smarowanie.pdf

Rozdział V: Smarowanie przelotowe

Rozdział V

SMAROWANIE PRZELOTOWE

W wielu rozwiązaniach konstrukcyjnych maszyn, skojarzenia

trące są smarowane przez układy smarowania przelotowego, zwa-

ne również układami ze stratą środka smarnego lub układami strat-

nymi. Układy smarowania przelotowego, ze względu na prostotę

rozwiązań, znalazły zastosowanie w przypadkach, gdy stosowanie

układów obiegowych jest konstrukcyjnie trudne do rozwiązania

lub zbyt kosztowne. Jest to najstarszy sposób smarowania.

Układy smarowania przelotowego pozwalają na efektywne

smarowanie pojedynczych skojarzeń trących, wymagających nie-

wielkiej ilości środka smarnego, ale także jednoczesne smarowanie

kilku skojarzeń trących, zgrupowanych w niewielkiej przestrzeni.

W tego typu rozwiązaniach, środek smarny jest podawany do sko-

jarzenia trącego w sposób ciągły lub okresowy, najczęściej w za-

leżności od aktualnego zapotrzebowania. W układach smarowania

przelotowego są stosowane zarówno oleje jak i smary plastyczne.

wego jest realizowana jako smarowanie indywidualne. Przykłady

indywidualnych olejarek i smarownic znajdujących zastosowanie

systemach smarowania przelotowego, zaprezentowano w p. 2.6.

W tym systemie okresy smarowania i ilość podawanego środka

smarnego najczęściej są ustalane doświadczalnie.

Na rys. 5.1 przedstawiono rozwiązanie konstrukcyjne smarowa-

nia przelotowego, baryłkowego łożyska tocznego.

W rozwiązaniu tym olej jest podawany z olejarki kroplowej

1 (patrz rys. 2.34) bezpośrednio do przestrzeni łożyska. Krople oleju

spadają na wirujący element 4 , w postaci śmigiełka zamontowa-

nego na końcu wału. Łopatki śmigiełka odrzucają olej w kierunku

łożyska. Po przejściu przez łożysko olej jest odprowadzany przewo-

dem odpływowym 6 , na zewnątrz.

Przykładowe rozwiązanie konstrukcyjne smarowania przelo-

towego poprzecznego łożyska ślizgowego, smarowanego tzw.

smarownicą „butelkową”, przedstawiono na rys. 5.2. Zaworek

zbiornika jest uruchamiamy mechanizmem aktywowanym przez

drgania wału. Olej spływa na łożysko ślizgowe w sposób ciągły tyl-

ko podczas obracania się wału, a po przejściu przez łożysko spływa

przewodem odpływowym do zbiornika położonego poniżej, skąd

jest usuwany okresowo jako olej przepracowany.

Smarowanie przelotowe może być stosowane w centralnych

systemach smarowania. Schematy takich rozwiązań przedstawio-

no na rys. 2.38, 2.41 oraz 2.43.

Typowym przykładem smarowania przelotowego jest smaro-

wanie obrzeży kół pojazdów szynowych na odcinkach krzywizny

torów, w celu zmniejszenia tarcia pomiędzy obrzeżem koła i głów-

5.1 Układy smarowania przelotowego

Zasadniczą cechą smarowania przelotowego jest jednokrotne

przejście środka smarnego przez smarowane skojarzenia trące

i usunięcie tego środka, najczęściej do otoczenia lub zbiornika

z olejem przepracowanym. Przepływ środka smarnego odbywa się

wg schematu (5.1):

zbiornik środka smarnego à (pompa) à skojarzenie trące à otoczenie

W przelotowym układzie smarowania, środek smarny obok

funkcji smarowania (zmniejszenia tarcia) spełnia także inne waż-

ne zadania: wynoszenia zewnętrznych zanieczyszczeń stałych

i produktów zużycia skojarzeń trących oraz ochrony przed korozją

i rdzewieniem.

Układy smarowania przelotowego znalazły zastosowanie w ta-

kich urządzeniach jak:

q lekko obciążone precyzyjne mechanizmy maszyn,

q otwarte przekładnie zębate,

q lekko obciążone zamknięte przekładnie zębate, zarówno reduk-

tory jak i wariatory,

q łożyska ślizgowe,

q mechanizmy smarowane mgłą olejową,

q przekładnie linowe i łańcuchowe,

q osie pojazdów szynowych,

q obrzeża kół pojazdów szynowych lub główek szyn,

a w niektórych rozwiązaniach konstrukcyjnych także:

q cylindry silników,

q łożyska podpór silników turbinowych.

W układzie smarowania przelotowego zasadnicza część środka

smarnego jest zgromadzona w zbiorniku. Do skojarzenia trącego

środek smarny jest podawany grawitacyjnie lub jest przetłaczany.

