02 Grobowce Atuanu.pdf

Ursula K. Le Guin

GROBOWCE ATUANU

ZIEMIOMORZE - CZĘŚĆ II

Prolog

- Do domu, Tenar! Do domu!

Dolinę spowił półmrok; jabłonie miały wkrótce zakwitnąć. Tu i tam, w cieniu wśród gałęzi,

błyszczał jak maleńka gwiazdka nazbyt wcześnie rozkwitły pąk, różowy i biały. Między drzewami,

po świeżej, gęstej, wilgotnej trawie biegała mała dziewczynka. Biegła dla czystej radości biegu.

Słysząc wołanie, nie zatrzymała się od razu, lecz szerokim łukiem zawróciła w stronę domu. Matka

czekała w drzwiach chaty: ciemna sylwetka na de padającego z wnętrza blasku ognia. Przyglądała

się podskakującej figurce, podobnej do puszka dmuchawca niesionego wiatrem ponad ciemniejącą

wśród drzew trawą.

U węgła ojciec oskrobywał z ziemi zabłoconą motykę.

- Dlaczego tak kochasz to dziecko? - zapytał. - W przyszłym miesiącu przyjdą, żeby ją

zabrać. Na dobre. Lepiej zapomniałabyś o niej i tyle. Co ci z tego, że tak lgniesz do kogoś, kogo i

tak musisz stracić? Z niej nie będziemy mieli pożytku. Zęby chociaż zapłacili, to byłoby coś. Ale

nie. Zabierają i koniec.

Kobieta milczała. Patrzyła na dziecko; zatrzymało się właśnie, by poprzez korony drzew

spojrzeć w niebo. Ponad sadem, ponad szczytami gór, czystym blaskiem lśniła gwiazda wieczorna.

- Ona nie należy do nas. Nigdy nie należała, odkąd przyszli i powiedzieli, że ma być

Kapłanką przy Grobowcach. Czemu nie chcesz tego zrozumieć? - glos mężczyzny był szorstki,

pełen goryczy. - Masz jeszcze czworo. Zostaną z nami, a ona nie. Nie przywiązuj się do niej. Daj

jej odejść.

- Gdy nadejdzie czas - odrzekła - pozwolę jej odejść. Dziewczynka podbiegła, stawiając

małe, bose stopki na błotnistej ziemi. Matka schyliła się, by ją objąć, a kiedy wchodziły do

chaty, pocałowała czarne włosy córki. Jej własne, w migocącym blasku ognia, były jasne.

Mężczyzna pozostał na zewnątrz. Czuł, jak marzną mu bose stopy; widział, jak ciemnieje

nad nim czyste, wiosenne niebo. Jego twarz pełna była żalu - tak ślepego, tępego, złego żalu, że nie

umiałby znaleźć słów, by go wypowiedzieć. W końcu wzruszył ramionami i wszedł za żoną do

zalanej blaskiem ognia izby, gdzie rozbrzmiewały głosy dzieci.

1. Pożarta

Wysoki głos rogu przeszył powietrze i umilkł. Ciszę zakłócał tylko odgłos kroków

stawianych w powolnym rytmie wybijanym przez bęben - w równym rytmie uderzeń serca.

Poprzez szczeliny w dachu Sali Tronu, przez wyrwy między kolumnami, gdzie runęły całe odcinki

muru, wpadały migotliwe, ukośne promienie słońca. Powietrze było nieruchome i mroźne. Szron

pokrywał martwe liście chwastów, przeciskających się między płytami marmuru; trzeszczały cicho,

czepiając się czarnych szat kapłanek.

Szły czwórkami przez ogromną salę, pomiędzy podwójnymi rzędami kolumn. Głucho

rozbrzmiewał bęben. Nie było słychać niczyich głosów, niczyje oczy nie oglądały tej procesji.

Płomienie pochodni w dłoniach dziewcząt okrytych czernią zdawały się czerwienieć w snopach

słonecznego światła, by zaraz rozbłysnąć jasno w pasmach cienia między nimi. Na zewnątrz, na

stopniach Sali Tronu, zostali mężczyźni - strażnicy, trębacze, dobosze. Wielkie wrota przekroczyły

tylko kobiety - w ciemnych strojach, w kapturach, idące wolno, czwórkami, w kierunku pustego

tronu.

Na przedzie szły dwie: wysokie, spowite w czerń; jedna wyprostowana i sztywna, druga

ociężała, kołysząca się lekko. Między nimi maszerowała sześcioletnia dziewczynka w prostej białej

tunice. Głowę, ramiona i nogi miała odsłonięte. Była bosa.

Dwie kobiety zatrzymały się u stopni wiodących do tronu i lekko pchnęły dziecko do

przodu. Pozostałe czekały, ustawione w równe ciemne szeregi.

Zdawało się, że stojący na wysokim postumencie tron okrywają zasłony czerni, zwisające z

ponurego półmroku pod stropem. Czy to rzeczywiście zasłony, czy tylko gęstniejące cienie, nie

sposób było stwierdzić. Tron był także czarny; klejnoty i złocenia oparcia i poręczy rzucały

posępne błyski. Tron był olbrzymi. Człowiek, który by na nim zasiadł, zdawałby się karłem - tron

był ponad ludzkie wymiary.

Stał pusty. Zajmowały go tylko cienie.

Dziecko samotnie weszło na czwarty z siedmiu stopni z czerwono żyłkowanego marmuru.

Byty tak szerokie i wysokie, że musiało na każdym postawić obie stopy, zanim wspięło się na

następny. Na czwartym, środkowym, na wprost tronu, stał duży, nierówny, wyżłobiony u góry kloc

drzewa. Dziewczynka uklękła i ułożyła głowę w zagłębieniu, przekręcając ją lekko w bok. W tej

pozycji znieruchomiała.

Nagle z cienia po prawej stronie tronu wynurzyła się postać o zamaskowanej twarzy, okryta

białą wełnianą togą. W ręku trzymała pięciostopowy miecz z polerowanej stali. W milczeniu, bez

wahania, podniosła go oburącz nad szyją dziewczynki. Bęben umilkł.

Ostrze zamarło na chwilę. Wtem z lewej strony tronu wyskoczyła postać w czerni, zbiegła

w dół i chwyciła szczupłymi rękoma ramię ofiarnika. Miecz lśnił w półmroku. Przez chwilę biała

postać i czarna, obie bez twarzy, jak tancerze balansowały nad nieruchomym dzieckiem, którego

jasną szyję odsłaniały rozdzielone pasma czarnych włosów.

W absolutnej ciszy postacie odskoczyły od siebie i rozeszły się, znikając w ciemności za

olbrzymim tronem. Jedna z kapłanek podeszła do stopni i wylała na nie czarę jakiegoś płynu, który

w panującym półmroku wydawał się czarny.

Dziewczynka wstała i z trudem zeszła na dół, gdzie dwie wysokie kobiety odziały ją w

czarną szatę i płaszcz z kapturem. Potem odwróciły ją, by spojrzała na stopnie, na ciemną plamę,

na tron.

- Niech Bezimienni przyjmą ofiarowane im dziewczę, jedyne, jakie kiedykolwiek zrodziło

się bezimiennym. Niech przyjmą jej życie, wszystkie lata aż do śmierci, która również do nich

należy. Niech ją uznają za godną tej ofiary. Niech będzie pożarta!

Inne głosy, chrapliwe i przenikliwe jak głosy trąb, odpowiedziały:

- Została pożarta! Została pożarta!

Dziewczynka spojrzała spod czarnego kaptura w górę, na tron. Kurz pokrywał klejnoty na

ciężkich poręczach zdobionych rzeźbionymi pazurami; z rzeźb oparcia zwisały pajęczyny; widać

było białawe plamy sowich odchodów. Na trzech stopniach powyżej miejsca, gdzie klęczała, nie

stanęła nigdy stopa śmiertelnika. Kurz zalegał na nich warstwą tak grubą, że wyglądały jak jedna

ukośna płaszczyzna; żyłkowany marmur skrywała całkowicie nieporuszona, nietknięta pokrywa

tylu już lat, tylu stuleci...

- Została pożarta! Została pożarta!

Znowu odezwał się bęben, tym razem w szybszym rytmie.

W ciszy, powoli, nowo uformowana procesja ruszyła na wschód, ku dalekiemu jasnemu

kwadratowi wyjścia. Po obu stronach sali szerokie podwójne kolumny ginęły w mroku pod

pułapem. Między kapłankami szła dziewczynka, teraz cała w czerni, jak one. Jej bose stopy deptały

zamarznięte liście i lodowate kamienie; nie podnosiła wzroku, kiedy błyskały przed nią promienie

słońca, przebijające zniszczony dach.

Strażnicy trzymali wrota szeroko otwarte. Czarna procesja wysunęła się na zewnątrz, na

chłodny wiatr i blade światło poranka. Słońce oślepiało, płynąc nad bezmiarem pustki na

wschodzie. Ku zachodowi góry stały w jego blasku i jaśniała fasada Sali Tronu. Inne budynki, niżej

na wzgórzu, pogrążone były jeszcze w purpurowym cieniu. Tylko na niewielkim wzgórku za drogą

błyszczał w glorii niedawno złocony dach Świątyni Boskich Braci. Czarna kolumna kapłanek

czwórkami rozpoczęła marsz w dół Wzgórza Grobowców. Idąc podjęły cichy śpiew. Prosta

melodia składała się z trzech tylko tonów, a raz po raz powtarzane słowo było tak starożytne, że

utraciło już znaczenie. Było jak kamień milowy tkwiący ciągle w miejscu, gdzie od dawna nie ma

już drogi. Kobiety wciąż na nowo powtarzały to puste słowo. Ich cichy śpiew jak nie milknący,

monotonny szum wypełniał cały ten dzień, Dzień Odrodzenia Kapłanki.

Dziewczynka przechodziła z sali do sali, ze świątyni do świątyni. W jednym miejscu

kładziono jej sól na język; w innym klęczała twarzą ku zachodowi, gdy obcinano jej włosy i

namaszczano olejkiem i octem winnym; w jeszcze innym leżała twarzą w dół na płycie z czarnego

marmuru, a za ołtarzem przenikliwe głosy wyśpiewywały modlitwę za zmarłych. Przez cały dzień

nie jadła nic i nie piła - ani ona, ani żadna z kapłanek.

Kiedy zapłonęła gwiazda wieczorna, dziewczynkę położono do • łoża - nagą, okrytą

owczymi skórami, w komnacie, gdzie nie była nigdy dotąd, w budynku, który przez całe lata stał

zamknięty i dopiero dziś go otworzono. Bardzo wysoka komnata nie miała okien, a w powietrzu

unosił się stęchły zapach. Tam, w ciemności, pozostawiły ją milczące kobiety.

Nie poruszała się. Z szeroko otwartymi oczami leżała w pozycji, w jakiej ułożyły ją

kapłanki. Trwała tak bardzo długo.

Potem zobaczyła światło: nikły odblask na ścianie. Ktoś nadchodził cicho korytarzem.

Osłaniał świecę, by dawała nie więcej blasku niż świetlik.

- Hej, Tenar, jesteś tam? - usłyszała ochrypły szept. Milczała.

Do wnętrza komnaty wsunęła się jakaś głowa - bezwłosa, o barwie żółtawej jak obrany

ziemniak. Maleńkie brązowe oczy także przypominały oczka ziemniaka. Nos zdawał się karłowaty

przy wielkich płaskich policzkach, usta przypominały pozbawioną warg szczelinę. Dziewczynka

wpatrywała się w tę twarz wielkimi ciemnymi oczami.

- Więc jesteś, Tenar, mała pszczółko! - Głos był szorstki i wysoki, jakby kobiecy, lecz nie

należał do kobiety. - Nie powinienem tu przychodzić, moje miejsce jest za drzwiami, na ganku;

właśnie tam idę. Ale musiałem zobaczyć, jak się czuje moja mała Tenar po tym długim, ciężkim

dniu. Tak, tak, jak tam moja biedna, mała pszczółka?

Bezszelestnie ruszył w jej stronę wyciągając rękę, jakby chciał ją pogłaskać.

- Nie jestem już Tenar - powiedziała dziewczynka patrząc wprost na niego.

Wyciągnięta ręka opadła; nie dotknął jej.

- Nie - szepnął po chwili. - Wiem, wiem. Teraz jesteś maleńką Pożartą. Aleja... Milczała.

- To był ciężki dzień dla mojej maleńkiej - powiedział w końcu mężczyzna. Odsunął się.

Nikłe światełko migotało w jego szerokiej żółtej dłoni.

- Nie powinieneś przychodzić do tego Domu, Manan.

- Nie... Wiem, że nie. Nie powinno mnie być w tym miejscu. No cóż, dobrej nocy,

maleńka... Dobrej nocy.

Dziecko milczało. Manan odwrócił się wolno i odszedł. Świetlne błyski znikły z wysokich

ścian. Dziewczynka, której jedynym imieniem było teraz Arha, Pożarta, leżała na plecach i

nieruchomym wzrokiem wpatrywała się w ciemność.

2. Mur wokół Miejsca

Nie zdawała sobie z tego sprawy, ale w miarę dorastania zapominała matkę. Przynależała

tutaj, do Miejsca Grobowców; zawsze tu była. Tylko czasem, w długie sierpniowe wieczory, kiedy

patrzyła na góry na zachodzie, wysuszone i płowe w blasku słońca, wspominała ogień, który

dawno temu płonął na kominku, rzucając takie samo żółte światło. Wtedy wracała pamięć o tym,

jak ją przytulano - niezwykła, gdyż tutaj mało kto jej dotykał. I wspomnienia przyjemnego

zapachu, aromatu włosów świeżo umytych i płukanych w wodzie z szałwią - długich, jasnych

włosów o barwie ognia i słońca tuż nad horyzontem. Tylko tyle jej pozostało.

Naturalnie, wiedziała więcej niż pamiętała, gdyż opowiedziano jej całą historię. Kiedy

miała sześć czy siedem lat i zaczynała się zastanawiać, kim jest ta osoba, którą nazywają Arhą,

poszła do swego opiekuna, dozorcy Manana.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: