KRAJE MIĘDZYMORZA W AMERYCE ŁACIŃSKIEJ
42-43 mln mieszkańców tego rejonu
-zaludnienie poszczególnych krajów wygląda tak, jak za odkrycia. Gwatemala najlepiej zaludniona
-Gwatemala – 15mln , Honduras- Salvador- Nicaragua po ok. 6-7mln, Kostaryka 4,5mln, Panama 3,5mln. Belize 300tys
-struktura etniczna jest bardzo zróżnicowana
-najbardziej indiański kraj- Gwatemala >połowa mieszkańców pochodzenia indiańskiego
-Honduras, Salvador, Nicaragua- dominacja metysów
-Kostaryka 80% ludności pochodzenia europejskiego
-Panama- tutaj najwięcej poch. Afrykańskiego ok 30% - związane to z dawną budową kanału
- emigracja- największa z Salvadoru, Gwatemali, Nicaragui
- Belize jest jedynym krajem o dodatnim saldzie migracji – dużo Amerykanów i Brytyjczyków przyjeżdża pracować w sektorze usług, migranci z Chin – z powodu największych stref wolnocłowych
- popularne transfery pieniężne z emigracji dla rodzin – aż 12% PKB
-niski stopień urbanizacji
- zjawisko makrocefalii – jedynie nieobecne w Hondurasie
-Najlepiej zaludnione miasta : Ciudad de Gwatemala powyżej 2mln mieszkańców, San Jose’ 1,5 mln
-Gospodarka- dosyć słabo rozwinięta, przewaga sektora usług, bardzo ważne w niej jest rolnictwo KAWA, BANANY, BAWEŁNA, TRZCINA – to tradycyjny eksport rolniczy
-nietradycyjny eksport rolniczy – kwiaty, artykuły ozdobne, ryby i owoce morza
- w przemyśle zjawisko INICJATYWY REGANA – wsparcie przemysłowe firm z USA, większość eksportu tych produktów do USA
- turystycznie udało się rozwinąć trzem krajom : a) Kostaryce- uchodzi ona za jeden z najspokojniejszych rejonów na świecie, z dobrze rozwiniętą siecią ochrony przyrody, reklama bioróżnorodności , b) Gwatemali – promowany folklor indiański, pozostałości materialne z okresu prekolumbijskiego –program Mundo Maya, c) Panamie – istnienie Kanału Panamskiego jako obiektu turystycznego, turystyka ekologiczna
- nie występuje tam jednak turystyka masowa, nie ma tworzenia nowych obiektów – turystyka ma być przyjazna ludności miejscowej
-między tymi krajami następują inicjatywy współpracy gospodarczej w dziedzinie przemysłu
KARAIBY – obejmują Wielkie i Małe Antyle raz Wyspy Bahama.
-Wielkie Antyle to- Cuba, Dominikana, Haiti, Jamaica, Puerto Rico – razem populacji ok. 40 mln
-Cuba, Haiti i Dominikana – po około 10mln
-Region bardzo zróżnicowany ze względu na pochodzenie ludności, duży udział ludności pochodzenia afrykańskiego
-tempo przyrostu ludności jest niskie, jedynie Haiti posiada dosyć wysokie. Wszystko ze względu na dużą emigrację do USA i złą sytuację gospodarczą + duża akceptacja polityki planowania rodziny (zmniejszenie przyrostu)
-Gospodarka : jest to region turystyczny od 20-30lat, wcześniej rejon rolniczy, eksportowy cukru, owoców, kawy, bawełny – teraz trudności z siłą roboczą
-znaczenie rejsów okrężnych – nierozbudowana baza noclegowa i gastronomiczna
- Kuba i Dominikana – bardzo popularne, tutaj rejsy mniej znaczące wobec turystów z Europy i Kanady
- Od grudnia do marca jest to region bardzo sprzyjający turyscyce, w wakacje mniej ciekawy ze względu na klimat.
