Elementy dzieła muzycznego – dynamika

1. Cele lekcji

a. Wiadomości

Zapoznanie uczniów z pojęciem dynamiki w muzyce. Przedstawienie określeń związanych z nagłą i stopniową zmianą dynamiki w utworze oraz ich wyjaśnienie. Rozpoznawanie dynamiki w wysłuchanym utworze i jej nazwanie. Umiejętne posługiwanie się nazwami włoskimi w celu rozpoznania dynamiki. Nauczenie się kanonu Don, Don oraz zaśpiewanie utworu w zmiennej dynamice.

b. Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Wyjaśnić pojęcie dynamiki muzycznej.
2. Omówić pochodzenie nazw dynamiki.
3. Posługiwać się nazwami dynamiki muzycznej.
4. Wskazać zmiany dynamiczne w wysłuchanym utworze.
5. Zaśpiewać kanon Don, Don w zmiennej dynamice.

2. Metoda pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu. Aktywna metoda pracy z uczniem – rozpoznawanie dynamiki w wysłuchanym utworze oraz wspólne zaśpiewanie kanonu Don, Don w zmiennej dynamice.

3. Środki dydaktyczne

1. Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4-6.
2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
3. Nagrania utworów:
   - Józef Haydn – Symfonia G-dur Nr 94 „Niespodzianka”, część II i III.
   - Piotr Czajkowski – Taniec łabędzi z Baletu Jezioro łabędzie.
4. Karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

a. Faza przygotowawcza

1. Powitanie, czynności organizacyjno-porządkowe.

2. Sprawdzenie zadania domowego.

3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

4. Podanie tematu lekcji.

(10 min)

b. Faza realizacyjna

1. Wysłuchanie drugiej części Symfonii G-dur Nr 94 Józefa Haydna. Metodą pogadanki, wskazanie cech brzmieniowych charakterystycznych dla utworu oraz naprowadzenie przez nauczyciela uczniów na pojęcie dynamiki. Wyjaśnienie pojęcia i zapisanie notatki do zeszytu.

·      Notatka:

Dynamika – siła natężenia dźwięku, stopień głośności danego fragmentu utworu.

2. Wprowadzenie metodą opisu oznaczeń dynamiki muzycznej. Wskazanie różnic między cicho a głośno w muzyce. Wyjaśnienie pochodzenia nazw określeń dynamicznych, wskazanie na konkretnych przykładach różnic dynamicznych w utworze.

·      Notatka:

Znaki dynamiczne określają stopniowe lub nagłe zmiany głośności wykonywania muzyki. Nazwy pochodzą z języka włoskiego i są odpowiednie dla określenia głośno i cicho w muzyce.

Cicho w muzyce określamy takimi nazwami:

ppp - piano possibille – możliwie najciszej,

pp – pianissimo – bardzo cicho,

p – piano – cicho.

Głośno w muzyce określamy takimi nazwami:

f – forte – głośno,

ff – fortissimo – bardzo głośno,

fff – fortissimo possibile – jak najgłośniej.

Dla określenia średnich głośności w muzyce wprowadzono takie określenia:

mf – mezzo forte – średnio głośno,

mp – mezzo piano – średnio cicho.

Dla określenia nagłych zmian dynamicznych wprowadzono takie określenia:

sp – subito piano – nagle cicho,

sf - subito forte – nagle głośno.

Dla określenia stopniowych zmian dynamicznych stosuje się określenia:

Cresc. – crescendo – coraz głośniej, stopniowe wzmacnianie dźwięków,

Decresc. – decrescendo – coraz ciszej, stopniowe ściszanie.

2. Wysłuchanie trzeciej części Symfonii G-dur Józefa Haydna. Metodą pogadanki, wskazanie przez uczniów właściwych nazw zmian dynamicznych zachodzących w utworze.

3. Przy akompaniamencie nauczyciela nauczenie się i zaśpiewanie kanonu Don, Don.

(25 min)

c. Faza podsumowująca

Podzielenie klasy na trzy grupy. Każdej grupie nauczyciel dyktuje jaką dynamiką mają śpiewać kanon Don, Don. Wspólne odtworzenie kanonu z określoną dynamiką.

Po zaśpiewaniu kanonu w grupach, wrócenie do wersji podstawowej kanonu, czyli do jednej grupy. Zapoznanie uczniów z gestami dyrygenta dla określenia zmian dynamiki utworu, a także zaśpiewanie pod dyrekcją nauczyciela kanonu w dynamice określonej przez dyrygenta.

(10 min)

5. Bibliografia

Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4-6.

6. Załączniki

a. Karta pracy ucznia

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Elementy dzieła muzycznego – dynamika.

b. Zadanie domowe