szkoła specjalna 2005(1).pdf

Nr 2 (229) 2005

Tom LXVI

MARZEC

KWIECIEÑ

SZKO£A

SPECJALNA

DWUMIESIÊCZNIK AKADEMII PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

im. Marii Grzegorzewskiej

SPIS TREŒCI

83 – Uczyniæ œwiat lepszym przez zmniejszenie cierpienia i niesienie wartoœci humanitar-

nych. Wywiad z Janin¹ Ochojsk¹, prezesem Polskiej Akcji Humanitarnej

OPRACOWANIA NAUKOWE

85 – Anna Nikiciuk

Wp³yw muzykoterapii na samoocenê niedostosowanych spo³ecznie

93 – El¿bieta Domarecka-Malinowska

Edukacja osób niepe³nosprawnych intelektualnie w stopniu g³êbokim – próba oce-

ny dokonañ pedagogicznych

102 – Tomasz Kruszewski

Uwarunkowania powodzenia spo³ecznego usamodzielnianych wychowanków pla-

cówek opiekuñczo-wychowawczych (wnioski z obserwacji i propozycja dzia³añ)

113 – Katarzyna Plutecka

Obraz pedagoga specjalnego w aspekcie nowoczesnych paradygmatów pedeutolo-

gicznych

120 – Zdzis³awa Janiszewska-Nieœcioruk

Spo³eczna (dez)akceptacja seksualnoœci osób z niepe³nosprawnoœci¹ intelektualn¹

Z PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ

126 – Ma³gorzata Walkiewicz

Model programu wspomagania rozwoju widzenia dzieci z zaburzeniami widzenia

138 – Ma³gorzata Pyrka-Majerkiewicz

JeŸdziectwo jako sport osób niepe³nosprawnych

Z KRAJU I ZE ŒWIATA

149 – Dominika Stygar-Kwas

Warsztaty terapii przez ruch

150 – El¿bieta Saneja

Heinrich Hanselmann – prekusor niemieckojêzycznych podstaw teorii pedagogiki

specjalnej (heilpädagogik)

SPRAWOZDANIA I OCENY

153 – Barbara Marcinkowska

Wspomaganie rozwoju i rehabilitacja dzieci z genetycznie uwarunkowanymi ze-

spo³ami zaburzeñ W. Dykcik, A. Twardowski (red.). Stowarzyszenie na Rzecz

Dzieci z Zaburzeniami Genetycznymi GEN. Poznañ 2004.

156 – Bernadeta Szczupa³

Ma³gorzata Kupisiewicz: Problematyka pedagogiki specjalnej na ³amach czo³owych

polskich periodyków pedagogicznych po II wojnie œwiatowej. Dom Wydawniczy

Elipsa, Warszawa 2005

157 – Kornelia Czerwiñska

K.J. Zab³ocki, D. Gorajewska (red.): Pedagogika specjalna – kontynuacja tradycji dla

przysz³oœci. Wyd. APS, Warszawa 2004

Recenzowali: Prof. dr hab. Andrzej Giryñski

Prof. dr hab. Bogdan Szczepankowski

Wydanie czasopisma dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji

Komitet Redakcyjny:

prof. Halina Borzyszkowska, prof. W³adys³aw Dykcik, prof. Tadeusz Ga³kowski,

prof. Aniela Korzon, prof. Czes³aw Kosakowski, Jacek Kwapisz (MENiS), prof. Aleksan-

dra Maciarz, prof. Irena Obuchowska, dr Adam Szecówka

Redakcja :

prof. Jadwiga Kuczyñska-Kwapisz (redaktor naczelna), dr Danuta Gorajewska (z-ca redak-

tor naczelnej), Renata Malecka (sekretarz)

Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej

im. Marii Grzegorzewskiej

Redaktor naczelna – dr Ewa Lewandowska Tarasiuk

Adres Redakcji: Wydawnictwo APS, 02-353 Warszawa

ul. Szczêœliwicka 40, tel. 824-36-85, fax 658-11-18

e-mail: wydawnictwo@aps.edu.pl

nak³ad 1300 egz.

UCZYNIÆ ŒWIAT LEPSZYM PRZEZ ZMNIEJSZENIE

CIERPIENIA I NIESIENIE WARTOŒCI HUMANITARNYCH

Wywiad z Janin¹ Ochojsk¹, prezesem Polskiej Akcji Humanitarnej

„Szko³a Specjalna“: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

jest uczelni¹ o przesz³o osiemdziesiêcioletniej tradycji, kszta³c¹cej nauczycieli i wy-

chowawców, a wiêc osoby otwarte na drugiego cz³owieka, gotowe do niesienia po-

mocy, przygotowane do pracy z osobami niepe³nosprawnymi wymagaj¹cymi spe-

cjalnej opieki. Poniewa¿ Pani i Pani dzie³o – Polska Akcja Humanitarna – jest uto¿-

samiane z przywracaniem bezpieczeñstwa ludziom, to nasuwa siê pytanie, sk¹d

wziê³a siê ta potrzeba czynienia dobra?

Janina Ochojska: Myœlê, ¿e na to, co siê sta³o w moim ¿yciu, jakoœ wp³ynê³o moje dzie-

ciñstwo. Chcia³am byæ astronomem i skoñczy³am studia w tym kierunku, jako pracow-

nik naukowy pracowa³am w PAN. Wychowywa³am siê w oœrodkach dla dzieci chorych

na polio, które powstawa³y w latach 50. W oœrodkach tych pracowali wychowawcy i le-

karze z prawdziw¹ pasj¹. Tam nauczy³am siê, ¿e niepe³nosprawnoœæ jest czymœ lepszym,

a nie czymœ gorszym, ¿e to nam dano coœ wiêcej, a nie mniej. Warunki, w jakich nas wy-

chowywano, uczy³y nas wzajemnej pomocy, samodzielnoœci, gdy¿ nikt za nas niczego

nie robi³. Czasami to wychowanie mo¿e by³o nawet okrutne, bo rzucano nas na bardzo

g³êbok¹ wodê, ale teraz wiem, ¿e to mi w ¿yciu bardzo pomaga. Natomiast to, ¿e zajê-

³am siê prac¹ dla innych, to jest kompletny przypadek. W latach 80. przyje¿d¿a³y do Pol-

ski konwoje z pomoc¹. Wtedy zetknê³am siê z francusk¹ organizacj¹, w której by³am wo-

lontariuszk¹. Za³atwia³am sprawy celne, transport, zajmowa³am siê ludŸmi, którzy przy-

je¿d¿ali nam pomagaæ. Potem przyje¿d¿a³y pielêgniarki i lekarze zapoznaæ siê z sytua-

cj¹ w polskich szpitalach. Zupe³nie przypadkowo pojecha³am z konwojem tej organiza-

cji do Sarajewa. W 1992 r. ta organizacja rozpoczê³a akcjê sprowadzania tysi¹ca dzieci

z matkami z obozów do rodzin francuskich na rok. Bêd¹c w Sarajewie, mieszka³am

przez dwa dni w obozie. Po powrocie do Polski ju¿ nie mog³am wróciæ do swojego ob-

serwatorium, chcia³am wys³aæ jeden konwój do Sarajewa, 26 grudnia wyjecha³ pierwszy

konwój sk³adaj¹cy siê z kilkunastu ciê¿arówek i kilkunastu dziennikarzy. Potem trzeba

by³o wys³aæ nastêpny, a potem nastêpny... i tak to trwa do dziœ. Chocia¿ ju¿ dzisiaj nie

wysy³amy konwojów, to w dalszym ci¹gu jesteœmy z nimi kojarzeni. Teraz dzia³amy

przez sta³e misje, wiêc jest to jakby inna forma pomocy. Nasze misje s¹ obecne w krajach,

którym pomagamy, tam zdobywamy pieni¹dze na programy i je realizujemy.

„Sz.S.“: Jak Pani uwa¿a, maj¹c takie doœwiadczenie i realizuj¹c tak wielk¹ misjê,

co œwiat móg³by zrobiæ w zakresie pomocy dzieciom?

J.O.: Przestaæ handlowaæ broni¹, przestaæ wywo³ywaæ wojny, przestaæ walczyæ o w³a-

dzê i pieni¹dze, to wydaje siê bardzo proste. Na kataklizmy nie mamy wp³ywu, cho-

cia¿ jakiœ mamy. Ostatnia tragedia pokazuje, ¿e gdyby by³y systemy ostrzegania, to

przynajmniej na niektórych wyspach ludzie by ocaleli, maj¹c na ucieczkê kilkadziesi¹t

minut. Ale przede wszystkim musimy mieæ œwiadomoœæ, sk¹d te wszystkie tragedie siê

bior¹. One bior¹ siê z nas samych. Dopóki z tego nie zdamy sobie sprawy, to tak na-

prawdê nie rozwi¹¿emy ¿adnego z tych problemów. Bo ja wierzê w to, ¿e ka¿dy z nas

ma wp³yw na losy œwiata, tylko musi chcieæ wiedzieæ, musi mieæ œwiadomoœæ i dzia³aæ

w swoim krêgu tak, ¿eby tworzyæ dobro, a nie z³o. Ka¿dy z nas mo¿e siê zaj¹æ jak¹œ cz¹-

stk¹ i robiæ coœ dobrego. To nie znaczy, oczywiœcie, ¿e wszyscy maj¹ siê zaj¹æ pomoc¹

SZKO£A SPECJALNA 2/2005

WYWIAD Z JANIN¥ OCHOJSK¥, PREZESEM POLSKIEJ AKCJI HUMANITARNEJ

humanitarn¹, ale ka¿dy gdzieœ w swoim miejscu to dobro mo¿e czyniæ.

„Sz.S.“: Czy ma Pani jakieœ propozycje dotycz¹ce nowych form wychowania pro-

spo³ecznego?

J.O.: Generalnie uwa¿am, ¿e powinno siê wychowywaæ w wiêkszej odpowiedzialno-

œci za wszystko, co siê robi. Uczenie odpowiedzialnoœci jest czymœ bardzo wa¿nym. Na-

sza fundacja prowadzi wiele programów, z jednej strony jest to udzielanie pomocy hu-

manitarnej m.in. poprzez programy, takie jak np. Centrum Pomocy UchodŸcom, Misje

Zagraniczne, Pomoc Repatriantom, z drugiej – budowanie œwiadomoœci poprzez

ogromny program Edukacji Humanitarnej. Program jest skierowany do m³odzie¿y, na-

uczycieli i wolontariuszy. Uwa¿am, ¿e warto zapoznaæ studentów APS z tym progra-

mem, który pobudzi ich do innego myœlenia o nauczaniu. Program Edukacji Humani-

tarnej dotyczy mozolnego budowania struktur, na które sk³ada siê wiele elementów,

a efektem koñcowym ma byæ stworzenie spo³eczeñstwa otwartego na drugiego cz³o-

wieka, pomagaj¹cego, gotowego do niesienia pomocy, wolego od nietolerancji, kseno-

fobii, rasizmu i uprzedzeñ.

„Sz.S.“: Jak Pani ocenia stopieñ mobilizacji Polaków w sytuacjach ekstremalnych,

kiedy ludzie potrzebuj¹ pomocy?

J.O.: Niestety, tylko w sytuacjach ekstremalnych. My, Polacy, nie jesteœmy narodem,

który buduje. Potrafimy dzia³aæ zrywami. Zryw azjatycki czy zryw bies³añski by³y,

oczywiœcie, pozytywnymi zrywami, ludzie reagowali na tragediê, ale powiedzmy so-

bie szczerze, ¿e gdyby nie pokazywano wstrz¹saj¹cych zdjêæ w mediach, to nikt by nie

zareagowa³. To media podkrêcaj¹ nastroje, ale powinny to robiæ z umiarem. Bardzo wie-

le organizacji, nie tylko polskich, zebra³o mnóstwo pieniêdzy na pomoc ofiarom w Bie-

s³anie, których iloœæ nie jest adekwatna do potrzeb zwi¹zanych z t¹ tragedi¹. Sama chêæ

pomocy nie wystarcza, trzeba najpierw siê dowiedzieæ, czego tak naprawdê potrzeba.

Trudniejsza sprawa jest ju¿ wtedy, gdy chodzi o wielkie tragedie humanitarne, takie ja-

kie siê dziej¹ w Czeczenii, Afganistanie, Sudanie – to ju¿ dla nikogo nie jest atrakcyjne.

W samym tylko Sudanie podczas wojny cztery i pó³ miliona ludzi straci³o swoje domy,

dwa i pó³ miliona – straci³o ¿ycie. Tutaj liczby na nas nie dzia³aj¹, bo nie potrafimy so-

bie wyobraziæ nawet miliona zabitych. Dla mediów powolne umieranie czy g³odne

dzieci w Polsce, to nie s¹ atrakcyjne tematy. Atrakcyjne s¹ tragiczne obrazki pokazuj¹-

ce, jak fala zmywa tysi¹ce ludzi. Z tych tragedii nie wyci¹gamy ¿adnych wniosków. Je-

¿eli tak bardzo chcemy pomagaæ, to nale¿y rozliczyæ z zebranych pieniêdzy wszystkie

organizacje, bo nasza dobroczynnoœæ stwarza okazjê do nadu¿yæ. Powinniœmy siê uczyæ

odpowiedzialnej pomocy, zarówno za ¿ycie wokó³ nas, jak i za ¿ycie milionów ludzi,

którzy ¿yj¹ w takiej nêdzy, ¿e nawet nie jesteœmy w stanie wyobraziæ jej sobie.

„Sz.P.“: Wiem, ¿e niedawno wróci³a Pani z Sudanu. Jest Pani przed wyjazdem do

Azji, tym razem z jak¹ misj¹?

J.O.: Lecimy do Sri Lanki i chcemy dotrzeæ bezpoœrednio do poszkodowanych z po-

moc¹, ale najpierw musimy dok³adnie wiedzieæ, jakiej pomocy oczekuj¹. Natomiast do

Sudanu zosta³ wys³any transport sfinansowany przez MSZ. Na pewno Polska Akcja

Humanitarna wróci jeszcze do Sudanu, ale najpierw musimy przygotowaæ kampaniê

informacyjn¹ i zebraæ pieni¹dze. Wierzê, ¿e tam wrócimy, bo potrzeby s¹ ogromne i Su-

dañczycy czekaj¹ na nasz¹ pomoc.

„Sz.S.“: Dziêkujê za rozmowê.

Rozmawia³a Ewa Lewandowska-Tarasiu k

SZKO£A SPECJALNA 2/2005

OPRACOWANIA NAUKOWE

ANNA NIKICIUK

Oœrodek Wychowawczo-Profilaktyczny Michael

Warszawa

WP£YW MUZYKOTERAPII NA SAMOOCENÊ

NIEDOSTOSOWANYCH SPO£ECZNIE

Poziom funkcjonowania człowieka zależy w dużym stopniu od jego sa-

mooceny. Zaburzenia w obrazie samego siebie prowadzą do niedosto-

sowania. Jest to we współczesnym świecie problem, który staje się co-

raz bardziej powszechny i niesie zagrożenie zarówno dla jednostki, jak

i dla społeczeństwa. Coraz częściej spotykamy się z demoralizacją

współczesnej młodzieży, a przejawy tego zjawiska występują u tych

osób w coraz młodszym wieku. Niestety, tempo życia powoduje, że

młodzież nie zawsze nadąża za zmianami. Świat stawia przed młodym

człowiekiem coraz to nowe wyzwania, z którymi on sobie radzi. Często

stawia przed sobą za wysokie „poprzeczki”, a czasem poddaje się, nie

wierząc we własne siły. Reakcje na tego typu sytuacje są różne. Wszy-

stko prowadzi do dezintegracji osobowości, co ma zawsze fatalne skut-

ki zarówno dla postrzegania siebie, jak i wadliwego funkcjonowania

w społeczeństwie.

doœæ rzadko stosowanych. Muzykoterapia jest dziedzin¹ m³od¹. Sta³a siê

modna, byæ mo¿e dlatego, ¿e muzyka potrafi dotrzeæ do ka¿dego. M³odzie¿ nie-

dostosowan¹ spo³ecznie trudno jest zainteresowaæ czymkolwiek, a najtrudniej

rzeczami spo³ecznie akceptowanymi. I tu z pomoc¹ przychodzi nam muzyka,

bo który m³ody cz³owiek jej nie s³ucha? Polem do popisu dla osoby oddzia³y-

wuj¹cej muzyk¹ na tak¹ m³odzie¿ jest nie tylko umiejêtnoœæ zrelaksowania jej

przy przyjemnej muzyce, ale te¿ w³¹czenie do wspomnianego procesu elemen-

tu terapeutycznego, u³atwiaj¹cego rozwi¹zanie osobistych problemów.

Samoocena a niedostosowanie spo³eczne

„Obraz w³asnej osoby to zbiór wiedzy czy wiadomoœci o w³asnych cechach,

mo¿liwoœciach i umiejêtnoœciach. Warunkiem powstania i rozwijania siê obrazu

siebie jest istnienie odpowiedniego stopnia rozwoju samoœwiadomoœci. Samo-

œwiadomoœæ z kolei kszta³tuje siê na bazie kontaktów interpersonalnych. Mo¿-

na wiêc powiedzieæ, ¿e obraz siebie samego ma genezê spo³eczn¹. Obraz siebie

SZKO£A SPECJALNA 2/2005

T erapia samooceny nie nale¿y do terapii ³atwych i z tego wzglêdu nale¿y do

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: