Jeśli w załączniku znajdują się obrazki, nie zostaną wyświetlone. Pobierz oryginalny załącznik.
I - Określenie niepełnosprawności intelektualnej
II - Jak przebiega diagnoza niepełnosprawności intelektualnej; jakie są główne zasady diagnostyczne
III - Jakie zdolności są mierzone przy pomocy skal inteligencji D.Wechslera
IV - Co to jest zachowanie przystosowawcze i jakie istnieją skale do jego pomiaru
V - Osobowość osób z niepełnosprawnością intelektualną
- teoria Kurta Lewina
- teoria Hutta i Gibbiego
- teoria Cromwella
- teoria Ziglera
VI - Charakterystyka osób z niepełnosprawnością intelektualną
- z lekkim stopniem
- z umiarkowanym stopniem
- ze znacznym stopniem
- z głębokim stopniem
-jak charakteryzują osoby niepełnosprawne intelektualnie: Jadwiga Komender, Jean Vanier, Antoni Kępiński, Małgorzata Kościeiska
VII- Procesy myślenia
Co to jest myślenie i jak przebiegają procesy myślenia u osób z niepełnosprawnością intelektualną;
Jak kształtuje się opanowanie pojęć u dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną; Wnioskowanie logiczne u dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną
VIII - Procesy pamięci
Co to jest pamięć i jak przebiega ona u osób z niepełnosprawnością intelektualną;
Procesy pamięci implicite i explicite na przykładzie badań osób z zespołem Downa
IX - Wyobraźnia
Co to jest wyobraźnia, rodzaje wyobrażeń;
Badania dawniejsze dotyczące wyobraźni Nudelmana;
Badania zdolności myślenia twórczego Pisuli
X - Spostrzeganie
XI - Uwaga
• 1
NIEKTÓRE TREŚCI POMOCNE W PRZYGOTOWANIU POWYŻSZYCH
ZAGADNIEŃ
1
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną stanowią stosunkowo dużą grupę społeczną, jest ich bowiem w całej populacji ludzkiej około l - 3% (por. Kendall, 2004). Współcześnie istnieje wiele prac mających na celu obiektywne wyjaśnienie tego stanu funkcjonowania, tj. jego przyczyn, objawów, przebiegu i rokowań, opracowanych jest też szereg metod leczniczych i korekcyjnych. Obok nich powstają też opracowania mające na celu scharakteryzowanie subiektywnego świata ludzi niepełnosprawnych, tj. ich naj głębszych przeżyć, wartości, potrzeb. Takie holistyczne spojrzenie na osoby z niepełnosprawnością intelektualną podkreśla fakt, iż osoby te, podobnie jak ludzie o prawidłowym rozwoju, stanowią jedność biologiczno - psychiczno - duchową. O ważności takiego poglądu na człowieka mówi Światowa Organizacja Zdrowia wypowiadając się o jakości życia człowieka (WHO Quality of Life - WHOQOL, 1998), przy którego określaniu należy brać pod uwagę: zdrowie fizyczne, zdrowie psychiczne, poziom niezależności, relacje społeczne, środowisko zewnętrzne, duchowość oraz religię i osobiste przekonania. W specjalnym raporcie WHOQOL dotyczącym duchowości, religijności i osobistych przekonań (WHOQOL and Spirituality, Religiousness and Personal Beliefs: Report on WHO Consultation, 1998) zwraca się uwagę na to, iż koncentracja tylko na stanie fizycznego lub psychicznego funkcjonowania człowieka nie daje satysfakcji. Takie spojrzenie ma charakter mechaniczny i redukcjonistyczny. Należy w procesie leczenia docenić również elementarne wartości, do których należy wiara, nadzieja i współczucie. Ważne jest uszanowanie godności osobowej każdej osoby. Taki pogląd odnosi się do wszystkich osób chorych. Również, a też szczególnie, do osób z niepełnosprawnością intelektualną, bowiem według nauczania Jana Pawła II "człowiek upośledzony jest w obliczu Boga i w obliczu ludzi osobą, posiadającą swe prawa i swoje obowiązki". Spośród których istnieje "...prawo dotyczące rozwoju prawdziwego życia duchowego"(Jan Paweł II, 1981, s. 8, za: Ryn, 1988, s. 138). Zaś Dokument Stolicy Apostolskiej na Międzynarodowy Rok Osób Upośledzonych, którzy za swoją patronkę mają bł. Małgorzatę z Medole (1981, za: Lausch, 1987, s. 17) mówi, iż "...osoba upośledzona z wpisanymi w jej ciało i władze ograniczeniami i cierpieniem bardziej uwydatnia tajemnicę osoby ludzkiej, z całą jej godnością i wielkością. Stając wobec osoby upośledzonej jesteśmy wprowadzeni w tajemnicze granice ludzkiej egzystencji i wezwani, by do tajemnicy tej zbliżać się z szacunkiem i z miłością".
• 2
W 1992 r. ukazało
..Niedorozwój umysłowy. Definicje. Klasyfikacja i System Pomocy", również wydany przez AAMR. Jego autorami są: Ruth Luckasson, D.L. Coulter, E.A. Polloway, S.Reiss, RL. Schalock, Martha E. Snell, Deborah M. Spitalnik i JA. Stark.
• Podaje on następującą definicję niedorozwoju umysłowego: "niedorozwój umysłowy
niż przeciętnym funkcjonowaniem intelektualnym. z
jednocześnie
aruczemem w zakresie dwóch
• orozwniewania sie. samoobsłuei. trybu
życia domowego o uspołecznienia korzstania z dóbr społeczno-kulturalnych samodzielności troski o zdrowie i bezpieczeństwo umiejętności szkolnych organizowania czasu wolnego i pracy. Niedorozwój umysłowy ujawnia się przed 18 r.ż. (RLuckasson i inni, 1992, s.l).
Autorzy definicji podkreślają, iż niedorozwój umysłowy dotyczy istotnego ograniczenia w aktualnym (present), obserwowalnym funkcjonowaniu jednostki. Ujawnia się on jako podstawowa trudność w uczeniu się, nabywaniu określonych umiejętności i wykonywaniu codziennych zadań. Zdolności, w zakresie których muszą wystąpić istotne ograniczenia, to inteligencja teoretyczna, praktyczna i społeczna. Niedorozwój umysłowy to upośledzenie tych właśnie trzech zdolności. Natomiast stan zdrowia, temperament mogą nie odbiegać od normy (RLuckasson i inni, 1992, s.5).
Niedorozwój umysłowy charakteryzuje się istotnie niższym, niż przeciętnym funkcjonowaniem intelektualnym, czyli funkcjonowaniem niższym od średniej w danej technice pomiaru o dwa odchylenia standardowe. Na istotnie niższy, niż przeciętny poziom funkcjonowania intelektualnego wskazują ilorazy inteligencji niższe niż 70 do 75, uzyskane w wyniku indywidualnych badań dokonanych przy zastosowaniu rzetelnej i trafnej skali pomiaru ogólnej inteligencji. Około 2,3% osób uzyskuje iolorazy inteligencji niższe niż 70. Prawdopodobnie około 3% do 5% uzyskuje ilorazy inteligencji wahające się w granicach od 70 do 75. Autorzy podręcznika podkreślają, iż sam iloraz inteligencji nie wystarcza do rozpoznania niedorozwoju umysłowego (RLuckasson i inni, 1992, s.5 i 37).
Istotnie niższy niż przeciętny ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego musi jednocześnie współwystępować z ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności przystosowawczych: porozumiewania się, samoobsługi, trybu życia domowego, uspołecznienia, korzystania z dóbr społeczno-kulturalnych, samodzielności, troski o zdrowie i bezpieczeństwo, umiejętności szkolnych, organizowania czasu wolnego i pracy.
• 3
• We
Towarzystwa do spraw
istnieje następująca definicja. "Niepełnosprawność umysłowa charaktervzuie sie istotnymi
które
go 18 roku życia" (Luckasson. i in.. 2002. s. 1 ).
Ta definicja uzupełniona jest pewnymi dodatkowymi zasadami. Zaznacza SIę, mianowicie, iż diagnozy ograniczeń w intelektualnym funkcjonowaniu oraz w zakresie zachowania przystosowawczego u danej osoby należy zawsze dokonywać uwzględniając
kontekst środowisko społeczne typowego dla jej rówieśników oraz kulturę, która na nią oddziałuje. Ważne jest, aby metody pomiaru funkcjonowania osoby dostosować do jej cech indywidualnych, tj. uwzględnić różnice indywidualne w zakresie komunikowania się, funkcjonowania narządów zmysłów, sprawności motorycznej, oraz zachowania. Poza oszacowaniem ogólnego poziomu rozwoju intelektualnego i zachowania przystosowawczego, należy wskazać zdolności i umiejętności najsłabiej i najmocniej rozwinięte (tzw. 'słabe' oraz 'mocne' strony funkcjonowania). Należy bardzo starannie opracować dla każdej osoby metody wsparcia, tj. dostosować je do jej profilu zdolności intelektualnych i umiejętności przystosowawczych, oraz do jej potrzeb. Zakłada się, iż metody te stosowane przez dłuższy czas powinny przynosić poprawę w funkcjonowaniu osoby, gdy tak nie jest powinny być one na nowo opracowane. (Luckasson, i in., 2002, s. 1).
Opracowany model funkcjonalny niepełnosprawności umysłowej zawiera pięć elementów, które wyznaczają funkcjonowanie jednostki. Są to: l) zdolności intelektualne, 2) zachowanie przystosowawcze, 3) uczestnictwo, interakcje i role społeczne, 4) stan zdrowia fizycznego i psychicznego i 5) kontekst (środowisko społeczne, kultura). W modelu umieszczone jest też wsparcie udzielane osobie, które powinno być wyznaczone możliwościami osoby i które ma na celu poprawić jej rozwój i jakość życia. Powinno ono obejmować: humanistyczny rozwój, edukację, życie domowe, życie w społeczności, sferę zatrudnienia, zdrowie i bezpieczeństwo, osobiste dobre samopoczucie (Luckasson, 2002).
• 4
II-,III-,IV
Specyfika diagnozy niepełnosprawności intelektualnej wg Ruth Luckasson; techniki pomiaru rozwoju intelektualnego oraz zachowania przystosowawczego
Definicję niedorozwoju zamyka informacja, iż ujawnia się on przed 18 rokiem życia. 18 rok życia jest bowiem tym okresem, w którym jednostki w naszym społeczeństwie przejmują role osób dorosłych. R.Luckasson i współprac. (1992, s.6) podają, iż w innych społeczeństwach mogą być przyjęte inne granice wiekowe.
Badając jednostkę podejrzaną o niedorozwój umysłowy należy mieć na względzie
następujące zasady:
1. Pomiar dotyczy aktualnego stanu, obserwowalnego zachowania się danej jednostki.
Prognoza jest czymś odrębnym i trudnym.
2. Badanie jednostki podejrzanej o niedorozwój umysłowy powinno być dokonane przy zastosowaniu standaryzowanych, rzetelnych, trafnych i znormalizowanych na reprezentatywnej próbce populacji technik; muszą być one stosowane indywidualnie.
3. Uzyskane wyniki badań muszą być odniesione do wieku życia badanej osoby oraz Jej środowiska wychowawczego, rodzinnego i kultury środowiska, z którego pochodzi, w którym przebywa.
4. Rozpoznanie niedorozwoju umysłowego nie wyklucza innych rodzajów zaburzeń, które nie są związane z upośledzeniem umysłowym, a które mogą wystąpić u badanej osoby, jak np. depresja, zaburzenia koncentracji uwagi/nadruchliwość; wówczas, gdy takie zaburzenie wystąpi, oprócz kodu wskazującego na niedorozwój umysłowy wpisuje się kod i rozpoznanie danego zaburzenia, według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (ICD-lO).
5. Definicja niedorozwoju umysłowego nie zawiera żadnej informacji, iż jest on nieodwracalny.
6. Nie można rozpoznać niedorozwoju umysłowego, mimo uzyskanego ilorazu inteligencji wahającego się w granicach poniżej 70 - 75, gdy nie ujawni się jednocześnie współwystępujących ograniczeń w zakresie dwóch lub więcej sposród podanych w definicji dziesięciu umiejętności przystosowawczych (zob. lM. Sattler, 1992, s.647).
Niedorozwój umysłowy jest szczególnym, specyficznym stanem funkcjonowania, który powstaje w okresie dzieciństwa, w którym istotnie niższy niż przeciętny poziom ogólnego funkcjonowania intelektualnego współwystępuje z ograniczeniem w zakresie umiejętności przystosowawczych.
• 5
Definicja niedorozwoju umysłowego akcentuje to, iż niedorozwój dotyczy ograniczeń w aktualnym, obserwowalnym funkcjonowaniu. Niedorozwój umysłowy jest stanem, w
którym funkcjonowanie jednostki jest ograniczone, a nie cechą. Jest to ważne stwierdzenie. Badanie jednostki podejrzanej o niedorozwój umysłowy nie może koncentrować się na cechach, ale zmierza do zrozumienia aktualnego funkcjonowania jej w życiu codziennym (RLuckasson i współprac., 1992, s.lO).
Każda osoba jest bogata w swojej złożoności i jedyna. Każda osoba umysłowo upośledzona jest również złożoną istotą ludzką. Stąd też badający ją specjalista powinien łączyć głęboką wiedzę nieomal ze sztuką umiejętności jej możliwie wszechstronnego poznania. Powinien dokładnie i wszechstronnie poznać jej ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego, jej umiejętności przystosowawcze, sferę emocjonalno - motywacyjną, stan zdrowia, przyczyny aktualnego stanu, środowisko, w którym ona funkcjonuje oraz wymogi
jej stawiane przez to środowisko, ujawnić wszystkie jej strony silne i słabe.
Zespół specjalistów Amerykańskiego Towarzystwa dis Niedorozwoju Umysłowego podkreśla konieczność wszechstronnych badań jednostki podejrzanej o niedorozwój umysłowy. Badanie to powionno obejmować: l. ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego i umiejętności przystosowawczych, 2. sferę emocji, 3. stan zdrowia, etiologię, 4. środowisko społeczne.
Autorzy podają trzy etapy procesu diagnozy, klasyfikacji i zakresu pomocy
Wymiar l
Funkcjonowanie intelektualne i umiejętności adaptacyjne
Wymiar II Sfera emocji Wymiar III Stan zdrowia Wymiar IV Środowisko
ET AP I. Diagnoza niedorozwoju wnysłowego.
Określa rodzaj pomocy.
Niedorozwój wnysłowy rozpoznaje się wówczas, gdy:
1. Poziom funkcjonowania intelektualnego
jednostki waha się w granicach 70 - 75 lub poniżej.
2. Są istotne zaburzenia w zakresie dwóch lub
więcej dziedzin umiejętności przystosowaw
czych. .
3. Gdy niedorozwój wnysłowy wystąpił przed
18 rokiem życia.
ETAP II. Klasyfikacja i opis.
Poznaj strony silne i słabe i wskaż na
rodzaj pomocy, której należy udzielić.
1. Opisz strony silne i słabe biorąc pod uwagę stan
psychologiczny i emocje.
2. Opisz stan zdrowia i podaj przyczynę niedoroz
wOJU.
3. Opisz środowisko, w którym jednostka prze
bywa oraz podaj optymalne środowisko, które
może korzystnie wołvnąć na iei wzrost i
• 6
• rozwój.
• ET AP III. Profile i intensywność potrzebnej
• pomocy.
• Rozpoznaj rodzaj i zakres potrzebnej
• Rozpoznaj rodzaj i intensywność wymaganej pomocy w zakresie każdego z czterech wymiarów:
• l. Wymiar I: Funkcjonowanie intelektualne l umie
• ...
specjalna-APS-zaoczne