rozdzial 13.pdf

Rozdział XIII: Ciecze izolacyjne

Rozdział XIII

CIECZE

IZOLACYJNE

W urządzeniach elektrotechnicznych, w wielu przypadkach

zachodzi konieczność stosowania cieczy stanowiących izolatory

elektryczne. Izolatory tego typu są nazywane cieczami izolacyjny-

mi, olejami izolacyjnymi lub niekiedy olejami elektroizolacyjnymi.

W transformatorach, łącznikach elektrycznych, kondensatorach,

kablach i innych urządzeniach elektrotechnicznych spełniają one

następujące, podstawowe funkcje:

q izolatora elektrycznego,

q cieczy chłodzącej,

q środka ochrony przed korozją i rdzewieniem.

Ciecze izolacyjne powinny mieć następujące właściwości:

q dobre właściwości izolacyjne, charakteryzowane napięciem

przebicia i stratnością dielektryczną,

q stosunkowo małą lepkość, zapewniającą efektywne chłodzenie,

q niską temperaturę płynięcia, zapewniającą pracę w ujemnych

temperaturach otoczenia,

q bardzo dobrą odporność na utlenianie, zapewniającą długo-

trwałą pracę bez wymiany,

q bardzo dobre właściwości deemulgujące, zapewniające łatwą

separację wody w sytuacjach przypadkowego zawodnienia,

q brak zanieczyszczeń takich jak: wolna lub zdyspergowana woda,

zanieczyszczenia stałe, rozpuszczone gazy, metale w stężeniach

śladowych, substancje kwaśne itp.,

q możliwie wysoką temperaturę zapłonu w celu zmniejszenia

zagrożeń pożarowych.

T – do transformatorów i wyłączników elektrycznych (oleje trans-

formatorowe),

Y – do kabli (oleje kablowe),

C – do kondensatorów (oleje kondensatorowe).

Symbol klasyikacyjny IEC składa się z następujących członów:

KLASA – KATEGORIA – SYMBOL LICZBOWY NORMY IEC

Przykładowo, ciecz silikonowa typu T-1, o właściwościach okre-

ślonych normą IEC 836, ma przypisany symbol:

L-NT-836-1

W praktyce eksploatacyjnej, jako odrębna grupa są niekiedy

wydzielane oleje łącznikowe.

Jako ciecze izolacyjne są stosowane:

q oleje mineralne,

q oleje silikonowe,

q syntetyczne węglowodory: alkilobenzeny, alkilodifenylonaftale-

ny, alkilonaftaleny, polibuteny,

q nowe askarele.

13.2 Zastosowania cieczy izolacyjnych

13.1 Klasyikacja cieczy izolacyjnych

Oleje transformatorowe są stosowane do izolowania i chło-

dzenia rdzeni transformatorów oraz łączników elektrycznych. Jako

oleje transformatorowe są stosowane lekkie frakcje, głęboko rai-

nowanych destylatów naftowych dwóch typów:

q nie zawierające dodatków (oleje kategorii L-NT-296 I, II, III),

q zawierające inhibitory utlenienia (oleje kategorii L-NT-296 IA,

IIA, IIIA).

Istnieje wiele rozwiązań konstrukcyjnych układów olejowych

transformatorów. Typowy schemat układu olejowego transforma-

tora przedstawiono na rys. 13.1. W układzie tym rdzeń transforma-

tora 1 jest całkowicie zanurzony w oleju, znajdującym się w zbior-

niku 2. W celu wyrównania ciśnień, kadź ma połączenie z atmosferą

3, poprzez tzw. konserwator 4. W przypadku zwiększenia objętości

oleju w kadzi, wskutek podwyższenia temperatury, nadmiar oleju

przepływa do konserwatora poprzez zawór zwrotny 5. Obniżenie

temperatury oleju, powodujące zmniejszenie jego objętości, po-

woduje przepływ oleju z konserwatora poprzez adsorber 6, który

oczyszcza olej z zanieczyszczeń stałych, wody i rozpuszczonych

gazów.

