Wszystkie najsłynniejsze dinozaury takie jak tyranozaur, stegozaur, triceratops, diplodok żyły w Ameryce Północnej. Właśnie tam znaleziono szczątki większości poznanych dinozaurów. Dlaczego?
Na początku Ery Dinozaurów (czyli ery mezozoicznej obejmującej trias, jurę i kredę) klimat był suchy. W jurze pojawiło się więcej wilgoci, a wraz z nią - obfitość roślinnego pokarmu.
Przez miliony lat Ameryka Północna była połączona z resztą świata, więc dinozaury mogły się swobodnie przemieszczać między kontynentami.
Na zachodzie Ameryki Północnej wylewały rzeki, zatapiając i "konserwując" skamieniałości zwierząt przychodzących do wodopoju. takie miejsca są najbardziej obfite w skamieniałości zwierząt prehistorycznych. Na jałowych pustkowiach deszcze i wiatr niszczą skały odsłaniając szczątki zwierząt. USA i Kanada ma dość funduszy na prowadzenie wykopalisk i bogate tradycje w pozyskiwaniu skamieniałości.
Amerykę zamieszkiwały prawdziwe kolosy takie jak Ultrasauros czy Seismosaurus. Zdaniem paleontologów, sejsmozaur mógł osiągać długość 50 metrów i wagę ponad 100 ton.
Ultrasauros był zauropodem z rodziny brachiozaurów, więc był większym kuzynem Brachiosaurus - jego kość ramieniowa jest znacznie większa od dorosłego człowieka. Za życia ten gigant mierzył prawdopodobnie 30 metrów długości i 15 wysokości.
W jurajskiej Ameryce Północnej żyło wiele innych zauropodów o długich szyjach. Spośród nich warto wymienić choćby Camarasaurus, Brachiosaurus, Apatosaurus, Diplodocus czy Supersaurus, ten ostatni był prawie tak wielki jak ultrazaur.
Jednym z północnoamerykańskich dinozaurów średniej wielkości można wymienić stegozaura. Wykopano mnóstwo jego skamieniałości, co świadczy o tym, że był pospolity na terenie USA i Kanady przez 10 milionów lat. I to pomimo niewielkiego mózgu rozmiarów orzecha włoskiego!
Na samym krańcu skali wielkości znajdowały się malutkie dinozaury. Mięsożerny Segisaurus miał zaledwie 1 metr długości, ale był wprost stworzony do szybkiego biegu. Zręcznie chwytał małe jaszczurki uzbrojonymi w ostre pazury palcami. Ten wczesny teropod żył 187 milionów lat temu na terenie Arizony. Segizaur był jednym z nielicznych dinozaurów o podobnej do ptasiej budowie kości obojczyka (w kształcie litery V).
Triasowe i jurajskie formacje skalne rozciągają się wzdłuż całego zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej, od Alaski po Kolorado.
Te skały wzniesione przez Góry Skaliste, obfitują w skamieniałości dinozaurów. Stan Utah, gdzie znaleziono ponad 5000 szczątków "strasznych gadów", jest prawdziwą żyłą złota wśród wykopalisk. W 1953 r. koło Vernal utworzono Dinosaur National Monument, słynący z ośrodka dla zwiedzających, zbudowanego nad częściowo wyeksploatowanym złożem kości. W stoku wciąż jeszcze tkwią szkielety, pieczołowicie wydobywane przez paleontologów.
Hipsylofodonty należały do mniejszych dinozaurów z jury. Jednym z nich był Dryosaurus - "dębowy jaszczur". Mierzył prawie 4 metry długości i był wzrostu dorosłego człowieka. Biegał na tylnych nogach z ogonem sztywno wyciągniętym z tyłu. Dłońmi o pięciu palcach przebierał wśród gałęzi i pędów roślin, wyszukując smakowite kąski.
Scutellosaurus był dinozaurem ptasiomiednicznym nie większym od domowego psa. Za ochronę służyły mu twarde, kostne tarczki znajdujące się na grzbiecie. Jego szybkonodzy kuzyni żyli w Europie, Azji i Afryce.
