tytu�: "Historia wychowania" - Przewodnik autor: Joanna Kury�o-Omelianiuk, Ewa Romanowska, Teresa Zaniewska Bia�ystok 1996 Recenzja naukowa: prof. dr hab. Jan Hellwig Projekt graficzny ok�adki, redakcja techniczna: Wojciech Siwak Sk�ad komputerowy programem Aldus Pagemaker PL: Miros�aw Lazuk D Copyright by T,N N Wydawnictwo Uniwersyteckie przy Stowarzyszeniu Absolwent�w i Pracownik�w Wydzia�u Pedagogiki Psychologii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Bia�ymstoku 15-328 Bia�ystok ul �wierkowa 20, tel. (085) 42-24-87 w.132, tel./fax.: 42-23-10 Bia�ystok 1996 ISBN 83-86696-14-1 Ksi��ka finansowana przez Wydzia� Pedagogiki i Psychologii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Bia�ymstoku Druk: ORTHDRUK, Sp. z o.o., Bia�ystok, ul. Sk�adowa 9 * * * Spis tre�ci 1. Historia wychowania jako nauka................................................................ 62. Wychowanie u lud�w pierwotnych ............................................................ 83. Koncepcje wychowania w kulturach staro�ytnego Wschodu................... 104. Dorycki i jo�ski model wychowania ........................................................ 135. Nowatorski charakter wczesnej sofistyki i jej znaczenie w dziejach wychowania ................................................... IS6. Dzia�alno�� pedagogiczna Sokratesa (469-399 p.n.e.)w przekazie literackim ............................................................................. 177. Platon (427-347 p.n.e.) jako pedagog....................................................... 198. Pogl�dy pedagogiczne Arystotelesa (384-322 p.n.e.) ............................... 219. Wychowanie w epoce hellenistycznej ...................................................... 2310. Koncepcje wychowawcze w staro�ytnym Rzymie ................................. 251 I . Chrze�cija�stwo a wychowanie klasyczne ............................................. 2812. Warto�ci pedagogiczne w kulturze wczesnego �redniowiecza ............... 30I 3. Narodziny uniwersytet�w w Europie Zachodniej .................................. 3214. Szkolnictwo w Polsce �redniowiecznej .................................................. 35I5. Uniwersytet Krakowski i jego znaczenie................................................ 3716. Idee pedagogiczne humanizmu............................................................... 3917. Pogl�dy pedagogiczne przedstawicieli polskiego Odrodzenia ............... 4218. Reformacja i jej znaczenie w dziejach o�wiaty ...................................... 4519. Szkolnictwo r�nowiercze w Polsce ...................................................... 4720. Szkolnictwo jezuickie ............................................................................. 502 1. Powstanie Akademii Zamoyskiej ........................................................... 5222. System pedagogiczny Jana Atnosa Kome�skiego ( l 592-1670) ............. 5523. Warto�ci pedagogiki Johna Locke'a ( 163?-1704) .................................. 5824. Pedagogika francuskiego O�wiecenia .................................................... 6125. Szkolnictwo polskie w XVIII w. ............................................................ 6426. Komisja Edukacji Narodowej - dzia�alno�� i znaczenie ......................... 67 ?7. I'oci�tki wychowania specjalnego w Europie ........................................ 71 '.i I'nyozy.la wychowawcza Fryderyka Fr�bla ( 1782-1852) .................... 75 ?). 'I'coria i praktyka wychowawcza ,fana Henryka Pestalozziego ( 1746-1827) ............................................. 77 30. My�l pedagogiczna Jana Fryderyka Herbarta ( 1776- I 841 ) .................... 79 31. Pogl�dy i dzia�alno�� pedagogiczna Fryderyka Adolfa Diesterwega ( 1790-1866) .......................................... 81 32. Pedagogika pozytywistyczna Herberta Spencera ( 1820-1903) .............. 84 33. Idee pedagogiczne socjalizmu utopijnego .............................................. 8634. Szkolnictwo w Ksi�stwie Warszawskim ..............................................,. gg35. Sytuacja o�wiatowa w zaborze rosyjskim w latach 1795-1815 .............. 9036. Uniwersytet Wile�ski w latach 1803-1832............................................. 9237. Szkolnictwo w Kr�lestwie Polskim przed i po powstaniu listopadowym....................................................... 9638. O�wiata w Kr�lestwie Polskim w II po�owie XIX wieku....................... 9939. My�l pedagogiczna w Kr�lestwie Polskim na prze�omie XIX i XX wieku ............................................................. 10140. Sytuacja o�wiaty polskiej w zaborze pruskim w latach 1795-1815..... 10441. O�wiata w Wielkim Ksi�stwie Pozna�skim ......................................... 10642. Szkolnictwo polskie w zaborze pruskim w okresie Kulturkampfu....... 10943. Organizacja o�wiaty w zaborze austriackim w latach 1772-1848 ........ I 1 144. O�wiata polska w Wolnym Mie�cie Krakowie..................................... 1 1445. Szkolnictwo w Galicji w okresie autonomii ......................................... 