Według klasyikacji międzynarodowej norma IEC 1039 wyróżnia

następujące kategorie cieczy elektroizolacyjnych, wg obszaru sto-

sowania (tabela 13.1):

Tabela 13.1 Klasyikacja olejów elektroizolacyjnych rodziny L-N wg IEC

1039

Kategoria Podkategorie Skład chemiczny Specyikacje

I, II, III Oleje mineralne

IA, IIA, IIIA Oleje mineralne inhibito-

wane

L-NY I, II, III Oleje kablowe IEC 465

L-NC C-1, C-2 Askarele kondensartorowe

IEC 296

IEC 588-3

L-NT T-1, T-2, T-3, T-4 Askarele transformatorowe

L-NY 1 Alkilobezeny IEC 867-1

L-NC 2 Alkilodifenyloetan IEC 867-2

3 Alkilonaftaleny IEC 867-3

L-NT 1 Oleje (ciecze) silikonowe IEC 836

L-NY 1

Polibuteny IEC 963

1 IEC – ( International Electrotechnical Commision ) – Międzynarodowa Komisja Elektro-

techniczna

XIII

L-NT

Rys. 13.2 . Przykład rozwiązania konstrukcyjnego układu do chłodzenia kabla

energetycznego przepływającym czynnikiem chłodzącym

1 – rdzeń kabla, 2 – olej kablowy, 3 – przewód chłodnicy

Rys. 13.1 Przykładowy schemat układu olejowego transformatora

1 – rdzeń transformatora, 2 – zbiornik z olejem, 3 – połączenie z atmosferą,

4 – konserwator, 5 – zawór zwrotny, 6 – adsorber

go układu do chłodzenia kabli energetycznych z przepływającym

czynnikiem chłodzącym, przedstawiono na rys. 13.2. W chłodzo-

nych kablach energetycznych równolegle do metalowego rdzenia

kabla 1, stykającego się bezpośrednio z olejem kablowym 2, jest

prowadzony przewód chłodnicy 3, przez który przepływa woda lub

inny czynnik chłodzący.

Od olejów do chłodzenia kabli energetycznych, aby ułatwić

przepływ oleju i łatwiejsze przenoszenie ciepła, obok odpowied-

nich właściwości dielektrycznych wymaga się małej lepkości i ni-

skiej temperatury płynięcia.

Do chłodzenia kabli energetycznych, pracujących w szczególnie

wysokich temperaturach są także stosowane syntetyczne węglo-

wodory, głównie alkilobenzeny (L-NY-867-1) i polibuteny (LN-Y-

963-1), a w szczególnych przypadkach również nowe askarele.

Oleje kondensatorowe są przeznaczone do nasycania izola-

torów dielektrycznych kondensatorów papierowych i niektórych

innych typów kondensatorów. Kondensatory papierowe składają

się ze zwiniętych wstęg metalowych, przedzielonych wstęgami

izolatora – cienkiego papieru nasyconego tzw. syciwem: olejem

kondensatorowym lub innym ciekłym lub stałym (np. utwardzalną

żywicą) izolatorem.

Jako oleje kondensatorowe są stosowane mineralne oleje ka-

blowe o małej lepkości, nowe askarele (L-NC-588) klas C-1 i C-2,

alkilodifenyletany (L-NC-867-2) oraz alkilonaftaleny (L-NC-867-3).

Do chłodzenia transformatorów o szczególnie wysokich tempe-

raturach uzwojenia rdzenia są także stosowane nowe askarele trans-

formatorowe (L-NT -588-3), a także oleje silikonowe (LN-T-836).

Łączniki elektryczne są to urządzenia pełniące funkcje łączenia

i rozłączania obwodów elektrycznych, zdolne do przenoszenia

określonych prądów elektrycznych. W łącznikach elektrycznych

oleje transformatorowe, obok funkcji chłodzenia i izolowania speł-

niają także funkcję wygaszacza łuku elektrycznego, jaki powstaje

między stykami podczas włączania i wyłączania.

Oleje izolacyjne rozpuszczają pewną ilość gazów atmosferycz-

nych oraz gazowych produktów ich rozkładu. W przypadku olejów

pochodzenia naftowego, im wyższa temperatura i ciśnienie tym

rozpuszczalność gazów jest większa. Jedynie w przypadku askareli

zwiększenie temperatury powoduje zmniejszenie rozpuszczalno-

ści gazów. Jeżeli nastąpi gwałtowne obniżenie ciśnienia lub szybki

wzrost temperatury wówczas z oleju mineralnego wydzielają się

pęcherzyki gazu. Wydzielające się pęcherzyki gazu są inicjatorem

procesów jonizacyjnych. Powodują one spadek napięcia przebicia

oraz zwiększenie stratności dielektrycznej. Często jest to powodem

uszkodzenia transformatorów. Z tych względów wymaga się,

aby oleje transformatorowe zalewane do transformatorów były

uprzednio odgazowane. Ważną właściwością olejów transforma-

torowych oraz kondensatorowych, jest ich zdolność do uwalniania

rozpuszczonych gazów.

Oleje łącznikowe są przeznaczone do gaszenia łuku elek-

trycznego w elektrycznej aparaturze łączeniowej. W praktyce jako

oleje łącznikowe najczęściej są stosowane oleje transformatorowe

i z tego względu w niektórych klasyikacjach oleje łącznikowe nie

są wyróżniane. Jako oleje łącznikowe są również stosowane nowe

askarele.

13.3 Metody badań

Podstawowe właściwości izykochemiczne cieczy izolacyjnych

są oznaczane metodami właściwymi dla innych olejów przemysło-

wych i najczęściej obejmują:

q lepkość kinematyczną w różnych temperaturach,

q temperaturę płynięcia,

q temperaturę zapłonu,

q liczbę kwasową.

Ważnymi parametrami jakości cieczy izolacyjnych jest zawar-

tość: wody, zanieczyszczeń stałych, metali w stężeniach ślado-

wych. Ich obecność w cieczach izolacyjnych istotnie pogarsza

właściwości izolacyjne. Z tego względu bezpośrednio przed

zastosowaniem, a w przypadku transformatorów również w toku

eksploatacji, ciecze izolacyjne są poddawane dokładnemu od-

wadnianiu i iltracji.

W przypadku olejów pracujących w transformatorach często

są wykonywane różnego rodzaju zabiegi pielęgnacyjne, których

celem jest usunięcie z nich zdyspergowanej wody, zanieczysz-

czeń stałych oraz rozpuszczonych produktów korozji i utlenienia

składników oleju. W tym celu są one okresowo lub w sposób cią-

gły iltrowane przez złoża adsorpcyjne. Jakość olejów transforma-

Oleje kablowe są przeznaczone do nasycania izolacji włóknistej

i chłodzenia kabli energetycznych. Oleje do nasycania kabli, najczę-

ściej są to oleje mineralne o dużej lepkości często zawierające róż-

nego rodzaju zagęszczacze. Zapobiega to wyciekaniu oleju z kabla

w podwyższonych temperaturach pracy, dochodzącej niekiedy do

100°C, a krótkotrwale nawet do 200°C. Wyróżnia się oleje kablowe

do kabli niskonapięciowych (do około 6 kV) oraz do kabli wysoko-

napięciowych (do 35 kV i więcej).

Oleje do chłodzenia kabli energetycznych odprowadzają ciepło

z kabla bezpośrednio do otoczenia lub poprzez czynnik chłodzący,

przepływający w sposób wymuszony. W zależności od warunków

otoczenia, czynnikiem chłodzącym może być woda lub niskokrzep-

nące roztwory wodne glikoli. Przykład rozwiązania konstrukcyjne-

2 XIII

Rozdział XIII: Ciecze izolacyjne

torowych jest również kontrolowana w ramach systemu nadzoru

nad stanem maszyny i oleju LUBIANA (patrz p. 22).