-Teraz chce się osłabić wysoką sezonowość turystyczną regionu poprzez – obniżanie cen, nową ofertę imprez kulturalnych, zwrócenie uwagi na aktywne formy turystyki (sporty morskie), formy turystyki ekologicznej, przygodowej w głąb wysp, rozbudowa ośrodków, domków na cayos- wysepkach przybrzeżnych
-dochody z turystyki są głównie pobierane przez dostarczycieli żywności – duża zależność gospodarcza
MEKSYK – drugi pod względem ludności – 112mln
-silnie związany z USA i KANADĄ – org. NAFTA
-80% Meksyku zajmują góry i obszary wyżynne, Wyżyna Meksykańska
- Niziny zajmują małą powierzchnię, głównie są na Jukatanie
- Obszar nad Zatoką Meksykańską – Llano del golfo
-Eje transversal – oś poprzeczna wyznaczająca pasma górskie – Sierra Madre Zachodnia, Sierra Madre Wschodnia
-Klimat- większość rejonu w obszarze klimatu zwrotnikowego. Opady na północy najmniejsze, w części centralnej umożliwiają uprawę, południowo-zachodnia część kraju- nadmiar wilgoci
- Środkowa część Wyżyny Meksykańskiej- Mesa Central
-Nawadnianie wodami powierzchniowymi i podziemnymi
-większość rzek należy do zlewiska oceanu Atlantyckiego, reszta krótka, mało zasobna
-liczba ludności stale wzrasta, teraz wolniej z powodu emigracji do USA
-emigracja zarówno z miast jak i ze wsi
-transfery pieniężne- Meksyk jako największy odbiorca w Am. Łacińskiej i jeden z większych na świecie
-ludność indiańska – najwięcej identyfikujących się z językiem i pochodzeniem indiańskim pochodzi z Jukatanu, potem Ooxaca
-najwięcej osób zatrudnionych jest w usługach, potem przemyśle, potem rolnictwie
-wszystkie sektory pracują na potrzeby rynku krajowego jak i zagranicznego, dużo towarów się sprowadza
-kukurydza i fasola ustępują miejsca innym roślinom
-wciąż duże znaczenie ma agawa – uprawa przemysłowa
-zjawisko maqustadora – zakłady, które pojawiły się w Meksyku po ’64 , miały na celu zmodernizowanie gospodarki, założone punktowo ok 20km od granicy z USa. Ale po przystąpieniu do nafty, ich zasięg został poszerzony do całego Meksyku
-ważne w przemyśle – rękodzieło -często główne źródło dochodu dla ludności wiejskiej- często ważniejsze od roli
- turystycznie bardziej popularny od pozostałych krajów Am. Łacińskiej
-rejony turystyczne : cancun – nadmorskie, Riviera Maya, Na wschodzie dominują turyści zagraniczni, na zachodzie krajowi
- posiada tzw. Strefy archeologicznie – Jukatan
-„pueblos magicos” – miasteczka z dobrze zachowanymi zabytkami, szlaki kulturowe nawiązujące do historii, szlaki gastronomiczne/winiarskie
KRAJE CONO SUR - Argentyna, Urugwaj, Chile , Paragwaj
- Urugwaj 3,5 mln mieszkańców, dobrze zarysowane zjawisko macrocefalii
-Argentyna drugi co do wielkości kraj - >40mln mieszkańców
ARGENTYNA I URUGWAJ
-charakterystyczna demografia w Argentynie i Urugwaju
-Przewaga ludności pochodzenia europejskiego i co się z tym wiąże, *mały udział ludności rdzennej *większe zróżnicowanie krajów pochodzenia emigrantów – niż w pozostałych krajach Am. Łacińskiej* praktycznie nieobecna ludność pochodzenia afrykańskiego *wolne tempo wzrostu liczby ludności* różna piramida demograficzna, najwięcej dzieci i ludzi wieku produkcyjnym *przyrost naturalny też jest niższy niż w pozostałych krajach
-bardzo wysoki stopień urbanizacji, tu i tu ok 94% ludności to mieszkańcy miast
-macrocefalia w Argentynie : 1)Buenos Aires 12mln, Co’rdoba 1,5mln, Rosario 1,2mln, Mendosa >1mln
-Argentyna- jeden z lepiej rozwiniętych i najbardziej zrównoważonych gospodarczo państw, teraz wyprzedza je trochę Brazylia i Meksyk
-rolnictwo w Argentynie – zróżnicowana gama produktów- klimat i obszary chłodniejsze ku południu. Najważniejszy rejon zbóż oleistych – Obszar La Platy pampa wilgotna, w międzyrzeczu Parany i Urugwaju – owoce cytrusowe, soja, słonecznik
obszar Gran Chaco – bawełna, oazy u podnóży Andów - wino, Andy – trzcina cukrowa, płn . część Patagonii truskawki, owce
- Argentyna ma duże zasoby minerałów, ważne rudy metali, wcześniej też ropa naftowa
-przemysł charakteryzuje się zróżnicowanym asortymentem, zarówno przemysł maszynowy, samochodowy, transportu, elektrotechniczny, chemiczny, jak i włókienniczy, winny.
