Archetypy, symbolika ciała, obrazy wewnętrzne.
dr Detlef Kappert
Format B5, 165 stron. Książka na papierze ekologicznym opatrzona fotografiami.
Czy „symbolika ciała” może mieć jakiś związek z symbolami pojawiającymi się w obrazach wyobraźni?
Czy w „wewnętrznych obrazach“ mogą wyrażać się archetypy i zarazem możliwe jest ich zmysłowe, cielesne przeżycie?
Przedstawiona w niniejszej książce koncepcja opiera się na założeniu, iż marzenia senne i taniec, fantazja i ciało są ze sobą blisko spokrewnione.
Książka przedstawia 14 obrazów wyrażających podstawowe, „archetypowe“ sytuacje życia.
Przeżycie wewnętrznych obrazów poprzedza specjalne do nich przygotowanie poprzez ćwiczenia „cielesno-symboliczne”, co stanowi o wyjątkowości koncepcji.
Pozytywny impuls symboliki ciała, doświadczenie podstawowych aspektów życia w wewnętrznych obrazach i struktura archetypu mogą doprowadzić do optymalnego pobudzenia sił samouzdrawiających.
To specyficzne połączenie, jakie oferuje przedstawiona koncepcja, stwarza nową szansę: ćwiczenia i obrazy otwierają drogę do głębokiego doświadczenia siebie, opartego na procesach samoregulacji. Wspierając rozwój wewnętrznej wiedzy ciała i sfery nieświadomości, możemy znaleźć własną ścieżkę osobistego rozwoju.
Autor jest psychologiem i tancerzem; studiował, prowadził badania i nauczał m.in. we Francji, w Niemczech, Stanach Zjednoczonych, na Haiti, w Ekwadorze i Hiszpanii. Istotę jego pracy stanowi połączenie psychologii, sztuki i „drogi przez ciało” w osobistym rozwoju – był to zarazem temat jego pracy doktorskiej.
D. Kappert prowadzi w Essen Instytut Dynamiki Tańca i Ruchu. Opublikował wiele pozycji na temat połączenia tańca z pracą z ciałem, wewnętrznymi obrazami i osobistym rozwojem.
Podstawowe przekonania i poglądy sterujące naszym zachowaniem i kształtujące sposób przeżywania są nieświadome.
„Praca z marzeniami sennymi”, „przeżywanie obrazów w stanie głębokiego relaksu”, „podróże do własnego świata fantazji”, „wewnętrzne obrazy”... to nazwy technik, za pośrednictwem których próbuje się znaleźć drogę do wyrażenia ukrytych podstawowych znaczeń, które wszyscy nosimy w sobie.
Metody te wykorzystywane są w pracy indywidualnej lub grupowej i mogą mieć charakter terapii lub proponowane są w ramach pracy nad osobistym rozwojem.
Niniejsza książka przedstawia koncepcję specyficznego połączenia różnych metod w pracy z wewnętrznymi obrazami pobudzającą dogłębne procesy samoregulacji organizmu.
Podstawy naszego życia – prawie wszystkie organiczne funkcje i procesy – także są mimowolne i nieświadome.
„Eutonia”, „pedagogika oddechu”, „metoda Feldenkraisa”, „technika Alexandra”, „szkoła Dory Jacobs” to metody z zakresu treningu odczuwania, doświadczania siebie i terapii ciała. Uzdrawianie ciała i przywrócenie mu jego ukrytej – w nim tkwiącej – harmonii, prowadzi jednocześnie do wzmocnienia psychicznych sił samouzdrawiających.
Przedstawiona w książce koncepcja łączy pracę z ciałem z doświadczaniem obrazów w szczególny sposób: podstawę stanowi metoda przeżywania wewnętrznych obrazów w stanie głębokiego relaksu, uzupełniona o kilka nowatorskich elementów, bezpośrednio połączona z ćwiczeniami symboliki ciała. Przedstawione obrazy symbolizują 14 podstawowych aspektów egzystencji ludzkiej. Ich tematy są archetypowe, co oznacza, że istnieją, występując w różnych okresach, nieprzerwanie – niezależnie od osobistego doświadczenia – w życiu wszystkich ludzi, wywierając nań istotny wpływ.
Każdy temat (jak na przykład dawanie i branie, łączność – rozdzielenie) przeżywany jest najpierw w zmysłowym doświadczeniu specyficznej pracy z ciałem, jako przygotowanie i wprowadzenie do tematu, następnie zostaje symbolicznie wyrażony w obrazie.
Ćwiczenia z zakresu pracy z ciałem – oprócz tego, że są swego rodzaju treningiem odczuwania – mają przenośne (symboliczne) znaczenie. Także w obrazach wewnętrznych (archetypowych) temat nie wyraża się bezpośrednio, lecz zawsze symbolicznie. Każdy temat włączony jest w jeden spójny blok zajęć, na który składają się ćwiczenia symboliki ciała i wprowadzony w wizualizacji wewnętrzny obraz.
Doświadczenia związane z danym tematem (jak np. pomaganie/ przyjmowanie pomocy), rozłożone na różne etapy życia, zostają pobudzone w intensywnych przeżyciach symboliki ciała, a postać wewnętrznego obrazu wyraża komunikaty sfery nieświadomości – to, co do tej pory niezrozumiałe (i wprowadzające w życiu chaos) pojawia się teraz w innym świetle.
Zostajemy wzbogaceni o wiedzę o sobie i świecie – zwykle niedostępną świadomości, wywierającą jednak istotny wpływ na podejmowane decyzje i kształtującą nasz sposób widzenia i przeżywania rzeczywistości.
Przedmowa do wydania polskiego
Wprowadzenie
Praktyczny aspekt koncepcji
Obraz pierwszy: „Skała, piasek, ptasi puch”. Temat wizualizacji: poczucie bezpieczeństwa
Obraz drugi: „Drzewo i cztery pory roku”. Temat: stabilność; organiczny trwały rozwój; siły witalne
Obraz trzeci: „Lot”. Temat: niezależność, wolność, duchowość
Obraz czwarty: „Łąka i jej ograniczenie”. Temat: „ego” i „self”. Struktura w życiu jako wsparcie, granice lub ograniczenie
Obraz piąty: „Góra i pustelnik”. Temat: twoje obecne sedno życia, umiejętność radzenia sobie z trudnościami, „wewnętrzne prowadzenie”
Obraz szósty: „Posąg”. Temat: postawa, nastawienie, związki z innymi i ze światem
Obraz siódmy: „Wróżka”. Temat: sedno życia, przyszłość
Obraz ósmy: „Taniec wokół ognia”. Temat: „przepływ zdarzeń”, dawanie i branie
Obraz dziewiąty: „Dom” . Temat: osobowość, „ukryta, zaskakująca część mnie”
Obraz dziesiąty: „Zwierzę za ogrodzeniem” . Temat: natura w człowieku, potrzeba ochrony i „dzikie” życie
Obraz jedenasty: „Krzew róży”. Temat: miłość, wrażliwość, witalność, zdolność chronienia siebie
Obraz dwunasty: „Nurkowanie”. Temat: jedność ze wszechświatem i oddzielenie, bezpieczeństwo i „nieznane”
Obraz trzynasty: „Wiejskie gospodarstwo”. Temat: pomaganie/przyjmowanie pomocy zależność/niezależność
Obraz czternasty: „Ciało”. Temat: akceptacja siebie, tożsamość, obraz ciała
Epilog
Słowniczek terminów
OBRAZY WEWNĘTRZNE
Praca z obrazami wewnętrznymi umożliwia lepsze poznanie i zrozumienie własnych nieuświadomionych przekonań, pragnień i lęków.
Obrazy takie w przedstawianej koncepcji to przeżyte w stanie półsnu wizualne wyobrażenia pozwalające na, niekiedy zadziwiająco bezpośrednie, wejrzenie w samych siebie – doświadczenie, którego doznanie możliwe jest inaczej jedynie w niebezpośredniej lub w najlepszym razie bardziej zakodowanej formie.
Przeżywanie obrazów w stanie głębokiego relaksu należy do klasyki psychoterapii i jest wykorzystywane przez terapeutów różnych specjalności (np. w psychoanalizie, terapii Gestalt, NLP).
W niniejszej książce przedstawiam koncepcję, w której pracę z ciałem i wewnętrznymi obrazami zespalają i wyznaczają archetypy.
Praktyczny aspekt koncepcji wygląda następująco:
Zajęcia rozpoczynają różnorodne ćwiczenia z zakresu pracy z ciałem. Zawsze są one związane z określonym tematem, jak np. dawanie/branie, prowadzenie/poddanie się prowadzeniu, bycie samemu/bycie „w kontakcie”, ukorzenienie – stałość/niezależność – wolność. Są to tematy archetypowe, to znaczy, że istnieją niezależnie od osobistych doświadczeń i biografii jednostki. W bardzo różnych ćwiczeniach uczestnicy „przeżywają” dany temat najpierw na poziomie ciała, następnie znajdują „wentyl” w wizualnych wyobrażeniach – to, co przeżyte na poziomie ciała, „przechwytuje” teraz symboliczny wymiar.
Obraz wewnętrzny kończy pracę z danym tematem. Trening pracy z ciałem, bezpośrednie przeżycie na poziomie ciała ma pobudzające i wyzwalające działanie. Wprawdzie doznane w nich doświadczenia w miarę upływu czasu same znalazłyby nową strukturę i wyjaśnienie, jednak obraz wewnętrzny ma niezwykłą zaletę: to tak, jakbyśmy postawili podświadomości konkretne zadanie i przyglądali się jej podczas pracy.
Obraz taki porządkuje obce, spontaniczne i czasami splątane doświadczenia i refleksje wypływające z pracy z ciałem, nadając im nowy psychiczny wymiar. Przetwarza związane z danym tematem, gromadzone przez dłuższy czas życiowe doświadczenia, łączy je z przeżyciami z zajęć (które pozwalają dostrzec wcześniejsze doświadczenia w innym świetle) i pomaga znaleźć bardziej klarowny punkt widzenia.