Ze względu na specyiczne zastosowania i warunki pracy,

w kontroli jakości cieczy izolacyjnych są oznaczane wartości na-

stępujących, specyicznych parametrów:

Stratność dielektryczna – tangens kąta strat dielektrycz-

nych (tgδ) – współczynnik stratności dielektrycznej – jest

to wartość bezwymiarowa określana jako stosunek składowej

rzeczywistej gęstości prądu zmiennego (sinusoidalnego) (I r ) pły-

nącego przez ciecz izolacyjną, do składowej urojonej gęstości

tego prądu (I i ), wyrażany wzorem (13.1):

Napięcie przebicia – wytrzymałość dielektryczna – jest to

najmniejsze napięcie, wyrażane w kilowoltach (kV), potrzebne

do wywołania przeskoku iskry elektrycznej między dwiema

elektrodami zanurzonymi w badanej cieczy izolacyjnej, w znor-

malizowanych warunkach oznaczania.

tgδ =

(13.1)

I i

Badanie napięcia przebicia jest wykonywane w szklanym lub pla-

stikowym naczyniu, o pojemności 400... 800 cm 3 , zawierającym bada-

ną ciecz izolacyjną, w której są zanurzone dwie elektrody (rys. 13.3).

Wyróżnia się dwie podstawowe metody pomiaru napięcia

przebicia A i B. W metodzie A, napięcie rośnie z prędkością 5 kV/s

do wartości zadanej przez operatora. Po osiągnięciu wyznaczo-

nego poziomu jest utrzymywane przez 1 minutę. W przypadku

wystąpienia przebicia następuje rejestracja wartości, a zasilanie

jest samoczynnie wyłączane. W metodzie B, napięcie rośnie rów-

nież z prędkością 5 kV/s do wartości zadanej przez operatora.

Po osiągnięciu zadanego napięcia jest ono utrzymywane przez

1 minutę, a następnie zwiększane z prędkością 2 kV/s, aż do wy-

stąpienia przebicia.

Poszczególne normy czynnościowe przewidują różne kształty

i wymiary elektrod, co przedstawiono na rys. 13.4. Wg niektórych

metod ciecz izolacyjna powinna być mieszana, a inne nie prze-

widują mieszania. Te różnice w metodyce oznaczania są niekiedy

powodem różnic w uzyskiwanych wynikach badań.

Stratność dielektryczna charakteryzuje część energii zmiennego

pola elektrycznego w dielektryku, która przekształca się w ciepło

w wyniku przepływu prądu przez dielektryk. Wymaga się, aby

ciecze izolacyjne charakteryzowały się jak najmniejszą stratnością

dielektryczną.

Stratność dielektryczna w małym tylko stopniu zależy od czę-

stotliwości prądu, zależy natomiast istotnie od temperatury. Z tego

względu jest ona oznaczana dla różnych temperatur w przedziale

20 …100°C.

13.4 Właściwości cieczy izolacyjnych

Mineralne oleje transformatorowe powinny spełniać wyma-

gania normy międzynarodowej IEC 296. W większości krajów funk-

cjonują jeszcze odpowiednie normy krajowe, są one stopniowo

zastępowane przywołaną normą międzynarodową. Wyróżnia się

oleje transformatorowe nieinhibitowane oraz inhibitowane.

Oleje transformatorowe nieinhibitowane są to lekkie oleje

naftowe pochodzące z destylacji lub z hydrokrakingu, nie zawie-

rające dodatków lub zawierające niewielki dodatek depresatora.

W zależności od właściwości izykochemicznych wyróżnia się

podkategorie: I, II, III. Są to oleje przeznaczone do transformatorów

o stosunkowo niskich temperaturach uzwojeń rdzenia.

Oleje transformatorowe inhibitowane są to lekkie oleje naf-

towe pochodzące z destylacji lub z hydrokrakingu z inhibitorem

utlenienia, mogą zawierać także niewielki dodatek depresatora.

W zależności od właściwości izykochemicznych wyróżnia się pod-

kategorie: IA, IIA, IIIA. Są to oleje przeznaczone do transformatorów

o wysokich temperaturach uzwojeń rdzenia.

Podstawowe wymagania dla mineralnych olejów transformato-

rowych według IEC 296, przytoczono w tabeli 13.2.

Oleje kablowe (L-NY) są to na ogół oleje mineralne; powin-

ny one spełniać wymagania normy międzynarodowej IEC 465.

W zależności od napięcia płynącego prądu oraz właściwości izy-

kochemicznych wyróżnia się podkategorie: I, II, III. Podstawowe

wymagania dla mineralnych olejów kablowych według IEC 465

przytoczono w tabeli 13.3.

Oleje silikonowe (patrz p. 2.5.1) (LN-T) przeznaczone jako

czynnik chłodzący i izolujący w transformatorach powinny speł-

niać wymagania normy międzynarodowej IEC 836. Podstawowe

wymagania dla silikonowych olejów transformatorowych według

IEC 836 przytoczono w tabeli 13.4.

Nowe askarele (ciecze askarelowe) są to syntetyczne ciecze

izolacyjne, stanowiące roztwory chlorowanych bifenyli oraz chloro-

benzenów. Wyróżnia się nowe ciecze askarelowe kondensatorowe

(L-NC) i transformatorowe(L-NT).

W zależności od właściwości izykochemicznych wyróżnia się

podkategorie nowych askareli kondensatorowych: C-1, C-2 oraz

podkategorie nowych askareli transformatorowych: T-1, T-2, T-3, T-4.

Powinny one spełniać wymagania normy międzynarodowej IEC 588-

3, której podstawowe wymagania przytoczono w tabeli 13.5 (askare-

le kondensatorowe) i tabeli 13.6 (askarele transformatorowe).

Nowe askarele nie powinny zawierać związków uznawanych za

szkodliwe dla środowiska (patrz p. 13.5). Nowe askarele są niepalne

i nie wydzielają gazów wybuchowych pod wpływem łuku elektrycz-

nego. Charakteryzują się małą zmiennością lepkości w funkcji tem-

Rys. 13.3 Schemat części pomiarowej aparatu do badania napięcia przebicia

1 – kable doprowadzające napięcie do elektrod, 2 – elektrody, 3 – naczynie szklane

lub z tworzywa sztucznego, 4 – badany olej

Rys. 13.4

Kształty elektrod

wg różnych norm

A – wg ASTM D

1816, B – wg IEC

156, C – wg ASTM

D 877

XIII

I r

Tabela 13.2 Podstawowe wymagania dla mineralnych olejów transformatorowych według IEC 296

Właściwości

Klasa I, IA

Klasa II, IIA Klasa III, IIIA

Gęstość w temp. 20 º C, kg/m 3

≤ 895

≤895

Wygląd

Klarowny bez zanieczyszczeń i osadów

Lepkość kinematyczna, mm 2 /s w temperaturze:

+40 º C

–15 º C

–30 º C

–40 º C

≤16,5

≤ 800

–

≤11,0

–

≤1800

–

≤3,5

–

≤150

Temperatura zapłonu, º C

≥ 140

≥ 130

≥ 95

Temperatura płynięcia, º C

≤–30

≤–45

≤–60

Liczba kwasowa, mgKOH/g

≤0,03

Działanie korodujące

Brak korozji

Stabilność termooksydacyjna

Wytrzymuje

Napięcie przebicia, kV

q olej świeży

q olej po obróbce

≥ 30

≥ 50

≥ 30

≥ 50

≥ 30

≥ 50

Stratność dielektryczna w temp 90 º C, w przedziale częstotliwości 40 ... 60 Hz ≤0,005