-dosyć duża koncentracja przestrzenna przemysłu – głównie nad Paraną w Rosario, potem Co’rdoba
-turystyka w Argentynie jest głównie krajowa, z sąsiadami i Włoch, Hiszpanii – walory przyrodnicze, kąpieliska morskie, Riviera/Atlantina Argentina – Mar de Plata(miasto)
-ciekawy obszar u granic Paragwaju-Argentyny i Brazylii – wodospady
-obszar Patagonii – najstarszy park NAHUEL HUAPI, turystyka winiarska, agroturystyka (estancias)
- W Urugwaju turyści głównie kierują się do ośrodków morskich Punta del Este, też turismo de estancias
CHILE – 17mln
-kraj najbardziej Andyjski, głównie tereny Andów. Niziny w Dolinie Środkowochilijskiej
-duże skupienie ludności w środkowej części- zwłaszcza stolicy -potem dwumiasta Valparaiso- Vińa del Mar, następnie Concepcio’n - Talcaguano
-niewielu imigrantów, ograniczenia ludności napływającej do Niemców w XIX w.
-ponad połowa mieszkańców ma europejskie korzenie, 80% ludności mieszka w mieście
-Chile lepiej rozwinięte od pozostałych krajów andyjskich
-otworzyło się na kapitał zagraniczny
-eksport surowców miedź, żelazo ; ropa naftowa – samowystarczalny kraj
-rolnictwo ograniczone warunkami klimatycznymi- Pustynia Atacama
-teraz zwiększają się rejony sztucznie nawadniane – wino, jabłka, gruszki, kiwi, warzywa
-ale zboże i ziemniaki nie wystarczają na potrzeby kraju
- zimny prąd peruwiański (Humboldt) wspomaga rybołówstwo
-przemysł ma działy : górniczy, spożywczy, włókienniczy, odzieżowy – jego koncentracja znajduje się w Santiago de Chile
-Andy są turystycznie ciekawe – narciarstwo; oprócz tego Los Lagos, Vińa del Mar, Park Narodowy Torres del Paine
- turyści głównie z krajów sąsiadujących – większe zainteresowanie płn. Częścią kraju
KRAJE ANDYJSKIE
-Ekwador, Peru, Boliwia – kraje indiańskie
WENEZUELA
-Nizina Orinoko – llanos, Wyżyna Gujańska, Andy – Cord. De Merida, Sierra De Perija’
- w obrębie Andów znajdują się największe miasta Wenezueli
-dawniej kraj atrakcyjny dla imigrantów- dobrze rozwinięty, teraz nasilają się wyjazdy
-na północy wiele małych miast, wyjątkiem jest Ciudad Guayana – ośrodek nowoczesnych gałęzi przemysłu, elektrownie wodne
-Największe miasta Caracas (stolica) 5mln, Maracaibo 4mln, Valencia, Maracay >1mln,
- etnicznie – kraj głównie zamieszkany przez metysów, większa część ludności poch. europejskiego, mulaci, ludzie poch. afryk., znikomo Indian
- gospodarka : eksport : ropa naftowa (kiedyś IV miejsce w światowym eksporcie), żelazo, bokryty
- przemysł przetwórczy, hydroelektrownie
- dobra konsumpcyjne trwałego użytku – samochody, sprzęt AGD
- przetwórstwo rolnicze: tytoń, trzcina cukrowa
-pastwiska i tereny rolne zajmują większą powierzchnię
- turystyka – obszary wokół miast; Isla Margarita na M. Karaibskim, region Canaima
KOLUMBIA – 46mln
- najlepiej rozwinięty kraj andyjski
-jedyny graj z migracjami wewnętrznymi , związanymi z czynnikami politycznymi
-Regiony : Andyjski, Karaibski – są najbardziej zaludnione i zagospodarowane; Pacyficzny- mała gęstość zaludnienia- wilgotność, Indianie; Orinocia ; Amazonia Kolumbijska
- 75% ludności w miastach- skutek zróżnicowania rzeźby terenu – izolacja w kilku ośrodkach
- 30 miast powyżej 100tys.