Jurajską Amerykę Północną zamieszkiwały także przerażające drapieżniki. jednym z pierwszych był Dilophosaurus - drapieżnik z podwójnym grzebieniem na głowie przypominającym połówki talerzy. Dilofozaur miał około 6 metrów długości. Prawdopodobnie żywił się padliną, gdyż jego szczęki były zbyt słabe, aby mógł zabijać ofiary.
Większym i groźniejszym drapieżnikiem był Ceratosaurus. Ceratozaur żył 150 milionów lat temu. Był nieco większy i cięższy od dilofozaura. Miał nogi jak pnie drzew i wielką głowę z kostnymi wyrostkami nad oczyma i na nosie.
Największym jurajskim mięsożercą był Allosaurus. Jego szczęki, pełne długich i zakrzywionych zębów były dłuższe od ludzkiego ramienia. Jednak najpotężniejszy i najsławniejszy z zabójczych dinozaurów był Tyrannosaurus rex. Pojawił się dopiero 70 milionów lat temu - pod koniec kredy.
Ameryka Północna w kredzie oddzieliła się od Europy i Afryki. Wówczas to północnoamerykańskie dinozaury wykształciły cechy niespotykane u ich krewniaków z reszty świata. Te cechy pomagały im najlepiej przystosować się do panujących wówczas klimatów.
Alberta to prowincja Kanady. Przed 75 milionami lat była prawdziwym podzwrotnikowym rajem. Na skraju gęstych, mieszanych lasów, wśród bujnych paproci i innych roślin kwitły tam egzotyczne kwiaty. Trudno o lepsze miejsce dla dinozaurów.
Także dzisiejsza Alberta jest pięknym miejscem, choć jej znaczną część stanowią dzikie, skaliste równiny, przez większą część roku pokryte śniegiem. To jeden z najlepszych terenów dla paleontologów - jest tu wiele skamieniałości kredowych dinozaurów. Ich szczątki czasami sterczą wprost z ziemi.
Na terenie Alberty odkryto tak wiele różnorodnych gatunków dinozaurów, że stała się ona olbrzymim muzeum na świeżym powietrzu. Do Narodowego Parku Dinozaurów zjeżdżają naukowcy z całego świata. ONZ nadała temu parkowi status Światowego Dziedzictwa Ludzkości, podobnie jak egipskim piramidom.
W Ameryce Północnej jest jeszcze wiele innych miejsc obfitujących w skamieniałości kredowych dinozaurów. Na tych terenach 70 milionów lat temu żył najbardziej krwiożercze drapieżniki.
Drapieżniki różniły się rozmiarami i metodami polowań. Najgroźniejszym z nich był tyranozaur, choć niewiele ustępował mu niego krewniak - 9 metrowy Daspletosaurus. Daspletozaur miał potężną czaszkę pełną ostrych jak brzytwa zębów, mocne nogi i gruby ogon. Żyjący w tym samym czasie Albertosaurus był lżej zbudowany i zadowalał się mniejszą zdobyczą.
Wśród kredowych północnoamerykańskich dinozaurów drapieżnych nie brakło również niewielkich teropodów. Stenonychosaurus miał zaledwie 2 metry długości i jeden metr wzrostu, lecz małym, podobnym do ryjówek ssakom i tak wydawał się groźnym gigantem. Niektórzy naukowcy sądzą, że stenonychozaur i Troodon to ten sam gatunek dinozaura. Obydwa miały największe mózgi, w porównaniu do reszty ciała, wśród wszystkich dinozaurów. Wielkimi, skierowanymi w przód oczyma bez trudu dostrzegał małe zwierzęta, nawet w nocy.
W Ameryce Północnej nie brakowało także strusiopodobnych dinozaurów - ornitomimozaurów. Ich północnoamerykańskimi przedstawicielami były Ornithomimus, Dromiceiomimus czy Struthiomimus. Prawdopodobnie żywiły się jajami, owadami, jaszczurkami, płazami, owocami i wszystkim innym, co wpadło im do bezzębnych dziobów.