≤0,005

Tabela 13.3 Podstawowe wymagania dla mineralnych olejów kablowych według IEC 465

Właściwości

Klasa I

Klasa II

Klasa III

Gęstość w temp. 20 º C, kg/m 3

≤ 900

≤900

Wygląd

Klarowny bez zanieczyszczeń i osadów

Lepkość kinematyczna, mm 2 /s w temperaturze 40 º C

≥ 13

6,5 ... 13

≤6,5

Temperatura zapłonu, º C

q tygiel zamknięty

q tygiel otwarty

≥ 140

≥ 150

≥ 125

≥ 135

≥ 100

≥ 110

Temperatura płynięcia, º C

≤-30

≤-40

Temperatura początku krystalizacji, º C

≤20

Zawartość wody, mg/kg

≤30

Liczba kwasowa, mgKOH/g

≤0,03

Działanie korodujące

Brak korozji

Napięcie przebicia, kV

≥ 40

Stratność dielektryczna w temp 90 º C, w przedziale częstotliwości 40 ... 60 Hz ≤0,002

≤0,002

Absorpcja gazów, mm 3 /min

≥ 2

Tabela 13.4 Podstawowe wymagania dla silikonowych olejów transfor-

matorowych według IEC 836

Właściwości

13.5 Problem PCB

Wymagania

W przeszłości jako ciecze izolacyjne (asklarele) były także sto-

sowane polichlorowane bifenyle (PCB) oraz polichlorowane trife-

nyle (PCT). PCB to związki o ogólnym wzorze C 12 H 10-n Cl n , otrzy-

mywane w wyniku reakcji bifenylu z chlorem. PCT są to związki

otrzymywane w wyniku reakcji trifenylu z chlorem

Teoretycznie może istnieć 209 polichlorowanych bifenyli, róż-

niących się liczbą atomów chloru i ich umiejscowieniem w czą-

steczce. Są to ciecze niepalne o bardzo dobrych właściwościach

izolacyjnych. Z tych względów były często stosowane jako ciecze

izolacyjne w wielu urządzeniach elektrycznych: transformatorach,

łącznikach i kondensatorach, a także jako ciecze hydrauliczne,

plastyikatory, środki konserwacyjne, antypireny 2 , nośniki ciepła,

składniki farb i lakierów.

Niektóre PCB i PCT, o dużej liczbie atomów chloru w cząsteczce, są

uznane za związki stanowiące poważne zagrożenie dla środowiska

naturalnego. Ich szkodliwość wynika z następujących właściwości:

q praktycznie są one nierozkładalne biologicznie,

q następuje ich kumulacja w organizmach żywych,

q ich obecność w tkankach organizmów żywych powoduje

uszkodzenia komórek nerwowych, zakłócenia w funkcjonowa-

niu wielu organów oraz zniekształcanie kodu genetycznego,

q spalane tworzą dioksyny i furany – związki niezwykle toksycz-

ne i kancerogenne.

PCB i PCT są uznane za odpady szczególnie niebezpiecz-

Barwa

≤ 30

Wygląd

Klarowny bez zanieczyszczeń i osadów

Gęstość w temp. 20 0 C, kg/m 3

955 ... 970

Lepkość kinematyczna,

mm 2 /s w temperaturze 40 º C

36 ... 44

Temperatura zapłonu, º C

≥ 240

Temperatura palenia, º C

≥ 330

Temperatura płynięcia, º C

≤ –50

Zawartość wody, mg/kg

≤ 50

Liczba kwasowa, mgKOH/g

≤ 0,02

Napięcie przebicia, kV

≥ 40

Stratność dielektryczna

w temp. 90 º C, w przedziale

częstotliwości 40…60 Hz

≤ 0,001

peratury. Ich właściwości eksploatacyjne zależą od liczby atomów

chloru w cząsteczkach. Szczegółowe badania toksykologiczne do-

prowadziły do opracowania tzw. nowych askareli, nie zawierających

związków wysoce toksycznych. Nowe askarele znalazły szerokie za-

stosowanie jako ciecze izolacyjne: oleje do transformatorów i łączni-

ków, a także jako syciwa w produkcji kondensatorów papierowych.

