POSTEPOWANIE KARNE
GWARANCJE PROCESOWE
Gwarancje procesowe- przewidziane w prawie środki mające na celu ochronę określonych praw i interesów.
gwarancje wymiaru sprawiedliwości- środki procesowe ustanowione w celu ochrony prawidłowej realizacji prawa karnego materialnego;
gwarancje praw i interesów poszczególnych uczestników postępowania.
Ad.1.
Powinny zapewniać skuteczność ścigania karnego i trafność orzekania o reakcji karnej.
Ad.2.
Mają chronić niewinnego przed odpowiedzialnością karną, winnego zaś przed skazaniem za przestępstwo cięższe niż to, które popełnił, i przed zbyt surową karą. Ochronie podlegać powinny jedynie takie interesy oskarżonego, które nie są sprzeczne z ogólnym celem procesu, jakim jest prawidłowa realizacja prawa karnego materialnego. Wyjątkiem są sytuacje gdy wypadnie bronić dobra wyższego rzędu, nawet ze szkodą dla samego wymiaru sprawiedliwości.
prawo odmowy składania zeznań- niezależnie od ich znaczenia dla toczącego się postępowania, przyznane zostało osobie najbliższej dla oskarżonego;
prawo do korzystania z pomocy obrońcy;
tajemnica spowiedzi;
ochrona prawa do wolności- zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania;
instytucja prawomocności- istotne ograniczenie możliwości należytego karania.
W zasadzie każda norma prawa karnego procesowego chroni prawa i interesy, można więc powiedzieć, że prawo karne procesowe jest zespołem gwarancji procesowych.
Gwarancje praw jednostki- gwarancje procesowe stron, obrońców, pelnomocników, przedstawicieli ustawowych, osób występujących w charakterze źródeł dowodowych, innych osób, których prawa i interesy powinny być chronione w związku z dokonywaniem czynności procesowych.
Znaczenie gwarancji procesowych dla oskarżonego mają tylko takie przepisy, które spełniają funkcję ochrony jego praw lub interesów.
Wiążące wskazania dotyczące sytuacji oskarżonego w procesie karnym wynikają z Konstytucji RP, m.in. postanowienia dotyczące prawnej ochrony wolności człowieka, równości wszystkich wobec prawa, nietykalności osobistej itp.
W kodeksie postępownia karnego najważniejsze gwarancje:
w zw. z prawem do wolności i nietykalności osobistej- wszelkie przepisy ograniczające stosowanie środków przymusu;
gwarancje nietykalności mieszkania- warunki i tryb przeszukania;
prawo do obrony materialnej i formalnej;
prawo odwołania się od wydanych w I instancji wyroków i niektórych postanowień i zarządzeń.
Również duży wpływ na sytuację oskarżonego w polskim prawie wywierają międzynarodowe zobowiązania Polski, a przedewszystkim Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z '66 oraz Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z '50. Od 1993r. stało się możliwe wnoszenie indywidualnych skarg do Międzynarodowego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.
NACZELNE ZASADY PROCESOWE
Są to podstawowe normy, dyrektywy określające główne cechy procesu, wskazujące i podkreślające to co na tle całoksztatu przepisów jest ważniejsze i bardziej szczególne:
znaczenie dla stosowania prawa- mają charakter ogólnych dyrektyw wykładni, wskazują jej kierunek i sposób wyjaśniania wątpliwości
znaczenie dla nauki prawa- podkreślają to co najważniejsze
PODZIAŁ ZASAD PROCESOWYCH
1. w znaczeniu abstarkcyjnym- ogólna idea wskazująca możliwy sposób i kierunek rozwiązania określonego zgadnienia procesowego; zazwyczaj taki kierunek można przeciwstawić inny kierunek rozwiązania co prowadzi do sformułowania innej, przeciwstawnej zasady, np.
zasada jawności-zasada tajności
Zasady abstarakcyjne niemal nigdy nie nadają się do przeniesienia ich pełnej postaci do ustawy, tworzy się wiele wyjątków.
2. w znaczeniu konkretnym- odpowiednia zasada abstarkcyjna w takiej postaci w jakiej została zaakceptowana i ujęta w danym systemie procesowym.
ZASADA PRAWDY MATERIALNEJ (OBIEKTYWNEJ)
Art.2§2- podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne.
Jest to dyrektywa, według której rozstrzygnięcia organów procesowych powinny być oparte na prawdziwych ustaleniach faktycznych.
PRAWDA to sąd zgodny z rzeczywistością, do której się odnosi
PRAWDZIWOŚĆ to cecha sądu zgodnego z rzeczywistością
PRAWDZIWE USTALENIA FAKTYCZNE to takie, które zostały udowodnione
Udowodnienie powinno spełniać warunki:
dowody stanowiące podstawę ustaleń faktycznych muszą być obiektywnie przekonywalne, a wię dawać tak wysoki stopień prawdopodobieństwa, że normalnie oceniający człowiek powinien zostać przekonany o prawdziwości określonego ustalenia faktycznego (warunek obiektywny)
powinno rzeczywiście wystąpić całkowite przekonanie organu rozstrzygającego o prawdziwości danego ustalenia faktycznego (warunek subiektywny)
UPRAWDOPODOBNIENIE polega na tym, że fakt zajścia zakiegoś zdarzenia nie jest wykluczony
Zasada ta doznaje pewnych ograniczeń, np. w związku z zasadą domniemania niewinności oraz zasadą in dubio pro reo (gdy trzeba wydać wyrok uniewinniający chociaż sąd nie dokonał prawdziwych ustaleń faktycznych bezspornie wykazujących niewinność oskarżonego).
Zasada:
przy ustaleniach niekorzystnych dla oskarżonego- udowodnienie;
przy ustaleniach korzystnych dla oskarżonego- uprawdopodobnienie
Tak więc:
wyrok skazujący/ warunkowo umarzajacy- musi opierać się na udowodnionej winie;
wyrok uniewinniający- oskarżony sam udowodni, że nie jest winien albo nie można udowodnić, że popełnił czyn.
ZASADA OBIEKTYWIZMU (BEZSTRONNOŚCI)
Art.4- organy prowadzące postępowanie są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego.
Dyrektywa zobowiązująca organy procesowe do obiektywnego stosunku do sprawy i jej uczestników, pozbawionego stronniczości, uprzedzeń i osobistego nastawienia. Sąd rozstrzygając sprawę powinien się kierować wyłącznie materiałem dowodowym uzyskanym w postępowniu i dyrektywami wynikającymi z ustawy.
Obowiązuję ona sąd, organy prowadzące postępowanie przygotowawcze, organy nadzorujace postępowanie przygotowawcze, oskarżyciela publicznego, biegłego, tłumacza, protokolanta, stenografa.
Urzeczywistnieniu tej zasady służy instytucja wyłączenia organu procesowego i niektórych innych uczestników postępowania.
ZASADA KONTRADYKTORYJNOŚCI
Dyrektywa, w myś...
Joanat