Bujne podzwrotnikowe lasy kredowej Ameryki Północnej, były wymarzonym miejscem dla roślinożernych dinozaurów. Jednak nawet tam musiały się ciągle mieć na baczności, gdyż zagrażały im krwiożercze bestie. Z czasem wykształciły rozmaite środki obronne.
Ceratopsy, czyli dinozaury rogate były wyposażone w różnorakie rogi i kostne kryzy. Pentaceratops, czyli "pięciorogie oblicze", miał róg na nosie i po jednym rogu nad każdym okiem. Dwa pozostałe rogi, to ostre, sterczące kości policzkowe. Długa kryza na karku służyła mu na pokaz podczas godów, i do ochrony, lub odstraszania drapieżników. Prawdopodobnie ceratopsy żyły w stadach. System musiał dobrze działać, gdyż ceratopsy są zaliczane do dinozaurów, które odniosły największy sukces.
U niektórych kredowych, północnoamerykańskich dinozaurów zwanych nodozaurami wykształciły się guzy i pancerze na grzbiecie, które chroniły ciało przed zębami drapieżników. Ciężki pancerz miały także ankylozaury. Ich głowę i tułów pokrywały kostne wyrostki, a ogon był uzbrojony w ciężką i dużą maczugę.
Pod koniec kredy Amerykę Północną zamieszkiwało mnóstwo różnorodnych dinozaurów kaczodziobych. Oznacza to, że z powodzeniem unikały ataków drapieżników, choć paleontolodzy wciąż nie są pewni jak im się to udało.
9-metrowy kritozaur miał wielkie nozdrza, które przechodziły w wydatne guzy nad oczami. Prawdopodobnie hadrozaury używały tych dziwacznych nosów do wydawania dźwięków.
Niektóre dinozaury, jak np. Parasaurolophus miały na głowach dziwaczne grzebienie i wyrostki. Prawdopodobnie działały one jak wzmacniacze dźwięków, podobnie jak dziwne nosy hadrozaurów wspomnianych wcześniej. Potężny odgłos mógł odstraszyć zbliżającego się drapieżnika i ostrzec resztę stada o niebezpieczeństwie. Prawdopodobnie dlatego, że wykształciły taki system wczesnego ostrzegania, udało im się długo przeżyć.
Hadrozaury żyły u schyłku kredy. Wraz z jej końcem, wygięły, podobnie jak wszystkie inne dinozaury. Skończyła się Era Gadów, a rozpoczęła Era Ssaków.
Spis dinozaurów z Ameryki Północnej:
Achelousaurus, Acrocanthosaurus, Agathaumas, Alamosaurus, Albertosaurus, Aletopelta, Allosaurus, Ammosaurus, Amphicoelias, Amphisaurus, Anamantarx, Anasazisaurus, Anatotitan, Anchiceratops, Anchisaurus, Ankylosaurus, Anodontosaurus, Antrodemus, Apatosaurus, Appalachiosaurus, Arctosaurus, Arkanosaurus, Arrhinoceratops, Astrodon, Atlantosaurus, Atrociraptor, Aublysodon, Avaceratops, Avisaurus, Bambiraptor, Barosaurus, Brachiosaurus, Brachyceratops, Brachylophosaurus, Brachyrophus, Brontoraptor, "Brontosaurus", Bugenasaura, Caenagnathus, Camarasaurus, Camposaurus, Camptonotus, Camptosaurus, Capitalsaurus, Caseosaurus, Caulodon, Cedarosaurus, Cedarpelta, Centrosaurus, Ceratosaurus, Ceratops, Chasmosaurus, Chassternbergia, Cheneosaurus, Chihuahuasaurus, Chindesaurus, Chirostenotes, Cionodon, Claorhynchus, Claosaurus, Coelophysis, Coelosaurus, Coelurus, Corythosaurus, Creosaurus, Daspletosaurus, Deinodon, Deinonychus, Denversaurus, Diceratops, Diclonius, Didanodon, Dilophosaurus, Dinotyrannus, Diplodocus, Diplotomodon, Dipriodon, Diracodon, Drinker, Dromaeosaurus, Dromiceiomimus, Dryosaurus, Dryptosaurus, Dynamosaurus, Dyoplosaurus, Dysganus, Dyslocosaurus, Dystrophaeus, Dystylosaurus, Edmarka, Edmontonia, Edmontosaurus, Einiosaurus, Elaphrosaurus, Elmisaurus, Elmisauru, Elosaurus, Eobrontosaurus, Eoceratops, Eohadrosaurus, Eolambia, Epanterias, Eucoelophysis, Euoplocephalus, Eureodon, Falcarius, Gargoylosaurus, Gastonia, Glyptodontopelta, Gojirasaurus, Gorgosaurus, Gravitholus, Gryposaurus, Hadrosaurus, Hanssuesia, Haplocanthosaurus, Haplocanthus, Hesperosaurus, Hierosaurus, Hoplitosaurus, Hypacrosaurus, Hypsibema, Hypsilophodon, Hypsirophus, Iguanodon, Koparion, Kritosaurus, Labocania, Labrosaurus, Laelaps, Lambeosaurus, Laosaurus, Leptoceratops, Longosaurus, Lophorhothon, Lucianosaurus, Magulodon, Maiasaura, Manospondylus, Marshosaurus, Massospondylus, Megadontosaurus, Megalosaurus, Megapnosaurus, Meniscoessus, Microcephale, Microvenator, Monoclonius, Montanoceratops, Morosaurus, Mymoorapelta, Naashoibitosaurus, Nanosaurus, Nanotyrannus, Nedcolbertia, Neosaurus, Niobrarasaurus, Nodocephalosaurus, Nodosaurus, Nothronychus, Orcomimus, Ornatotholus, Ornitholestes, Ornithomimus, Orodromeus, Othnielia, Pachycephalosaurus, Pachyrhinosaurus, Palaeopteryx, Palaeosaurus, Palaeoscincus, Panoplosaurus, Parasaurolophus, Parkosaurus, Paronychodon, Parrosaurus, Pawpawsaurus, Pectinodon, ekinosaurus, Peltosaurus, Pentaceratops, Planicoxa, Plateosaurus, Pleurocoelus, Podokesaurus, Poekilopleuron, Polacanthus, Polyodontosaurus, Polyonax, Prenoceratops, Priconodon, Prosaurolophus, Protoavis, Protohadros, Protorosaurus, Pteropelyx, Revueltosaurus, Ricardoestesia, Rioarribasaurus, Saurolophus, Sauropelta, Saurophaganax, Saurophagus, Saurornitholestes, Scolosaurus, Scutellosaurus, Segisaurus, Seismosaurus, Shuvosaurus, Silvisaurus, Sonorasaurus, Sphaerotholus, Stegoceras, Stegopelta, Stegosaurus, Stegosaurus, Stenonychosaurus, Stenotholus, Stereocephalus, Sterrholophus, Stokesosaurus, Struthiomimus, Stygimoloch, Stygivenator, Styracosaurus, Supersaurus, Suuwassea, Symphyrophus, Syntarsus, Tanycolagreus, Tanystropheus, Technosaurus, Tecovasaurus, Tenontosaurus, Tetragonosaurus, Texasetes, Thecodontosaurus, Thescelosaurus, Thespesius, Tichosteus, Titanosaurus, Torosaurus, Torvosaurus, Trachodon,, Triceratops, Tripriodon, Troodon, Tylosteus, Tyrannosaurus, Ugrosaurus, Ultrasauros, Ultrasaurus, Utahraptor, Velociraptor, Venenosaurus, Wyomingraptor, Yaleosaurus, Zaphsalis, Zapsalis, Zephyrosaurus, Zuniceratops.
GARGAMEL1352