4 XIII

Rozdział XIII: Ciecze izolacyjne

Tabela 13.5 Podstawowe wymagania dla askareli kondensatorowych wg IEC 588-3

Właściwości

C-1

C-2

Skład chemiczny

Mieszanina izomerów

dichlorobifenyli i trichloro– bifenyli

Mieszanina izomerów

trichloro– bifenyli

Barwa

≤ 50

Wygląd

Klarowny bez zanieczyszczeń i osadów

Gęstość w temp. 20 º C, kg/m 3

1 340 ... 1 360

1 365 ... 1 400

Lepkość kinematyczna, mm 2 /s, w temperaturze 20 º C

30 ... 40

41 ... 75

Temperatura zapłonu, º C

Niepalny do temperatury wrzenia

Temperatura płynięcia, º C

≤-24

≤-18

Zawartośćwody, mg/kg

≤ 30

Liczba kwasowa, mgKOH/g

≤ 0,01

Oporność właściwa, w temp. 90 º C, GΩ · m

≥ 20

Stratność dielektryczna w temp 90 º C, w przedziale częstotliwości 40 ... 60 Hz

≤ 0,02

≤0,02

Przenikalność elektryczna w temp. 90 º C

5,2 ... 5,3

4,8 ... 5,1

Tabela 13.6 Podstawowe wymagania dla askareli transformatorowych wg IEC 588-3

Właściwości

T-1

T-2

T-3

T-4

Skład chemiczny

Mieszanina izomerów

heksachlorobifenyli

(60%) i trichloro

benzenów (40%)

Mieszanina izomerów

heksachlorobifenyli

(45%) i tri tetrachloro-

benzenów (55%)

Mieszanina izomerów

trichloro bifenyli

Mieszanina izomerów

pentachlorobifenyli

(70%) i trichloro

benzenów (30%)

Barwa

≤ 150

Wygląd

Klarowny bez zanieczyszczeń i osadów

Gęstość w temp. 20 º C, kg/m 3

1 555 ... 1 565 1 533 ... 1 567 1 365 ... 1 400 1 365 ... 1 400

Lepkość kinematyczna, mm 2 /s,

w temperaturze 20 º C

≤ 24

≤ 13

≤ 75

≤ 32

Temperatura zapłonu, º C

Niepalny do temperatury wrzenia

Temperatura płynięcia, º C

≤–33

≤–39

≤–18

≤–30

Zawartość wody, mg/kg

≤ 30

Liczba kwasowa, mgKOH/g

≤ 0,01

Oporność właściwa,

w temp. 90 º C, GΩ · m

≥ 10

Stratność dielektryczna w temp. 90 º C,

w przedziale częstotliwości 40…60 Hz

≤ 0,05

≤0,05

Napięcie przebicia, kV

≥ 45

ne. Metody ich utylizacji wymagają stosowania specjalnych,

kosztownych technologii. Np. ich spalanie wymaga stosowania

palenisk o temperaturze płomienia 1500 … 1800°C i musi być

specjalnie kontrolowane. W niższych temperaturach w rezultacie

spalania PCB i PCT powstają toksyczne dioksyny.

Ze względu na ich kancerogenne, mutagenne i toksyczne

właściwości aktualnie w większości krajów istnieje całkowity za-

kaz stosowania cieczy askarelowych, zawierających niektóre PCB

i PCT, uznane za szkodliwe dla środowiska. Zużytych cieczy aska-

relowych nie należy wprowadzać do przepracowanych olejów

naftowych. Odpowiednie Dyrektywy Europejskie, a także Polskie

Normy ograniczają dopuszczalną zawartość PCB w olejach prze-

pracowanych, przeznaczonych do regeneracji.

2 Antypireny – substancje służące do nasycania materiałów palnych, np. drewna,

papieru itp. w celu uzyskania ich niepalności lub trudnopalności.

XIII

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: