, rozproszeniu.
Częstotliwość fali uzależniona jest od drgań generatora, który je wytwarza. Podział na poszczególne zakresy częstotliwości dokonany został na podstawie możliwości odbiorczych ucha ludzkiego i zawiera się w granicach:
Infradźwięki 1- 16 Hz
Dźwięki słyszalne 16 – 20 kHz
Ultradźwięki 20 kHz
Prędkość rozchodzenia się fali mechanicznej uzależniona jest od gęstości oraz sprężystości środowiska i wynosi:
W gazach - 350 m/s
W cieczach – 1500 m/s
W ciałach stałych – 5000 m/s
Tkanki miękkie – 1500 m/s
Kość – 4080 m/s
Żelazo – 5050 m/s
Pomiary Ludwiga i Fruchta wykazały, że prędkość rozchodzenia się fali dźwiękowej w tkankach waha się w zakresie 1445-1610 m/s.
Długość fali zawiera się w zakresie 0,5-2 mm.
Ultradźwięki wywołują działanie:
Mechaniczne – podłużna fala pobudzeń cząsteczek daje ,,mikromasaż” cząsteczek
Cieplne – największe w tkance nerwowej , mniejsze mięśniowej, najmniejsze w tłuszczowej
Fizykochemiczne – powodują rozpad białek, przyspieszają utlenianie,
Jednostka mocy UD – ilość energii drgań w sekundzie czyli Watt w 1cm2 czynnej powierzchni generatora
Na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych i obserwacji klinicznych światowe ośrodki naukowe ustaliły następujące zakresy dawek terapeutycznych:
0,05-0,5 W/cm2 -dawki słabe
0,5-1,2 W/cm2 -dawki średnie
1,2-1,5-2 W/cm2 -dawki mocne
Czas zabiegu wynosi od 6 do 10-12 minut, w zależności od wskazań, rodzaju oraz umiejscowienia schorzenia.
Na dobór zastosowanej dawki wpływa:
Rodzaj i stadium schorzenia
Wielkość powierzchni nadźwiękawianej
Wielkość powierzchni drgającej przetwornika
Zakres częstotliwości drgań określający głębokość absorpcji
Rodzaj aplikacji:
-fala ciągła
-fala impulsowa
-nadźwiękawianie dynamiczne
-nadźwiękawianie statyczne
Czas trwania zabiegu
Głębokość połówkowa- odległość od powierzchni skóry, do warstwy, w której natężenia fali UD spada o połowę.
Zależy od:
a) częstotliwości fali
b) właściwości absorpcyjnej tkanek
Głębokość połówkowa przy częstotliwości 800 kHz:
Tkanka tłuszczowa 33 mm
Mięśnie 21 mm
Kości 3 mm
Głębokość połówkowa jest 3x mniejsza przy 3000 kHz niż przy 800 kHz
Głębokość wnikania- odległość od powierzchni skóry do warstwy do której przenika jeszcze 10% UD.
Częstotliwość 1 mHz:
Tkanka tłuszczowa 165 mm
Mięśnie 30-82 mm
Skóra 37 mm
Chrząstka 20 mm
Częstotliwość 3mHz:
Tkanka tłuszczowa 55 mm
Mięśnie 10-27 mm
Skóra 12 mm
Chrząstka 7 mm
Niższa częstotliwość UD – głębsze wnikanie w tkanki
Podstawą leczniczego działania UD są następujące czynniki:
Usprawnienie oddychania tkankowego,
Pobudzenie przemiany materii komórek,
Wpływ na enzymy ustrojowe,
Zmiany w strukturze koloidów tkankowych i ich uwodnienie,
Zmiany w układach jonów tkankowych
Wzmożenie przepuszczalności błon komórkowych,
Zmiany odczynu tkankowego pH w kierunku zasadowym,
Poprawa mikrokrążenia
W wyniku zmian pierwotnych zyskujemy wtórne biologiczne odczyny układowe lub ogólnoustrojowe,zaliczyć do nich możemy:
Działanie przeciwbólowe,
Przyspieszenie wchłaniania tkankowego,
Hamowanie układu współczulnego,
Zmniejszenie napięcia mięśniowego, w polu objętym procesem chorobowym,
Hamowanie procesów zapalnych,
Wykonanie UD:
Metoda dynamiczna- zakres ruchów na powierzchni 2x większej od powierzchni głowicy
Metoda półstatyczna- wolne ruchy nad małym polem
Sprzęganie aplikatora z ciałem:
Żel kontaktowy lub agarowo-poliakryl
Olej parafinowy
Gliceryna
Woda
Poduszka wodna
Nie może byc powietrza między głowicą a skórą.
Wskazania do UD:
Przewlekłe stany zapalne stawów,mięśni, nerwów, tkanek okołostawowych,
Zmiany zwyrodnieniowe stawów i kości,
Choroby krążka międzykręgowego,
Stany pourazowe i powikłania pourazowe,
Blizny, przykurcze,
Choroby reumatyczne,
Neuralgie,
Bóle poamputacyjne,
Stany po przebytym półpaścu
Przeciwwskazania do UD:
Nowotwory i stany po ich pooperacyjnym usunięciu,
Ciąża,
Niewydolność krążenia obwodowego,
Zakrzepowe zapalenie żył,
Uogólnione ostre procesy zapalne i stany gorączkowe,
Niezakończony wzrost kostny u dzieci i młodzieży,
Stan po terapii promieniowaniem RTG,
Obecność ciał metalowych w tkankach,
Nerwica wegetatywna znacznego stopnia
Ograniczenia :
Nie należy stosować:
Na szyję pod czaszką
Przy obecności ciała metalowego
U chorych z rozrusznikiem
Na okolicę serca
Na jamę brzuszną
Na gonady
Duża ostrożność:
Na okolicę twarzoczaszki
Przy zaawansowanej miażdżycy
Przy zaburzeniach czucia
Na kości przy osteoporozie
Fonoforeza- miejscowe( przez skórę) wprowadzenie rozmaitych leków za pomocą ultradźwięków.
Na przykład:
Leków przeciwzapalnych
Przeciwbólowych
Znieczulających miejscowo
Rozszerzających naczynia
Leki do fonoforezy:
Fastum – przeciwzapalnie, przeciwbólowo
Lignocainum Hydrochloricum – znieczulająco
Aescin – wenoprotekcyjnie i wazoprotekcyjnie
Hirudoid - przeciwkrzepliwie
Ilość wprowadzonego drogą fonoforezy leku jest mniejsza niż jonoforezy
Trudno ocenić ile leku przedostaje się do tkanek
Można stosować tylko małe dawki leku
Lek musi być w postaci żelu, maści lub kremu
Zabieg nadaje się głównie do wprowadzenia leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i znieczulających
Zaleta fonoforezy - dwa zabiegi w jednym.
marek33x