Jonoforeza / jontoforeza – to zabieg elektroleczniczy, polega na wprowadzenie do tkanki siłami pola elektrycznego jonów działających leczniczo. Do tych zabiegów mogą być używane tylko związki ulegające dysocjacji elektrolitycznej.
Podstawy jonoforezy:
Dysocjacją elektrolityczną nawiązujemy zachowania w różnych tworach wodnych – proces samorzutnego rozpadu cząstek elektrolitu, czyli soli kwasów i zasad na dodatnio lub ujemnie naładowane cząstki lub atomy zwane jonami. Elektrolity wykazują różną zdolność dysocjacji tzw. elektrolity mocne np. kwas solny (HCl) lub wodorotlenek sodu (NaOH) dysocjują całkowicie tzn. wszystkie ich cząstki ulegają rozpadowi. Elektrolity słabe to np. kwas octowy (CH3CoOH) lub kwas węglowy (H2CO3) ulegają w mniejszym stopniu dysocjacji i tylko niewielka część jonów rozczepia się.
Katoda jest „ –”.
Kationy są „ +”.
Anoda jest „+”.
Aniony są „ -”.
Roztwór elektrolitów nie wykazuje żadnego ładunku elektrycznego, ponieważ suma ładunków „+” i „-” równoważy się.
Jony obdarzone ładunkiem „+” będą podążały w kierunku bieguna „-”. Jeżeli do roztworu wprowadzimy dwie elektrody połączone z źródłem prądem stałego to część jonów będzie podążać ku katodzie, a część ku anodzie. W zależności od posiadanego ładunku elektrycznego. Ta właściwość jest podstawą jontoforezy. Dla wprowadzenia do tkanki jonów działa leczniczo. W tym celu podkład z materiału (gaza) o grubości 1,5-2 cm nasyca się roztworem wodnym związku ulegającego dysocjacji z której 1. powinien być wprowadzony do tkanek. Podkład taki wraz z elektrodą z folii cynowej umieszczamy na skórę, jeśli jon wprowadzony jest anionem to do elektrody podłączamy „-” (katodę) biegun prądu.
Mechanizm leczniczego działania jonoforezy składa się z:
a) oddziaływanie lecznicze jonów,
b) wpływanie na tkanki bieguna prądu stosowanego w jonoforezie,
c) wpływ odruchowy na narządy głębiej położone.
Metodyka zabiegu:
Zabieg jontoforezy wykonujemy zawsze za pomocą aparatów wytwarzających stabilny wyprostowany prąd stały. Przed zabiegiem należy dokładnie oczyścić i osuszyć skórę alkoholem lub etylem. Przyjęto zasadę, że jonoforezę można stosować tydzień po zakończeniu leczenia maściami lub lekami działającymi miejscowo. Elektrody układamy na 1,5-2 cm podkładzie z gazy. Podkład ma być większy od elektrody o ~2cm. Elektrody wraz z podkładem pokrywa się folią lub ceratką, a następnie przymocowuje opaskę do ciała. Natężenie prądu stosowany w zabiegach wynosi od 0,01 do 0,1 mA/cm2 elektrody. W przypadku robienia zabiegu na narządy wrażliwe nie przekracza się 2mA/cm2 elektrody. W przypadku wystąpienia małych uszkodzeń naskórka miejsce to należy zabezpieczyć kawałkiem folii. Czas trwania ~10-30min, zwykle ~15-20min. Zabiegi wykonuje się codziennie lub co drugi dzień w serii 10-20 zabiegów.
Podstawowe wskazania:
· jonoforeza jodu:
- blizny, przykurcze bliznowate,
· jonoforeza wapnia:
- stany zapalne gałki ocznej,
- obwodowe zaburzenia naczyniowo-ruchowe,
- zespół Sudecka,
- utrudniony zrost kości,
· jonoforeza cynku:
- przyżeganie trudno gojących się ran,
- drożdżyca paznokci,
· jonoforeza prokainy lub lidokainy:
- nerwobóle,
- rwa kulszowa,
- bóle głowy,
- dychawica oskrzelowa,
· jonoforeza histaminy:
- samorodna sinica kończyn,
- odmrożenia,
- zespół bólowy rwy kulszowej,
- przewlekłe stany zapalne stawów,
- zapalenia okołostawowe,
- owrzodzenia troficzne,
· jonoforeza adrenaliny:
- w leczeniu stanów bólowych łącznie z ludokainą,
· jonoforeza z antybiotykami:
- bakteryjne stany zapalne skóry i tkanek miękkich,
· jonoforeza hydrokortyzonem:
- stany zapalne skóry i tkanek miękkich, drobnych stawów i pochewek ścięgnistych,
- stany zapalne gałki ocznej.
· jonoforeza tolazoliny:
- zaburzenia ukwienia obwodowego.
Przeciwwskazania:
Takie same jak do stosowania prądu stałego.
Kąpiele elektryczno – wodne.
Nazwą ta określamy zabiegi elektroleczniczy, w których część lub całe ciało znajduje się w kąpieli wodnej i zostaje poddane działaniu prądu stałego. Wyróżniamy kąpiele komorowe oraz całkowite. Temp w czasie kąpieli wynosi 35-38˚. Jednym z rodzajów jest kąpiel o postępującym kierunku prądu. Kończyny górne mają „+” biegun prądu a dolne „-”.
Działanie:
· zwiększenie pobudliwości ośrodkowego układu nerwowego,
· odpływ krwi żylnej z kończyn dolnych i narządów objętych dorzeczem żyły wrotnej,
· dopływ krwi tętniczej do płuc, kończyn górnych,
· dopływ krwi żylnej z serca do płuc.
Kąpiele o zstępującym kierunki prądu: podwójne dopływy krwi z krążenia małego do serca, odpływ krwi żylnej z płuc i kończyn dolnych.
Natężenie prądu stałego średnio wynosi od 10-30mA, a czas zabiegu wynosi od 10-20min.
Wskazania:
o zapalenia wielonerwowe,
o nerwobóle,
o niedowłady,
o zespoły bólowe, w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa,
o choroby zwyrodnieniowe stawów,
o nerwica wegetatywna,
o zaburzenia ukrwienia obwodowego.
Całkowity zakaz wykonywania występuje w:
§ podciśnieniu tętniczemu,
§ znacznym nadciśnieniem tętniczym,
§ stanach gorączkowych,
§ niewydolności krążenia.
marek33x