1 1646. Kierunki w pedagogice prze�omu XIX i XX wieku ............................. 12047. Szko�a pracy Johna Dewey'a ( 1859-1952 ) i Georga Kerschensteinera ( 1854-1932) .........................................."" 122 48. Naturalizm Ellen Key ( 1849-1926) i Marii Montessori ( 1870-1952) .. 124 49. Pedagogika Emrla Durkheuna ( 1858-1917) ......................................... 12' S0. Pedagogika kultury: Wilhelm Dilthey (1833-191 1 ) ............................. 12 51. Organizacja szkolnictwa w Drugiej Rzeczypospolitej.......................... 131 52. Polska my�l pedagogiczna w Drugiej Rzeczypospolitej: ..................... 13. 53. O�wiata polska w czasie 1I wojny �wiatowej ....................................... 14. 54. O�wiata polska na obczy�nie w czasie II wojny �wiatow�j.................. 14( 55. Odbudowa szkolnictwa w Polsce w latach 1944-1948......................... 150 56. Literatura podstawowa ......................................................................... 155 Wst�p Do r�k student�w pedagogiki studi�w stacjonarnych i zaocznych oraz wszystkich zainteresowanych przedmiotem oddajemy przewodnik do historii wychowania. Znane nam opracowanie W�adys�awy B�o�skiej "Historia wychowania. Przewodnik dla student�w" (Katowice 1977) niedost�pne ju� na rynku ksi�garskim, a ponadto znacznie zdezaktualizowane i przestarza�e (szczeg�lnie w doborze literatury) nie satysfakcjonuje dzi� w pe�ni historyka wychowania. Dlatego te� podj�y�my pr�b� przedstawienia nowej propozycji w tym zakresie. Jednym z cel�w nauczania historii wychowania jest kszta�cenie kultury pedagogicznej student�w. Przekonanie to wp�yn�o na dob�r tematyki oraz prezentowanej literatury. Tre�ci historii wychowania obejmuj� materia� o wiele obszerniejszy, tote� nasz� propozycj� traktowa� nale'zy jako jedn�z wielu mo�liwych do realizacji w zakresie tego przedmiotu. Bogata jest r�wnie� literatura; ograniczy�y�my si� zatem - w wi�kszo�ci wypadk�w - do odnotowania pozycji najnowszych. W tym wypadku nasz wyb�r jest r�wnie� autorsk� propozycj�. Nie uwzgl�dni�y�my podzia�u prezentowanej tematyki mi�dzy wyk�ady i �wiczenia, b�d� konwersatoria, chc�c tym samym stworzy� osobom realizuj�cym przedmiot mo�liwo�� swobodnego wyboru zagadnie�. Ka�dy z prezentowanych temat�w zawiera uszczeg�owione zagadnienia stanowi�ce struktur� tytu�owego has�a oraz problemy, na kt�re - jak s�dzimynale�y zwr�ci� uwag� podczas realizacji �wicze� i wyk�ad�w. Wsjcazujemy r�wnie� �r�d�a oraz literatur� przedmiotu, kt�rej r�norodno�� i wieloaspektowo�� uj�cia w niej danego tematu, pozostawia mo�liwo�� wyboru osobom prowadz�cym �wiczenia i wyk�ady. Podajemy r�wnie� przyk�adowe pytania u�atwiaj�ce studentom sprawdzenie i ocen� zakresu przyswojonej wiedzy. Uszczeg�owiona tematyka oraz pytania i problemy mog� by� wykorzystane r�wnie� do cel�w egzaminacyjnych. Ocen� praktycznej przydatno�ci naszego "Przewodnika" pozostawiamy Wyk�adowcom i Studentom. B�dziemy wdzi�czni za wszelkie uwagi, kt�re prosimy kierowa� na adres: Zak�ad Historii Wychowania i My�li Pedagogicznej, ul. �wierkowa 20, 15-328 Bia�ystok. Autorki i Wydawca Bia�ystok, pa�dziernik 1995 Historia wychowania jako nauka Miejsce historii wychowania w systemie nauk pedagogicznych - Narodziny i rozw�j historii wychowania w Polsce - Historyczny spos�b my�lenia w nauce o wychowaniu - Przedmiot histo�i wychowania i cele kszta�cenia historyczno-wychowawczego - Historiografia pedagogiczna w opiniach polskich historyk�w wychowania; potrzeby i perspektywy - Rola histo�i wychowania w edukacji nauczycielskiej - Podzia� �r�de�; wa�niejsze �r�d�a, podr�czniki i czasopisma ("Rozprawy z Dziej�w O�wiaty", "Przegl�d Historyczno-O�wiatowy") Literatura Barycz H.: Rozw�j historii o�wiaty, wychowania i kultury w Polsce, Krak�w 1949 Draus J.: Dzia�alno�� o�wiatowa �ukasza Kurdybachy w latach 1940-1946, (w:) "Rozprawy z Dziej�w O�wiaty", t. XXVI, red. J. Mi�so, Ossolineum, Wroc�aw 1984 Hellwig J.: Badania nad wsp�czesn� histo� wychowania, "�ycie Szko�y Wy�szej" 1990, nr 6 Hellwig J.: Z dziej�w historii wychowania i jej teorii w Polsce, "Kwartalnik Pedagogiczny" 199?, nr 1 Hellwig J. Z problematyki metodologii historii wychowania w Polsce Ludowej, "Przegl�d Humanistyczny" 1988, nr 4/5 Mi�so J.: Historia wychowania. Stan i perspektywy, (w:) O sytuacji w naukach pedagogicznych, red. W. Oko�, Wroc�aw 1989 Michalski S.: Miejsce histo�i wychowania w systemie nauk pedagogicznych, (w:) Prace Komisji Pedagogiki i Psychologii, t. 9, 1979 Michalski S.: Rola histo�i wychowania na studiach pedagogicznych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gda�skiego, Pedagogika-Histo�a Wychowania 1980, nr 10 Mrozowska K.: Historia wychowania a nauki pedagogiczne, "Przegl�d Historyczno-O�wiatowy" 1978, nr 1 /2 Mrozowska K.: Rola historii wychowania w kszta�ceniu pedagogicznym. Przesz�o��, stan obecny i postulaty, (w: ) Rocznik Nauk Pedagogicznych, t. 12, 197? Wo�oszyn S.: Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Pr�ba zarysu encyklop...
GILGUSZ