Metodyka - wykład 21.10.07.doc

·         Pedagogika jest nauką o wychowaniu

Z greckiego paris – chłopiec

                      ago – prowadzę

                       paidogogos – „prowadzę” chłopca

·         Działy pedagogiki

o       pedagogika ogólna

o       teoria wychowania

o       dydaktyka

o       teoria organizacji szkolnictwa

·         Wychowanie należy rozumieć jako świadomie organizowaną działalność, polegającą na wywoływaniu zamierzonych zmian, mających na celu doprowadzenie do pełnego rozwoju jednostki, do przygotowania jej do życia w społeczeństwie.

·         Dydaktyka jest działem pedagogiki i zajmuje się teoria nauczania. Jest nauką o kształceniu (czyli nauczaniu innych i uczeniu się), jego celach, treściach, metodach, środkach dydaktycznych, organizacji kształcenia, jej formach i wynikach.

·         Nazwa dydaktyka pochodzi z języka greckiego

o       didaktikos – „pouczający”

o       didasko – „uczę się”

Nauczanie

Wzajemne oddziaływanie między nauczycielem a uczącym się – za które nauczyciel jest odpowiedzialny – w celu spowodowania oczekiwanych zmian zachowań studenta.

Celem nauczania jest  pomóc uczącym się w:

·         nabyciu, utrzymaniu i wykorzystaniu wiedzy:

o       zrozumieniu, przeanalizowaniu systematycznym ujęciu i ewaluacji;

·         osiągnięciu umiejętności praktycznych:

o       wyrobieniu nawyków

·         ukształtowaniu postaw.

Uczenie się

To proces prowadzący do pewnych zmian, względnie trwałych, w sposobie myślenia, odczuwania i działania ucznia.

Charakterystyka uczenia się

Uczenie się jest:

·         powodem zmiany zachowań uczącego się

·         które są względnie trwałe, lecz zachodzą stopniowo, są plastyczne i wybiórcze.

·         wynikają z praktyki, powtarzania i doświadczenia

·         nie są bezpośrednio obserwowane

PROCES UCZENIA SIĘ  - wg. prof. Tyszkowej

Uczenie się

ü      jest przede wszystkim kontrolowane przez uczącego się

ü      jest unikalne i indywidualne

ü      jest uzależnione od ogólnego stanu osoby uczącej się

ü      jest uzależnione od współdziałania i współpracy

ü      jest procesem ewolucyjnym

ü      jest wynikiem doświadczenia

NA CZYM POLEGA UCZENIE SIĘ?

Model takiego cyklu zaproponował D. Kolb. Uczenie się według tego podejścia to dostrzeganie problemów i szukanie metod ich rozwiązywania. Nie jest to możliwe bez uczenia się w działaniu. Proces uczenia się zaczyna się zawsze od konkretnego przeżycia, doznania, doświadczenia. Następnym elementem cyklu jest faza refleksji i obserwacji, czyli zadawanie pytań: co? Jak?, dlaczego? Faza ta przechodzi stopniowo w uogólnienie, czyli nadawanie znaczeń i pełne zrozumienie, po czym następuje aktywne eksperymentowanie, z planowaniem kolejnych działań włącznie. I… cykl się powtarza wiele razy, aż do momentu uzyskania efektów, uznanych przez uczącego się za wystarczające.

UNIWERSALNE ETAPY PROCESU UCZENIA SIĘ:

1.      nieświadoma niekompetencja

ü      zyjemy w poczuciu błogiej wszechstronnej kompetencji, dopóki sami odkryjemy lub ktoś  nam pokarze obszary nowych możliwości.

2.      świadoma niekompetencja

ü      wiesz ze wielu rzeczy nie wiesz. I to właśnie jest efekt odkrycia, że nie potrafimy np. mówić w innym języku.

3.      świadoma kommpetencja

ü      wiesz ze coś potrafisz ale nie wykonujesz tego automatycznie. Wykonanie wymaga wysiłku, namysłu, znacznej koncentracji.

4.      nieświadoma kompetencja

ü      sam już nie wiesz skąd to wszystko wiesz i umiesz.

Schemat

Wymiar: konkretność – abstrakcyjność podkreśla, że dla poznania rzeczywistości niezbędne są zarówno konkretne przeżycia, jak ich uogólnienie i rozwój myślenia abstrakcyjnego.

Wymiar: działanie – refleksja podkreśla, że proces uczenia się składa się nie tylko z prób i eksperymentów praktycznych, ale i z myślenia o obserwowanym zjawisku czy przedmiocie.

Model podczas uczenia się to zamknięty krąg powtarzający się wiele razy. W praktyce szkolnej poszczególne fazy uczenia się wzajemnie przenikają się. Jest jednak ważne, aby nauczyciel nie zapomniał o żadnym elemencie cyklu, ponieważ utrudniłoby to młodzieży uczenie się.

Zapamiętujemy:

10% - tego co czytaliśmy;

20% - tego co usłyszeliśmy;

30% - tego co zobaczyliśmy;

50% - tego co usłyszeliśmy i zobaczyliśmy;

80% - tego co powiedzieliśmy;

90% - tego co powiedzieliśmy i robiliśmy.

Uczenie się jest procesem a wynikiem uczenia się jest zmiana w uczniu, polegająca na opanowaniu nowych dla niego czynności.

TEORIE UCZENIA SIĘ

MOTYWACYJNA TEORIA UCZENIA SIĘ

·         uczeniu się towarzyszą emocję, które ułatwiają lub utrudniają ten proces

o       uczenie się jako główny priorytet

gdy priorytetem jest uczenie się – emocja pomaga, gdy jednak ważniejsze jest zaspokojenie innej potrzeby np. glodu – emocja ta utrudnia proces uczenia się

o       prawo efektu – wpływ stanu emocjonalnego jednostki na jakość, utrwalanie się lub zanikanie uczenia się

uczeń uzyskujący sukces w opanowaniu pewnej umiejętności chętnie do niej wraca, a uczeń, który odczuwa wynik uczenia jako porażkę, stara się jej unikać

o       wzmocnienia uczenia się:

§         zewnętrzne – zachęta ze strony otoczenia

§         wewnętrzne – radość z odnoszonych sukcesów

Emocje związane z uczeniem się mogą być u różnych uczniów diametralnie różne.

POZNAWCZA TEORIA UCZENIA SIĘ

W toku uczenia się rozwijają się umiejętności poznawcze uczniów:

ü      ummiejętności przetwarzania określonego rodzaju informacji (pozyskiwanie, przechwytywanie, porządkowanie i wykorzystywanie informacji)

w wyniku uczenia się oprócz opanowania nowej czynności uczeń podnosi ogólną umiejętność uczenia się.

DLACZEGO SIĘ UCZYMY?

Ø      Motywacja

o       zewnętrzna – reakcja na bodźce zewnętrzne: przedmioty i osoby, ich uroki i wartości, nakazy i zakazy

o       wewnętrzna – koncentacja na swych celachdalekosiężnych, wobec których osiągnięcia szkolne są ważnym etapem

Ø      Posiadane zdolności

o       intelektualne – w uczeniu się danego przedmiotu dostrzegamy wartości intelektualne

o       praktyczne – w uczeniu się poszukujemy tego, co konkretne i przydatne w działaniu

Ø      Znaczenie osobiste – znaczenie ma tylko takie uczenie się, które prowadzi do zmian, jakie sami u siebie akceptujemy

Ø      Uczenie jako obowiązek szkolny

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRZEBIEG I WYNIKI UCZENIA SIĘ

1.      Socjologiczne

·         pozycja społeczno – ekonomiczna rodziny

·         rodzina: uczeń w rodzinie; warunki uczenia się

·         styl wychowania w rodzinie (autorytarny, demokratyczny, liberalny)

2.      Psychologiczne

·         stan układu nerwowego (typ ukł. nerwowego, temperament, dominująca półkula)

·         jakość procesów psychicznych (zależna od wieku, stanu zdrowia, kondycji)

·         dobowy rytm człowieka

·         motywacja

·         nastawienie emocjonalne (lęk w szkole)

·         samoocena ucznia

·         podmiotowość ucznia (przeświadczenie, że można samodzielnie kształtować swoje życie)

·         zespół klasowy, uczeń w zespole

·         atmosfera

3.      Edukacyjne

·         treść uczenia się – treści kształcenia

·         nauczyciele i systemy dydaktyczne

·         wyposażenie i organizacja zajęć

Inne np.: warunki uczenia się:

·         miejsce

·         oświetlenie

·         wyposażenie

·         cisza

·         mikroklimat pomieszczenia

Model szkolnego uczenia się wg Carrolla

Jak poprawićza pamiętywanie?

1.      Powtarzanie

2.      Strukturyzacja treści kształcenia

3.      Skojarzenia

4.      Praktyczne działanie

5.      Symbolika – kolor, konstrukcja

6.      Werbalizacja

7.      Porządkowanie treści

8.      Klimat zabawy

MMETODY I TECHNIKI INTEGRACYJNE

Integracja – w edukacji to propozycja pracy zorientowanej na podmiot i indywidualność.

Cwiczenia integrujące:

·         są znakomitym wstępem do zajęć

·         ułatwiają nawiązywanie znajomości uczniów

·         budują zaufanie, pozwalają na akceptację siebie i swoich kolegów

·         wprowadzają elementy zabawy, obniżają niepokój i stres

Przykładowe techniki integrujące:

1.      „Koniczynka”, „Kwiat grupowy” – polega na tym, że w płatki koniczyny każdy uczeń wpisuje np. swoje zalety; w środku  zapisywane są cechy wspólne dla całej grupy.

2.      „Puzzle” – to zabawa, w czasie ktorej uczniowie chodzą po klasie i starają się znaleźć osoby, które mają z nimi cechy wspólne: ten sam miesiąc urodzenia, podobne hobby.

3.      „Wizytówki” – każdy uczeń wpisuje na karteczce nazwisko znanej postaci historycznej lub literackiej, które szczególnie ceni; wizytówki są tasowane i każdy losuje jedną; odczytuje nazwisko i stara się odgadnąć autora wizytówki.

METODY I TECHNIKI DIAGNOSTYCZNE

Diagnoza – to zbieranie informacji o przebiegu i wynikach określonego stanu rzeczy, zjawiska

ü      zgromadzone dane, dotyczące słabych i mocnych stron badanego...