Jan Kochanowski - Treny - opracowanie.doc

JAN KOCHANOWSKI, TRENY

Tren – gatunek poezji żałobnej, pieśń lamentująca rozpatrująca myśli i czyny zmarłego.

·         pierwsze wydanie Trenów Kochanowskiego – 1580 r.

·         problematyka moralna, filozoficzna

·         wiele przewartościowań

Elementy epicedium:

·         I, II – ukazanie wielkości straty

·         III, IV, V – żal

·         VI – pochwała

·         VII, VIII – okazywanie wielkości straty

·         IX – napomnienie

·         XII, XIII – ukazanie wielkości straty i pochwała

·         XIV – żal

·         XIX – konsolacja

Brak jednostajności, monotonii.

Podmiot – 1) myśliciel, 2) ojciec, 3) syn.

Większość trenów – napisana 13-zgłoskowcem (II-V, VIII-XIII, XV, XIX), jeden (I) – 2-
-zgłoskowcem.

Topika „wszystko śpiewa jego wiarę”

Treny XVII i XVIII – nastrój psalmiczny

Tren I

·         apostrofa do trosk i żalów

·         porównanie – apolog (bajka, bo to dziecko)

·         smok à śmierć

·         cytat – sygnał nawiązania dialogu

·         psychomachia – walka wewnętrzna

Tren II

·         „lekkie rymy”, pisanie dla dzieci – usprawiedliwienie (treny poświęcone dzieciom – rzadkość)

·         zdrobnienia

·         topos „puer senex” – młodzieniec-starzec

·         śmierć – „Prozorpina”, nieubłagana, nieużyta ksieni

Tren III

·         apostrofa do Urszulki i do jej słów, zabaw, ukłonów (to, co się z Urszulką kojarzy)

·         ojczyzna – ojcowizna

·         zdrobnienia

·         marzenie o pocieszeniu

·         laudacja – opis

Tren IV

·         metafory dendrologiczne

·         Niobe

·         Persefona

Tren V

·         metafora organiczna – oliwka

·         śmierć – ogrodnik

·         po raz trzeci – zwrot do Persefony

Tren VI

·         Safona słowiańska

·         porównanie do słowiczka

·         cytat z pieśni weselnej

Tren VII

·         opis posagu

·         prawie „ironia” – stroje i Urszulka w jednej skrzynce

·         łoże – nie poślubne, lecz śmierci

·         stylizacja na pieśń weselną, ale język dziecka (zdrobnienia)

Tren VIII

·         „wielkie pustki w domu moim”

·         zapowiedź mądrości

·         kontrast – co było, co jest

·         opis

Tren IX – charakter refleksyjny

·         „kryzys światopoglądowy poety”

·         apostrofa do Mądrości à na nic mądrość

·         poszczególne cnoty à stopnie do mądrości

Tren X

·         pytania retoryczne – „gdzie jest Orszulka?” – katalog możliwych miejsc

o       np. „szczęśliwe wyspy”

·         pierwszy sygnał snu i pocieszenia

Tren XI

·         cnota jest fraszką, to mówi Brutus

·         wróg – przeznaczenie, los (Fatum)

·         ponowne nawiązanie do snu – zajęcia ludzkie, intelektualne

Tren XII

·         ukazanie wielkiej straty

·         Urszulka – metafora: „kłos”

Tren XIII

·         wielkość straty

·         epitafium – wzbogacenie formy trenu

Treny XIV i XV

·         nawiązania do mitologii

Tren XVI

·         „rozmowa” z Cyceronem (stoik „Arpin wymowny”, zmarła mu córka)

·         zamknięcie tradycji

Treny XVII i XVIII

·         nastrój psalmiczny – stylizacja na psalmy błagalne

·         odwołanie bluźnierstw skierowanych wcześniej przeciw Bogu

Tren XIX (Sen)

·         sen – realny

·         argumenty matki

·         „tu” à w niebie à opis, który nie jest opisem – to, czego nie ma, jest opisane, nie wyszczególniono, co jest

·         nawiązanie do tradycji antycznej i biblijnej

·         pocieszenie + pouczenie

Kochanowski napisał też Epitafium Hannie Kochanowskiej.