W koncepcji tej ani proponowane ćwiczenia z zakresu pracy z ciałem (w każdym razie ich przeważająca część), ani też symboliczne obrazy nie są czymś nowym. To, co czyni to ujęcie szczególnym, to połączenie pracy z ciałem z wizualizacjami, które wzajemnie się uzupełniają, znacznie wzbogacając w ten sposób procesy poznania, samoregulacji i integracji.
Przedstawiona w książce koncepcja pracy nie powstała w celu stosowania jej w sytuacjach terapeutycznych. Kieruję ją raczej do osób o „normalnych” obciążeniach, których pragnieniem jest osobisty rozwój. Dla nich ten rodzaj pracy nad sobą to doskonała możliwość zyskania głębszej wiedzy o sobie i swoich nieuświadomionych nastawieniach wobec życia, nadania im nowego porządku i wartości.
Zasadniczą część książki stanowi opis 14 obrazów. Jest on bardzo szczegółowy, okazuje się bowiem, że pozornie mało znaczące detale mają decydujący wpływ na ujrzany w wizualizacji obraz. Język opisów został specjalnie przystosowany do całej koncepcji skierowanej do sił samouzdrawiających jednostki i integrującej wizualne wyobrażenia w swoim całościowym wielowrażeniowym wymiarze.
Wewnętrzne obrazy związane są z podstawowymi archetypowymi sytuacjami egzystencji ludzkiej. Przeżyte w wizualizacji, u większości osób najczęściej pasują do kontekstu filozoficznego danego archetypu. Zwykle obrazy doświadczone w wizualizacji odpowiadają zarówno tematycznie, jak również pod względem intensywności przeżycia, głębokim, budującym znaczeniom podstawowych (archetypowych) życiowych sytuacji. Nie musi tak jednak być zawsze. Ujrzany w wizualizacji obraz równie dobrze może odpowiadać aktualnej atmosferze, nastrojom, okresowym lękom czy pragnieniom.
Uważam za niezwykle ważne, by osobom, które opowiadają o swoich wizualizacjach, nie sugerować daleko posuniętych interpretacji. Głębokie symboliczne znaczenia wyrażają się już w poczuciu szczególności przeżytego obrazu – podobnego, znanego wszystkim uczucia doznajemy po pojawieniu się jakiegoś znaczącego snu. Większość osób doskonale potrafi samodzielnie odgadnąć sens takiego obrazu lub podczas rozmowy, w życzliwej i przyjaznej atmosferze, bez szczególnej pomocy innych, jest w stanie zrekonstruować jego znaczenie i symbolikę.
Rzadko pojawia się konieczność przeprowadzenia dodatkowej rozmowy odsłaniającej ukryte znaczenie obrazu lub mającej charakter stricte terapeutyczny.
Pobudzenie, przywołanie określonego egzystencjalnego tematu w pracy z ciałem i następnie ukształtowanie się (bez udziału świadomości, mimowolne) wizualnego obrazu doskonale regulują się same, nie wymagają ingerencji z zewnątrz. Trzeba tutaj pamiętać o konieczności tematycznego dostosowania ćwiczeń do obrazów, przy czym przebieg tych pierwszych i skutek ich oddziaływania powinny być dobrze znane osobie prowadzącej.
Te zależności i etapy przygotowań w pracy z ciałem przedstawię w odniesieniu do każdego z 14 przedstawionych tematów. Są one również opisane w dwóch innych moich książkach.
Decydujący dla udanego wprowadzenia wizualnego obrazu jest sposób sformułowania tekstu wizualizacji, jak również współgrające z nim odpowiednie przygotowanie w pracy z ciałem. To właśnie temat niniejszej książki. Zawiera ona dokładny opis i objaśnienie sposobu przeprowadzenia wizualizacji, a każdy obraz opatrzony jest szczegółowym komentarzem.
Takie wzajemne dopasowanie pracy z ciałem i wizualizacji umożliwia proces głębokiego doświadczenia siebie, wyzwala nieprzewidywalne siły samorozwoju.
Wiele obrazów „wyśnionych” podczas wizualizacji, podobnie jak bywa w normalnych snach, jest nadzwyczaj pięknych, niezwykłych, fantazyjnych. Jednak tak samo jak piękno i przyjemność, również to, co wyparte ze świadomości, mroczne i naznaczone cierpieniem, powinno znaleźć swój wyraz. Także w tym przypadku włączają się perfekcyjnie funkcjonujące siły samoregulacji, których oddziaływanie uzależnione jest jednak od określonych – opisanych poniżej – warunków. Jeśli prowadzący przestrzega tych zasad, pojawiające się również trudne obrazy nie muszą być przeżyte w dramatyczny sposób, a wręcz przeciwnie – mogą stać się drogowskazem i ważnym, budującym doświadczeniem na drodze osobistego rozwoju.
Książkę można zamówić w:
Poznan - www.choreoterapia.ptt-poznan.pl
Warszawa - www.moctanca.pl
oraz w wydawnictwie
monai13