- Największe miasta : Bogota 7mln, Medellin 4mln , Cali 2,5mln
- rolnictwo- eksportowe : kawa, banany – duże gospodarstwa rolne, kwiaty z okolic Bogoty, bawełna, ryż, bydło
- przemysł: minerały – szmaragdy, platyna; ropa naftowa, węgiel kamienny, przetwórstwo rolne
-Turystyka- wewnętrzna. Kraj uważany za niebezpieczny
EKWADOR – dosyć słabo rozwinięty, koło 15mln mieszkańcow
-Costa – wybrzeże, Sierra- Andy, Oriente- na wschód od Andów
- brak ważniejszych bogactw mineralnych – mały rozwój
- rolnictwo: eksport ziarna kakaowego, bananów, krewetek
-bardzo duży odpływ ludności - USA dawniej, teraz Hiszpania
-od lat 90 turystyka ekologiczna, rzemieślnictwo- lokalne targi związane jest to z kształtem etnicznym – 50% Indian
PERU – 30mln
- 90% ludności to Indianie
- 75% ludności żyje w miastach, Lima – 9mln, Trujillo, Arequipa – 1mln
- gospodarka : sytuacja Peru ulega pogorszeniu, ale równomierny rozwój sektorów
- bogate złoża surowców – żelazo, ropa naftowa, gaz ziemny
- przemysł marynowy, hutnictwo, rybołówstwo,
- turystyka- wokół zabytków
BRAZYLIA – 190 mln mieszkańców ( VI/VII miejsce na świecie)
-ważny producent i eksporter żywności
-bardzo duże zasoby naturalne : surowce, ropa naftowa (odkryta niedawno, przez co mogła rozwinąć się hydroenergetyka)
- 7% powierzchni kraju wykorzystane pod uprawę, koło 20% pod pastwiska. Tereny niezagospodarowane w większości pokryte są wilgotnymi lasami równikowymi
-ludność rozmieszczona jest bardzo nierównomiernie, najbardziej zaludnione są wybrzeża od Fortalezy do Salvadoru, dobrze zaludniona stolica Brasilia – zbudowana w celach administracyjnych
-lata 50-70 eksplozja demograficzna spowodowana wzrostem urodzeń
-Brazylia nie jest atrakcyjna dla imigrantów – bariera językowa. Jednakże jest dosyć znacząca grupa imigrantów z Japonii (głównie w Sao Paolo)
-w ostatnich miesiącach obserwuje się zmianę – znacznie więcej Portugalczyków wyjeżdża do Brazylii niż odwrotnie
-migracje wewnętrzne : z obszarów wiejskich do miast (85% urbanizacji), kolonizacja wewnętrzna w głąb kraju, migracje ze wschodu do Rio de Janeiro i Sao Paulo.
-w północno- wschodniej Brazylii występuje „poligon susz” bardzo małe opady co kilkanaście lat – co powoduje ucieczkę ludności w rejony o przyjemniejszym klimacie
-zwiększa się różnica zaludnienia dwóch głównych miast Sao Paulo i Rio de Janeiro- od powstania Brasili, bardziej zaludnione Sao Paulo (20mln), drugie Rio de Janeiro (12mln), trzecie Belo Horizontal (5mln), Salvador, Recife.
-Istnieje dużo miast od 100tys do 1mln mieszkańców
-Brazylia dzieli się na stare regiony gospodarcze a) Nordeste – Północno-wschodni – 50mln b) Sudeste -80 mln c)Sul – 27 mln dominacja ludności europejskiej
- oprócz tego Region Środkowo-zachodni Centro –Oeste 17mln, region północny Norte – region Amazonii, 15mln
NORDESTE – najwcześniej zasiedlony przez Europejczyków – sprowadzeni Afrykańczycy do kolonii – znane folklory afrykańsko – brazylijskie w Salvadorze,
-pierwsze uprawy to tytoń i trzcina cukrowa, hodowla nieco bardziej w głąb kraju (coatinga, campos zarośla)
-dużą rolę odgrywa uprawa bawełny i ryżu, na południu kakao. Ważne surowce – ropa naftowa ;
-turystyka rozwija się wzdłuż wybrzeży – wielkie hotele w metropoliach i w niewielkich wioskach – niewielkie ośrodki wypoczynkowe
-duży potencjał hydrologiczny rzek spływających z Wyżyny Brazylijskiej, oprócz tego rozwój plantacji trzciny cukrowej, która wykorzystywana jest do produkcji paliwa
SUDESTE
- Przewaga rolnictwa , uprawy typowe dla strefy umiarkowanej – pszenica, soja, ryż, obszar hodowli bydła i owiec
-Przemysł do przetwórstwa rolniczego- żywność, włókienniczy, obuwniczy
-Porto Alegre – największe miasto, przemysł samochodowy, maszynowy; stolicą stanu jest Curitiba – ważny ośrodek miejski
NORTE – Amazonia
-niewiele dróg asfaltowych, przez pół roku jest nieprzejezdna
-gospodarka opiera się na rolnictwie, hodowli bydła, uprawie roli, w obszarach leśnych ważne jest zbieractwo
-złoża bogactw mineralnych – żelazo, mangan Serra des Conajas, kauczuk Sao Luis, bokryty Tombetas, cynk w środkowej, ropa naftowa Belem, Manaus
CENTRO OESTE
-Pantanal, obszar zalany kilka miesięcy w roku , UNESCO , turystyka ekologiczna
Ivana.M