�WI�CI NIE PRZEMIJAJ� Materia�y z sympozjum naukowego o b�ogos�awionej Jolencie z okazji 700-leciajej �mierci Gniezno, 8-9 pa�dziernika 1999 roku Opracowanie redakcyjne: Pawe� Blok OFMConv. Projekt ok�adki: Tomasz Jank OFMConv. Adam Piasek Korekta: Anna Zi�ba SSpS Miros�aw Konkel Imprimi potest Kuria Prowincjalna OO. Franciszkan�w L.dz. 457/02 z dn. 3 pa�dziernika 2002 r. Wydawca: Kuria Prowincjalna OO. Franciszkan�w w Gda�sku ul. �wi�tej Tr�jcy 4, 80-822 Gda�sk tel. (058) 301-85-25, fax (058) 301-07-52 Druk: DRUKARNIA TORU�SKA^ Drukarnia Oru�ska Sp. z o.o. 80-616 Gda�sk, ul. Zakole 7 tel./fax +58 309 93 51, 304 88 51 e-mail: drukor@drukarnia.gda.pl www.drukarnia.gda.pl Spis tre�ci Micha� Baranowski OFMConv., Wst�p 7 Przem�wienie o. Prowincja�a Mansweta Wardyna OFMCorw. na rozpocz�cie Sympozjum 9 Czes�aw Deptu�a, Wielkopolska rodzina monarsza b�. Jolenty a niekt�re problemy biografii ksi�nej 11 Cecylian Niezgoda OFMConv., B�. Salomea, �w. Kinga i b�. Jolenta - zwi�zki rodzinne i duchowo�� 53 Ks. Marek T. Zahajkiewicz, Wz�r �wi�tej kobiety w �redniowieczu na przyk�adzie wiadomo�ci o �yciu b�. Jolenty 77 Urszula Borkowska OSU, Fundacje ko�cielne wielkopolskiej rodziny ksi���cej w drugiej po�owie XIII wieku 89 Dyskusja na zako�czenie pierwszego dnia sympozjum 103 Gabriela Miko�ajczyk, Zarys dziej�w �r�dmie�cia Gniezna (Wzg�rze Lecha i Wzg�rze Panie�skie) 115 M. Salomea Ewa Pabian O�CI, Charyzmat i duchowo�� klaria�ska ... 129 Dyskusja na zako�czenie drugiego dnia sympozjum (fragmenty) 139 Aleksandra Witkowska OSU, B�. Jolenta w staropolskiej tradycji hagiograficznej 141 Ryszard Knapi�ski,, B�. Jolenta w ikonografii polskich klarysek 165 Wst�p ��wi�ci nic przemijaj�" - te s�owa Ojca �wi�tego1 kilkakrotnie zosta�y przypomniane w dniach 8-9 pa�dziernika 1999 roku w Gnie�nie, podczas naukowego sympozjum, po�wi�conego b�. Jolencie (Jolancie), klarysce i rodzonej siostrze �w. Kingi. S�owa te bowiem najlepiej oddaj� do�wiadczenie, kt�re sta�o si� udzia�em prelegent�w i uczestnik�w tego spotkania z osob� B�ogos�awionej. Sympozjum zosta�o zorganizowane przez ojc�w franciszkan�w z Prowincji �w. Maksymiliana M. Kolbego w Gda�sku. Bracia pos�uguj� od wiek�w w gnie�nie�skim ko�ciele, gdzie przechowywane s� doczesne szcz�tki b�. Jolenty. To spotkanie naukowe by�o jedn� z form obchod�w 700-lecia �mierci B�ogos�awionej, kt�re rozpocz�y si� w czerwcu 1998 roku. Obrady prowadzono w auli Wy�szego Prymasowskiego Seminarium Duchownego w Gnie�nie, a celebracje liturgiczne by�y sprawowane w ko�ciele franciszka�skim. W�r�d autor�w referat�w byli profesorowie KUL-u i gnie�nie�skiego �rodowiska naukowego oraz przedstawiciele franciszkan�w i si�str klarysek. Grono uczestnik�w nie by�o mo�e wielkie, ale za to zr�nicowane: duchowni, klerycy, bracia i siostry zakonne, �wieccy - starsi i m�odzie�. Razem kilkadziesi�t os�b. Z W�gier, rodzinnego kraju b�. Jolenty, przyby�a delegacja z przedstawicielami Ko�cio�a, zakonu franciszka�skiego oraz sekcji polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych (aktem na miar� historyczn� by�o przekazanie relikwii b�. Jolenty w�gierskiej prowincji franciszkan�w, gdy� w ten spos�b po raz pierwszy trafi�y one do rodzinnego kraju B�ogos�awionej). Referaty sympozjalne pog��bi�y znajomo�� �ycia monarszej rodziny chrze�cija�skiej w Polsce XIII wieku (prof. dr hab. Czes�aw Deptu�a, KUL) oraz w�gierskiej rodziny kr�lewskiej Arpad�w i ksi���cych rodzin Ma�o-i Wielkopolski, do kt�rej nale�a�a b�. Jolenta (o. dr Cecylian Niezgoda OFMConv., Krak�w, i s. prof. dr hab. Urszula Borkowska, OSU, KUL). Dr Gabriela Miko�ajczyk (Gniezno) przedstawi�a zarys dziej�w �r�dmie�cia Gniezna, gdzie na Wzg�rzu Panie�skim znajdowa� si� klasztor klarysek, do kt�rego wst�pi�a Jolenta po �mierci swego m�a, ksi�cia kalisko-gnie�nie�skiego Boles�awa Pobo�nego. Charakterystyk� duchowo�ci, w kt�rej wzrasta�a b�. Jolenta, przybli�y� referat ks. prof. dra hab. Marka Zahajkiewicza, KUL, oraz referat s. mgr Salomei Pabian OSC z klasztoru klarysek w Miedniewicach. Dwa kolejne referaty przedstawi�y wizerunek b�. Jolenty w tradycji hagiograficznej (s. prof. dr hab. Aleksandra Witkowska OSU, KUL) i w ikonografii polskich klarysek (ks. prof. dr hab. R. Knapi�ski, KUL). 1 Z homilii Jana Paw�a II wyg�oszonej 1 6 czerwca 1999 roku w Starym S�czu podczas Mszy �w. kanonizacyjnej �w. Kingi. 8 Wst�p Gnie�nie�ska sesja naukowa przyczyni�a si� do pog��bienia znajomo�ci postaci B�ogos�awionej, �rodowiska jej �ycia, duchowo�ci i ku�tu. Dzi�ki temu ukaza�a si� w pe�niejszym �wietle jej nieprzemijalno�� i aktualno��. Jolenta zrealizowa�a sw� drog� do �wi�to�ci, przechodz�c wszystkie etapy i sytuacje �yciowe kobiety: najpierw jako dziewica, nast�pnie jako �ona i matka, poteir jako wdowa i ostatecznie jako mniszka. Niew�tpliwie szczeg�lnym przyczynkiem naukowym jest hipotez� p�niejszej daty �mierci B�ogos�awionej (nie jak powszechnie dotychczas przyjmowano w 1298 r., lecz po 1303 r.), wysuni�ta przez s. prof. Aleksandn Witkowsk� na podstawie nieznanego dot�d dokumentu prepozyt; gnie�nie�skiego Miko�aja. Zatem obecne wydanie tamtych materia��v sympozjalnych - cho� publikowanych z op�nieniem - ma racje nie tylko zi wzgl�du na dokumentacj� pracy w�wczas wykonanej i dla spe�nienia dane wtedy przez organizator�w obietnicy, lecz tak�e w celu przygotowani i podj�cia dalszej refleksji naukowej i religijnej nad postaci� i dziedzictwem b Jolenty. w imieniu organizator�w sympozjum i wydawco] o. Micha� Baran�wski OFMConv., sekretarz Prowinc Gda�sk, 15 czerwca 2002 , Przem�wienie o. Prowincja�a Mansweta Wardyna OFMConv. na rozpocz�cie Sympozjum Gromadzimy si� w dniach 8 i 9 pa�dziernika w Gnie�nie, aby z�o�y� ho�d za dar �ycia oraz uczci� dokonania i �wi�to�� b�. Jolenty. W roku 1998 obchodzili�my, wed�ug przyj�tej daty jej �mierci, 700-lecic zako�czenia ziemskiego �ycia tej ksi�nej i klaryski. Gniezno, a w nim franciszka�ski ko�ci� z czcigodnymi relikwiami B�ogos�awionej zobowi�zuj�, nawet wobec materialnej nieobecno�ci klasztoru si�str klarysek w dniu dzisiejszym, do zaznaczenia i jakiego� odczytania tej rocznicy. Podkre�li� nale�y, �e w dniach 17-19 czerwca 1898 roku Gniezno �wi�towa�o uroczy�cie celebracj� Eucharystyczn� i procesj� na rynku gnie�nie�skim uczci�o 600-lecie �mierci b�. Jolenty. Tak by�o w XIX stuleciu. My r�wnie� postanowili�my z�o�y� �wiadectwo pami�ci i kultu tej zas�u�onej dla Ko�cio�a i Polski niewiasty. Jubileuszowa rocznica �mierci przypad�a w roku 1998 i tego� roku, 15 czerwca, w dzie� liturgicznego wspomnienia b�. Jolenty, rozpocz�li�my w Gnie�nie obchody tego jubileuszu - uroczyst� celebracj� Eucharystyczn�. Pierwotny zamiar zorganizowania sesji naukowej w tym�e czasie nie m�g� by� urzeczywistniony. Prowincja zakonna �w. Maksymiliana organizowa�a w�wczas pokoronacyjne uroczysto�ci obrazu Matki Bo�ej Pocieszenia Pani Gniezna z franciszka�skiego ko�cio�a, ukoronowanego w 1997 roku przez Ojca �wi�tego. P�niejszy czas up�yn�� pod znakiem przygotowania do kolejnej pielgrzymki Papie�a do ojczyzny. W przedsi�wzi�cie to zaanga�owa�a si� bardzo Archidiecezja Gnie�nie�ska, jak i ca�y Ko�ci� i kraj. �yli�my wtedy tak�e zapowiedzian� i dokonan� kanonizacj� b�. Kingi, siostry b�. Jolenty. Zatem ten zamys� wcze�niej nie m�g� by� zrealizowany. Dzisiejszy i jutrzejszy dzie� staje si� spe�nieniem zamierzenia. Obecne sympozjum ma na celu lepsze poznanie, przybli�enie i pog��bienie znajomo�ci postaci, �rodowiska, �ycia, duchowo�ci i kultu b�. Jolenty. Zgodnie z planem, sympozjum ma si� odbywa� na dw�ch p�aszczyznach: naukowej w Prymasowskim Wy�szym Seminarium Duchownym oraz liturgicznej - we franciszka�skim ko�ciele relikwii b�. Jolenty. Czcigodni bracia w kap�a�stwie, czcigodne siostry zakonne, szanowni pa�stwo! Przypada mi zaszczyt w imieniu organizator�w i w�asnym serdecznie powita� wszystkich uczestnik�w jubileuszowych obchod�w 700-lecia �mierci b�. Jolenty. Witam serdecznie i dzi�kuj� za obecno�� ksi�dzu rektorowi Prymasowskiego Wy�szego Seminarium Duchownego, ks. dr. Wojciechowi Polakowi. Witam i dzi�kuj� za udost�pnienie tego miejsca na naukow� cz�� spotkania. Na r�ce ksi�dza rektora o�mielam si� z�o�y� wyrazy uszanowania i podzi�kowania przeznaczone dla ksi�dza arcybiskupa Henryka Muszy�skiego, kt�ry wyrazi� sw� rado�� i przekaza� b�ogos�awie�stwo dla inicjatywy 10 Przem�wienie na rozpocz�cie sympozjum sympozjum. Witam prezydenta Gniezna, pana profesora Bogdana Trepi�skiego. Witam przewodnicz�cego Rady Miejskiej, pana Andrzeja G��wk�. Witam i pozdrawiam rektora Franciszka�skiego Seminarium Duchownego w �odzi �agiewnikach, o. Lucjana Ubysza wraz z profesorami i alumnami WSD. Z ogromn� serdeczno�ci� i rado�ci� witam naszych bratank�w - moich wsp�braci i osoby �wieckie z W�gier. Pozw�lcie, �e przypomn� wam s�owa, kt�rymi pozdrowi� Was w waszym j�zyku w Starym S�czu 16 czerwca Jan Pawe� II: �Niech przyk�ad i wstawiennictwo �w. Kingi i b�. Jolenty umocni w was wszystkich mi�o�� do Chrystusa i Jego Ko�cio�a". Witam ze szczeg�lnym szacunkiem szanownych prelegent�w i dzi�kuj� za przygotowanie przed�o�e� naukowych, kt�re stanowi� zasadniczy materia� tego sympozjum. Witam czcigodne siostry zakonne, witam i pozdrawiam moich wsp�braci ksi�y. Witam przedstawicieli �rodowisk naukowych. Witam wszystkich obecnych. Pozwol� sobie wspomnie� �p. o. Lutos�awa Pieprzyckiego, rodowitegc gnie�nianina, kt�ry b�d�c w tutejszym klasztorze gwardianem, a poterr prowincja�em, z gorliwo�ci� i zaanga�owaniem �ledzi�, a nawet odkrywa! pewne informacje o �yciu i dzia�alno�ci b�. Jolenty, szerz�c jej kult. Zmar-w Gnie�nie przed dwoma laty, zostawi� w r�kopisach powa�ny dorobek naukowy w tej...
amicusveritas