Metoda PHA
PHA (Preliminary Hazard Analysis) - Wstępna Analiza Zagrożeń
Spośród różnorodnych metod analizy i oceny ryzyka można wyróżnić trzy zasadnicze
grupy :
1. metody jakościowe (lub deterministyczne),
2. metody pół-ilościowe (PHA)
3. metody ilościowe
Ogólny schemat tych metod :
W metodzie jakościowej dokonuje się weryfikacji zgodności stanu bezpieczeństwa z obowiązującymi regulacjami prawnymi, standardami i wytycznymi postępowania. W metodzie półilościowej następuje kategoryzacja wielkości skutków i ich prawdopodobieństwa występowania dla zidentyfikowanych zdarzeń RZA i na tej podstawie, po ustaleniu matrycy ryzyka, dokonuje się oszacowania poziomu ryzyka. Ostania metoda jest metodą probabilistyczną, w której dąży się do ustalenia wskaźników ryzyka indywidualnego i grupowego. Pokazane wyżej metody mają zarówno liczne zalety oraz wady. Najbardziej dokładna metoda QRA wymaga dużego nakładu pracy, odpowiednich narzędzi obliczeniowych i licznych danych niezawodnościowych oraz właściwie przygotowanej kadry. Zaleca się ją stosować do szczególnie niebezpiecznych instalacji i jest istotnym narzędziem w procesie podejmowania decyzji, np. lokalizacyjnych lub wyboru alternatywnych sposobów produkcji. Metoda deterministyczna, dla instalacji dużego ryzyka nie spełni swojego zadania gdyż jest zbyt powierzchowna. Natomiast metody półilościowe, np. metoda PHA, z bezpośrednim wykorzystaniem matrycy ryzyka są szybkie a dla prostych instalacji procesowych, np. atmosferycznych zbiorników magazynowych z substancjami niebezpiecznymi dają dobre
wyniki. Jednakże dla złożonych instalacji procesowych, w których wystąpienie uwolnienia jest związane z awarią systemu zabezpieczeń, są zbyt ogólnikowe i często prowadzą do istotnych pominięć i błędnych wyników.
Wstępna Analiza Zagrożeń PHA jest metodą pozwalającą na półilościowe-półjakościowe oszacowanie ryzyka. Można nią szacować ryzyko po zastosowaniu zaproponowanych środków ochronnych. Szacowanie ryzyka metodą PHA powinno być korygowane i aktualizowane, według potrzeb w kolejnych krokach procedury analizy ryzyka, w każdym z etapów badań konstrukcji, budowy i eksploatacji. Analiza ryzyka prowadzona metodą PHA obejmuje oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych strat poprzez stopień szkód S i prawdopodobieństwa szkód P z jakim szkody mogą wystąpić oraz wartościowanie ryzyka wyrażonego poprzez wskaźnik ryzyka, który określa zależność:
Gdzie:
S - stopień szkód,
P - prawdopodobieństwo szkód zdarzenia.
Szacowanie stopnia szkód S i prawdopodobieństwo szkód P odbywa się według skali na sześciu poziomach dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia. Charakterystykę poszczególnych poziomów przedstawiono poniżej.
S - stopień szkód
Poziom
Charakterystyka
1
Znikome urazy, lekkie szkody
2
Lekkie obrażenia, wymierne szkody
3
Ciężkie obrażenia, znaczne szkody
4
Pojedyncze wypadki śmiertelne, ciężkie szkody
5
Zbiorowe wypadki śmiertelne
6
Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na dużą skalę poza terenem zakładu
P - prawdopodobieństwo szkód
Bardzo nieprawdopodobne
Mało prawdopodobne zdarzające się raz na 10 lat
Doraźne wydarzenia zdarzające się raz w roku
Dosyć częste wydarzenia zdarzające się raz w miesiącu
Częste regularne wydarzenia zdarzające się raz w tygodniu
Duże prawdopodobieństwo wydarzenia
Po oszacowaniu parametrów ryzyko wartościowane jest na podstawie matrycy ryzyka.
Matryca wartościowania ryzyka metodą PHA
P –prawdopodobieństwo szkód
S
Stopień
Szkód
8
10
12
9
15
18
16
20
24
25
30
36
1-3 ryzyko akceptowalne
4-9 dopuszczalna akceptacja ryzyka po ocenie ryzyka
>10 ryzyko niedopuszczalne - wymaga zmniejszenia ryzyka
Przykład_1. Analiza ryzyka pracownika elektrowni atomowej.
Ryzyko związane ze zjawiskami elektrycznymi:
(Przykład rzeczywistej tabelki kontrolnej –standard amerykański)
Potencjalne ryzyko
Przyczyny
Lycanin