Większość rozwiązań konstrukcyjnych smarowania przeloto-

Rys. 5.1 Układ przelotowego smarowania

tocznego łożyska baryłkowego, olejarką

kroplową

1 – olejarka kroplowa (jak na rys. 2.34)

z olejem, 2– wziernik olejarki,

3 – łożysko baryłkowe, 4 – śmigiełko do

rozbryzgiwania oleju, 5 – pokrywa,

6 – odpływ

Rys. 5.2 Układ przelotowego smaro-

wania poprzecznego łożyska ślizgowe-

go olejarką butelkową

1 – zbiornik oleju – butelka, 2 – iglica,

3 – olej, 4 – gniazdo smarownicze

do zamocowania butelki, 5 – wał

poprzecznego łożyska ślizgowego,

6 – rowek odpływowy

Rys. 5.3 Schemat działania

urządzenia do smarowa-

nia obrzeży kół pojazdów

szynowych

1 – przewód doprowadzający

olej ze zbiornika,

2 – mechanizm wtryskiwacza,

3 – dysza wtryskiwacza,

4 – obrzeże koła

ką szyny. Schemat działania urządzenia do smarowania obrzeży kół

przedstawiono na rys. 5.3. W przypadku smarowania tym syste-

mem olej spływa na torowisko.

przenoszone obciążenia i zakres temperatur pracy. Podobne zależ-

ności opracowano dla przekładni zębatych. Temperatura płynięcia

olejów do układów przelotowych powinna być dostosowana do

temperaturowych warunków pracy oleju.

Typowym olejom rodziny ISO- L-A najczęściej stawia się nastę-

pujące wymagania:

q wysoki naturalny wskaźnik lepkości, w granicach: 90 ... 100,

q temperatura płynięcia poniżej –9 ... –15°C,

q temperatura zapłonu powyżej 210 ... 305°C,

q dobra odporność na utlenianie,

q dobre właściwości AW i EP,

q dobre właściwości przeciwkorozyjne,

q dobre właściwości przeciwpienne.

Oleje rodziny ISO-L-AN mogą być również stosowane w ukła-

dach hydraulicznych, wymagających stosowania olejów ISO-L-HH,

a oleje rodziny ISO-L-AB w układach wymagających stosowania

olejów ISO-L-FD oraz do smarowania przekładni w przypadkach,

gdy są wymagane oleje ISO-L-CKB.

W ostatnim okresie czasu, ze względu na ochronę środowiska,

do smarowania układów przelotowych, zwłaszcza w transporcie

szynowym, są stosowane biodegradowalne oleje i smary plastycz-

ne. Są to oleje roślinne lub estry kwasów tłuszczowych, z dodatka-

mi przeciwutleniającymi, przeciwrdzewnymi i EP. Przedostając się

do środowiska naturalnego ulegają one szybkiej biodegradacji.

Również oleje do smarowania łańcuchów pił łańcuchowych za-

wierają składniki biodegradowalne. Nie mogą one zawierać skład-

ników, które mogą zagrażać zdrowiu lub środowisku naturalnemu.

Wymagania dla tego rodzaju olejów są ujęte w odrębnej normie

ISO 11679.

Smarom plastycznym, przeznaczonym do stosowania w ukła-

dach przelotowych są stawiane podobne wymagania eksploatacyj-

ne jak olejom. Najczęściej są stosowane smary o klasie konsystencji

NLGI 000 …. 3.

5.2 Oleje do układów przelotowych

Do układów przelotowych są stosowane rainowane lub nie-

rainowane oleje mineralne, które mogą zawierać następujące

dodatki:

q przeciwutleniające,

q przeciwkorozyjne,

q poprawiające właściwości adhezyjne,

q substancje bitumiczne,

q smarnościowe (EP).

Klasyikację rodziny A, olejów do układów przelotowych wg ISO

6743-1: 2000, przedstawiono w tabeli 5.1.

W układach przelotowych, w zależności od nacisków jednostko-

wych i obrotów, są stosowane oleje o klasie lepkości ISO VG w 32…

320. Jedynie w specjalnych przypadkach stosuje się oleje o większej

lepkości. Im większe obciążenie tym większa powinna być lepkość

oleju i im większe obroty tym mniejsza lepkość. Opracowano wiele

metod obliczania optymalnej lepkości oleju, uwzględniających

takie parametry pracy łożysk jak: typ łożyska, prędkość obrotowa,

TABELA 5.1 Klasyikacja olejów przemysłowych, rodzina A (układy

przelotowe) wg ISO 6743-1:2000

Symbol

ISO-L

Skład i właściwości

Zastosowania

AY Średnio rainowane oleje

mineralne. Niektóre oleje tej

grupy mogą zawierać skład-

niki mogące zagrażać zdrowiu

lub środowisku naturalnemu.

Smarowanie zgrubne, smaro-

wanie osi i obrzeży kół pojaz-

dów szynowych itp.

AN Rainowane oleje mineralne. Lekko obciążone elementy

(łożyska toczne, przekładnie),

łożyska ślizgowe ze smarowa-

niem hydrodynamicznym.

AB Rainowane oleje mineralne,

zawierające substancje bitu-

miczne lub inne dodatki np.

poprawiające właściwości ad-

hezyjne, EP, przeciwkorozyjne.

Otwarte przekładnie zębate,

przekładnie linowe, przekład-

nie łańcuchowe, gdzie nie

może być zastosowany smar

plastyczny.

AC Oleje inne niż mineralne, tłusz-

cze zwierzęce, oleje roślinne,

a także oleje syntetyczne,

zawierające odpowiednie do-

datki niezbędne do uzyskania

wymaganych właściwości.

Łańcuchy pił łańcuchowych.

2 V

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: