Bóle kręgosłupa.docx

Bóle kręgosłupa - jak je łagodzić?

Każde większe porządki kończą się bólem pleców, a kiedy wstajesz, trudno ci się od razu wyprostować? To kręgosłup sygnalizuje, że nieumiejętnie się z nim obchodzisz. Jak łagodzić bóle kręgosłupa? Co więc powinnaś robić, by kręgosłup odzyskał dobrą formę?
Niewątpliwie jest najważniejszym filarem, który dźwiga całe ciało jak prawdziwy atleta. Jednocześnie kręgosłup to wyjątkowo misterna konstrukcja. Składa się z wielu drobnych kostek kręgów oddzielonych od siebie sprężystymi poduszeczkami (dyskami). Dzięki temu jest elastyczny i świetnie sobie radzi, gdy wykonujemy różne ruchy lub przeciwnie długo tkwimy w jednej pozycji. Wszystko jednak do czasu. Przemęczony kręgosłup nie tylko zaczyna się buntować, co manifestuje sztywnością i pobolewaniem 
szyi czy pleców, ale też jest podatny na uszkodzenia. Najczęściej ściera się chrząstka, która wyściela kręgi, i zużywają leżące między nimi dyski. Prowadzi to do zmian zwyrodnieniowych i ucisku na nerwy, czego sygnałem jest narastający z upływem czasu ból. Sprawdź zatem, co jest korzystne dla kręgosłupa, a czego należy unikać, żeby go nadmiernie nie obciążać, oraz jak szybko ukoić ból szyi czy pleców, kiedy cię dopadnie. 

KIEDY CIERPI SZYJA

Pierwsze i równocześnie najdrobniejsze kręgi są rusztowaniem dla szyi. Niestety, często wyjątkowo przepracowanym i to nie tylko, gdy pochylasz głowę czy nią kręcisz, ale także wtedy, kiedy przez wiele godzin tkwisz w jednej pozycji, np. wpatrując się w ekran komputera. Po takim "maratonie" stale napięte mięśnie szyi rzeczywiście mogą boleć. Nie jest to również obojętne dla kręgów i dysków, które nieustannie "źle traktowane", w końcu ulegają uszkodzeniu. Na początku masz wrażenie, jakby kark 
był nadmiernie napięty. Jednak z czasem postępujące zmiany zwyrodnieniowe mogą powodować inne nieprzyjemne objawy, np. silne bóle głowy przy jej odwracaniu lub promieniujące od czoła do pleców. Sygnałem jest też drętwienie ramion, rąk i palców, zwłaszcza rano tuż po przebudzeniu. W tej sytuacji skonsultuj się z lekarzem rodzinnym,który wypisze skierowanie do ortopedylub neurologa.

CO PRZYNIESIE ULGĘ 

MASAŻ PRZECIWBÓLOWY
Najpierw powinnaś nieco rozluźnić mięśnie i pobudzić w nich krążenie. Wykorzystaj do tego ręcznik frotté (zarzuć go na szyję, z przodu chwyć dłońmi jego końce i przez 23 minuty przesuwaj, prostując na przemian prawą i lewą rękę). Następnie posmaruj dłonie przeciwbólową maścią lub żelem (z ibuprofenem, diklofenakiem, naproksenem) i delikatnymi, okrężnymi ruchami wcieraj w skórę po obu stronach kręgosłupa szyjnego. Do masażu możesz również użyć oliwki z dodatkiem olejków o łagodzącym ból 
działaniu (rozmarynowy, cedrowy, cynamonowy, goździkowy, lawendowy lub cyprysowy). 

LEŻENIE NA WZNAK 

Przyjmuj taką pozycję choćby wtedy, gdy ucinasz sobie krótką drzemkę. Ale najlepiej, jeśli nauczysz się w ten sposób spać. Żeby jednak w pełni rozluźnić i odciążyć kręgosłup szyjny, głowa koniecznie musi być podparta płaskim jaśkiem lub ortopedycznym, wyprofilowanym wałkiem. Możesz też kupić sobie wodną poduszkę, która dopasowuje się do krzywizn ciała. 

BY ZAPOBIEC NAWROTOM PRAWIDŁOWO USTAW MONITOR KOMPUTERA 

Ekran powinien się znajdować na wprost twarzy, tak by jego górna krawędź była nieco powyżej linii oczu. Jeśli nie możesz zmienić ustawienia monitora, wyreguluj wysokość krzesła w stosunku do biurka. Wtedy nie będziesz musiała stale pochylać lub zadzierać głowy (to najczęstsza przyczyna pobolewania szyi). 

GIMNASTYKUJ SIĘ PRZY BIURKU 

Co godzinę zrób sobie krótką przerwę w pracy, żeby rozruszać zastałe mięśnie. Możesz wtedy trochę poćwiczyć. Wyprostuj się na krześle i złącz dłonie za oparciem. Ściągnij łopatki, głowę wyciągnij do góry. Wytrzymaj przez pół minuty. Następnie spleć dłonie na karku, łokcie odchyl do tyłu i przez pół minuty kręć głową w lewo i w prawo. 

ZACZNIJ UPRAWIAĆ NORDIC WALKING 

Spacerowanie z kijkami pomaga utrzymać poprawną postawę oraz ułatwia pozbycie się napięcia mięśni w górnych rejonach ciała. Dzięki nordic walking odprężasz się i rozluźniasz mięśnie podtrzymujące szyjny odcinek kręgosłupa. 

PŁYWAJ NA PLECACH 

Najlepiej dwa-trzy razy w tygodniu przynajmniej po pół godziny. Ten styl poprawia elastyczność szyi i wzmacnia plecy. Pomocne, choć w mniejszym stopniu, jest pływanie żabką i stylem klasycznym.

JAKICH BŁĘDÓW UNIKAĆ

SPANIA NA WYSOKIEJ PODUSZCE

Nie ma znaczenia pozycja, bo nawet jeśli leżysz na wznak, i tak mięśnie szyi są nadmiernie obciążone. Na ich przykurcze się narażasz, gdy w nocy leżysz na boku lub na brzuchu i głowa jest przekrzywiona w jedną stronę. 

TRZYMANIA SŁUCHAWKI MIĘDZY BARKIEM ,A POLICZKIEM

Takie praktyki prowadzą do naciągnięcia mięśni karku, co oznacza ból. A gdy przerodzą się w nawyk, może dojść do uszkodzenia stawów między kręgami. 

POCHYLANIA GŁOWY 

Kiedy siedzisz czy chodzisz, trzymaj głowę prosto. Powinna tworzyć jedną linię z kręgosłupem piersiowym. Nie zginaj nadmiernie szyi, gdy myjesz włosy (nie myj ich nad wanną!). 

DŁUGIEJ JAZDY SAMOCHODEM

Bywa udręką dla kręgosłupa, nawet gdy w siedzeniu znajduje się zagłówek. Jeśli więc czeka cię dłuższa podróż (także autobusem, samolotem), to aby uniknąć dolegliwości, kup specjalną poduszkę, która okala szyję i daje podparcie głowie. 

KIEDY CIERPIĄ PLECY

Najbardziej podatny na przepracowanie i zwyrodnienia jest lędźwiowy odcinek kręgosłupa, bo dźwiga praktycznie cały ciężar ciała. Stąd ponad połowa z nas ma różne dolegliwości w dole pleców. Zwykle to lekkie pobolewanie wieczorem po męczącym dniu. 

CO PRZYNIESIE ULGĘ ŚRODKI PRZECIWBÓLOWE 

Najskuteczniejsze są doustne leki, które działają również przeciwzapalnie (z ibuprofenem, diklofenakiem lub naproksenem). Dodatkowo możesz wcierać w okolice krzyża rozgrzewające maści i żele. Dobrym sposobem jest przyklejenie na skórę plastrów przeciwbólowych (są dostępne bez recepty). 

GORĄCA KĄPIEL 

Woda powinna być nieco cieplejsza niż zwykle. Zanurz się w niej po szyję i pozostań w wannie ok. 10 minut. Ciepło rozluźni mięśnie podtrzymujące kręgosłup i sprawi, że ból ustąpi. 

BY ZAPOBIEC NAWROTOM ODCHUDŹ TALIĘ 

Okazuje się, że wystający brzuch, zwłaszcza gdy masz nadwagę, obciąża kręgosłup lędźwiowy i pogłębia jego wygięcie ku przodowi ciała. A to nie służy ani kręgom, ani dyskom. Aby wzmocnić mięśnie w okolicach talii i dolnej części pleców, warto codziennie robić "brzuszki" (ale przy zgiętych nogach). Staraj się także nie garbić gdy prostujesz sylwetkę, automatycznie wciągasz brzuch.

ODCIĄŻAJ PLECY 

Zwłaszcza jeśli wiele godzin spędzasz za biurkiem czy za kierownicą. Chodzi o to, by oparcia krzeseł i foteli były wyprofilowane wybrzuszenie powinno znajdować się na wysokości lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Jeśli krzesło czy fotel nie ma odpowiedniego wygięcia, zawsze podkładaj pod plecy złożony kocyk lub płaską poduszkę. 

SIADAJ NA GUMOWEJ PIŁCE

Mowa tu o dużej piłce, którą wykorzystuje się podczas ćwiczeń w klubach fitness. Możesz kupić ją za ok. 70 zł w sklepie ze sprzętem sportowym. Utrzymywanie równowagi na niestabilnej piłce angażuje mięśnie dolnej partii pleców to je wzmacnia, ale ciężar ciała zostaje przeniesiony na nogi. Kiedy więc oglądasz telewizję, zamiast w fotelu siadaj na piłce. 

POLUB PŁYWANIE 

Tu nie ma znaczenia styl. Równie korzystne są: żabka, kraul i pływanie na plecach. 

UMIEJĘTNIE WSTAWAJ Z ŁÓŻKA 

Nie rób tego gwałtownie najpierw trochę się poprzeciągaj. Możesz też kilka razy zrobić "koci grzbiet". W ten sposób rozruszasz zastałe podczas snu mięśnie i przygotujesz je do pracy w ciągu dnia. 

JAKICH BŁĘDÓW UNIKAĆ

DŹWIGANIA CIĘŻARÓW NA WYPROSTOWANYCH NOGACH

Wtedy kręgosłup lędźwiowy jest wyjątkowo przeciążony. Podczas tak karkołomnych działań często "wypada" dysk. Dlatego, by podnieść pełną zakupów torbę lub dziecko, najpierw kucnij, wyprostuj plecy, a następnie powoli się podnoś. 

ODKURZANIA Z POCHYLONĄ SYLWETKĄ 

Gdy odkurzacz ma zbyt krótką rurę, całą pracę wykonujesz przegięta do przodu. A to nadmiernie obciąża kręgosłup. Zainwestuj więc w urządzenie z długą rączką, która wymusi na tobie utrzymanie wyprostowanej sylwetki podczas sprzątania. 

PRASOWANIA NA STOJĄCO

Oczywiście, gdy maszprzed sobą stertę wypranej bielizny, co oznacza przynajmniej godzinę stania przy desce. Wówczas ustaw deskę na taką wysokość, byś mogła przy niej usiąść. Dzięki temu nie będziesz schylać się nad żelazkiem.

WYSOKICH OBCASÓW 

Kiedy nosisz szpilki, kręgosłup ciężko pracuje. Kolana są nienaturalnie zgięte, a biodra za bardzo wysunięte do przodu. Taka postawa powoduje, że lędźwiowy odcinek kręgosłupa jest nadmiernie wygięty i przeciążony. Najzdrowsze dla pleców są obcasy o wysokości 35 cm (wszystko zależy od wzrostu im jesteś wyższa, tym bardziej pięta może być uniesiona). Szpilki zakładaj tylko na specjalne okazje. Jednak nie zamieniaj wysokich obcasów na całkiem płaskie baleriny.


Ból pleców: to, gdzie i jak boli, ma znaczenie! Poznaj przyczyny dolegliwości

Naturalne zmiany?

Kłucie, mrowienie, dolegliwości, jak po uderzeniu... Ból przewlekły, uciążliwy i nagły, a także ostry, po wykonaniu konkretnego ruchu, taki, że dech zapiera... Boli wysoko, nisko, trochę z boku... Miejscowy i "rozlewający się". Ból pleców może mieć różny przebieg i charakter, ale najczęściej, rzeczywiście, kryją się za nim problemy z kręgosłupem.

Ludzki kręgosłup, chociaż jest rusztowaniem niemal doskonałym (sprężysty, wydajny, odporny), stale nadwyrężany i źle traktowany, w końcu mówi dość. Czasem "odzywa się" ostrzegawczo i ból mija po odpoczynku, łagodnym masażu czy sensownej aktywności fizycznej, np. po pływaniu. Jeśli jednak dolegliwości są związane ze zmianami zwyrodnieniowymi, zasadniczo nieodwracalnymi, pokonanie problemu wymaga nie tylko doraźnych działań, ale i wsparcia specjalisty (ortopedy, fizjoterapeuty).

Miejsce bólu zwykle jest związane z naszym trybem życia i konkretnym odcinkiem kręgosłupa, który został zaniedbany. Jeśli prowadzimy siedzący tryb życia lub mamy nadwagę, dolegliwości najczęściej obejmują odcinek lędźwiowy i krzyżowy, czyli dół pleców, popularnie zwany krzyżem. Oczywiście, nie muszą boleć same kości: również osłabione, rozleniwione mięśnie mogą dać się we znaki.

Mikrourazy, nienaturalne wyciąganie szyi (choćby podczas wieszania firanek) może prowadzić do dolegliwości w okolicy karku. Osoby, które mają zwyczaj pochylać nienaturalnie tułów do przodu, niejednokrotnie doznają bólu na wysokości klatki piersiowej.

Częściowo i u osób, które o siebie dbają, kręgosłup "zużywa się" z wiekiem. Czasem sprawcą problemów jest wada postawy, na którą nie do końca mamy wpływ, uraz sprzed lat, który doprowadził do nieodwracalnych zmian. Niezależnie od przyczyny dolegliwości i stopnia zaawansowania choroby, zazwyczaj nie jesteśmy bezradni, jeśli leczenie jest prawidłowe. Inna jednak potrzebna jest pomoc przy zmianach łagodnych, inna przy poważniejszych: operacji chirurgicznych jako sposobu leczenia nie wyłączając.

Warto pamiętać, że choroba kręgosłupa wcale nie musi powodować dolegliwości w jego bezpośredniej okolicy (bywa, że bolą nie plecy, a nogi, pupa, głowa, ramię, "w dołku" klatki piersiowej). Zarazem problemy z innym narządem (np. sercem, nerkami, żołądkiem, płucami) możemy błędnie odczytywać jako chorobę kręgosłupa. A to może być nawet groźne dla życia.

Nie wolno zapominać, że czasem ból pleców może oznaczać raka kości. Wówczas skuteczność leczenia zależy przede wszystkim od tego, w jakim stadium nowotwór złośliwy zostanie rozpoznany.

Na podstawie samych objawów trudno odkryć przyczynę bólu pleców. Diagnostyka niejednokrotnie okazuje się skomplikowana, wymagająca czasu i eliminacji błędnych tez. Jest jednak konieczna, by leczenie mogło przynieść oczekiwane efekty. Podpowiadamy jednak, co się może kryć za bólem kręgosłupa w konkretnym miejscu i co może być ich przyczyną. Sprawdź!

Boli kark, szyja (z tyłu)

Pełne objawy:

Ból bywa nagły, przypominający ukłucie, ale zdarza się, że nie jest ostry, a uporczywy, utrzymujący się przez kilka dni. Punktowy (po środku) lub rozlewający się szerzej. Niejednokrotnie łagodzi go już rozmasowanie bolącego miejsca. Częste towarzyszące objawy to: ból głowy (przede wszystkim z tyłu), jej zawroty, również symptomy migrenowej aury )np. "mroczki przed oczami"), a nawet bezsenność.

Prawdopodobne przyczyny:

Zazwyczaj dolegliwości są związane z trybem życia, konkretną czynnością i szybko mijają. Na ból tej okolicy uskarżają się kierowcy (po długim kursie), osoby pracujące w wymuszonej pozycji (np. przy komputerze), po wykonaniu niewygodnej pracy (wieszanie firanek, sięganie czegoś z półki, ze zbyt niskiego taboretu, etc.), gdyż zdarza się im "naciągnąć" mięśnie. Dolegliwości zaostrzają regularne mikrourazy i nawet niewielkie przeciążenia, związane np. ze skokami (problem sportowców), a nawet 
bieganiem w złym obuwiu, po bardzo twardym podłożu. Sprawcą bólu może też być przyczyna poważniejsza: zwyrodnienia szyjnego odcinka kręgosłupa. Wówczas jednak zazwyczaj pojawiają się też problemy z ruchomością szyi (czytaj str. 3). Możliwe też, że masz już dyskopatię (zmiany chorobowe dotyczące jednej przestrzeni międzykręgowej). Powstaje ona, nim dochodzi do utrwalonych zmian zwyrodnieniowych. W przypadku kręgosłupa szyjnego zwykle dotyczy połączenia piątego i szóstego kręgu.

Wstępna diagnostyka:

Jest szczególnie istotna, gdy bólom karku towarzyszą bóle głowy (bądź są dominujące). Bóle głowy najczęściej leczy neurolog (kieruje do niego lekarz pierwszego kontaktu) i najlepiej z nim konsultować takie problemy, zwłaszcza, że jest specjalistą pomocnym przy wielu schorzeniach kręgosłupa. Bóle szyi towarzyszące bólom głowy bywają związane także z chorobami zębów, zatok, nawet nadciśnieniem. Zazwyczaj internista wie, jakie badania wykonać i do kogo kierować dalej. Ważne, by w ogóle go 
odwiedzić.

Częste badania diagnostyczne wykonywane przy problemach w okolicach szyjnego odcinka kręgosłupa: zdjęcia rtg, badanie przepływów w tętnicach szyjnych i kręgowych metodą Dopplera (czyli wykorzystujące ultradźwięki), a nawet tomografia komputerowa. Dyskopatia jest zazwyczaj widoczna na rtg. Jeśli lekarz na zdjęciu obserwuje już wtórne, nieprawidłowe procesy kościotwórcze, bądź kręgosłup utracił stabilność, zwykle rozpoznaje zaawansowaną chorobę zwyrodnieniową, czyli spondylozę.

Leczenie:

W przypadku dolegliwości pojawiających się rzadko, leczenie zazwyczaj nie jest konieczne. Ból po prostu mija. Wróci jednak, jeśli nie usuniesz jego przyczyny. Utrwalone złe nawyki z czasem doprowadzą do dyskopatii lub spondylozy, a te trzeba już leczyć z pomocą ortopedy i fizjoterapeuty. Wiele zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa ma charakter nieodwracalny i można jedynie łagodzić dolegliwości z pomocą środków przeciwbólowych, przeciwzapalnych. Skuteczne preparaty niejednokrotnie są 
dostępne jedynie na receptę. Zmiany zwyrodnieniowe to zasadniczo problem osób starszych, jednak są rozpoznawane u coraz młodszych ludzi.

Sporadyczny ból z pewnością złagodzi odpoczynek (pod warunkiem, że masz odpowiedni materac, średnio twardy, bez żadnych "pęknięć", a poduszka nie wymusza kolejnego nadwyrężenia kręgosłupa i okolicznych mięśni czy nerwów), masaż, nawet samodzielny, ale najlepiej postawić na profesjonalny (wszystko na temat technik masażu), relaksująca kąpiel (pod warunkiem, że masz sporą wannę), a jeszcze lepiej pływanie: na plecach lub z zanurzoną twarzą.

Ból szyi, połączony z ograniczeniem zakresu ruchu, dominuje z jednej strony

Pełne objawy:

Miejscowe, jednostronne dolegliwości, czasem o charakterze przewlekłym. Zwykle nasilają się po zmarznięciu ("przewianiu"), przy fizycznym zmęczeniu, czy przeciążeniu szyjnego odcinka kręgosłupa (np. po przyjmowaniu niewłaściwej pozycji podczas pracy przy komputerze). Najczęściej towarzyszy im "przymusowe" ustawienie szyi (w prawo lub w lewo) lub bezwarunkowy odruch takiego "ustawiania" głowy, by uniknąć bólu czy naprężenia. Czasem pojawia się też osłabienie, bądź zaburzenie czucia kończyn. 
Zdarza się również, że ruchomość kręgosłupa szyjnego jest stale ograniczona, a same bóle pojawiają się od czasu do czasu lub jedynym objawem jest nagła trudność z poruszaniem głową, np. po wstaniu z łóżka.

Prawdopodobne przyczyny:

Najczęściej tak objawia się zwyrodnienie szyjnego odcinka kręgosłupa, które są spowodowane wieloma czynnikami, w tym procesem degeneracyjnym, związanym z wiekiem. Organizm w swoisty sposób broni się przed przyjęciem pozycji, w której drażnione są konkretne receptory bólowe lub włókna nerwowe. To wymusza napięcie mięśni i struktur kręgosłupa i paradoksalnie ból pojawia się niekoniecznie po "chorej" stronie szyi.

Sprawcą problemów z ruchomością bywa też kręcz szyi. Wprawdzie jest przede wszystkim wrodzonym problemem, rozpoznawanym u niemowląt i małych dzieci, ale bywa również nabyty. W przypadku dzieci nierozpoznany na czas problem wiąże się nie tylko z nienaturalnym położeniem głowy i osłabieniem mięśni po jednej stronie, ale nawet z asymetrią twarzy, uszkodzeniem słuchu, nieprawidłowym wykształceniem małżowin usznych, przesunięciem nosa, problemami ze wzrokiem, etc.

Wstępna diagnostyka:

Specjalista ortopeda tego typu problemy może rozpoznać "gołym okiem". Pediatra nie powinien mieć trudności z zaobserwowaniem kręczu u dziecka już wtedy, gdy problem jest dyskretny. Internista zwykle także na podstawie zmian na szyi, a nawet samych dolegliwości pacjenta, powinien podjąć decyzję o konsultacji ortopedycznej. Jest ona istotna ze względu na konieczność doboru odpowiedniego, niejednokrotnie długotrwałego, leczenia. Zazwyczaj specjalista zaleca dodatkowe badania (choćby rtg), w celu 
precyzyjnego ustalenia źródła problemu, a także jego zaawansowania.

Leczenie:

Jeśli doznasz przykurczu mięśni, wyraźnie ograniczającego ruchomość szyi, przede wszystkim nie próbuj go zwalczyć "siłowo", samodzielnie.

Wstępne leczenie tak objawiającego się zwyrodnienia odcinka szyjnego kręgosłupa często wymaga jego względnego unieruchomienia, na przykład za pomocą kołnierza ortopedycznego, a także przyjmowania leków znoszących napięcie mięśniowe oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Niemal zawsze zmiany zwyrodnieniowe wymagają fizykoterapii. Bywa, że konieczna jest operacja (decyzję o ewentualnym zabiegu bardzo często lekarz podejmuje na podstawie wyniku rezonansu megnetycznego). 
Brak stabilności kręgosłupa i znacznie obniżona jakość życia pacjenta to zdecydowanie spory problem medyczny i znaczne ryzyko trwałej utraty zdrowia. Decyzję o wykonaniu zabiegu coraz łatwiej podjąć lekarzom i pacjentowi: współcześnie zabiegi "na kręgosłupie" obciążone są znacznie mniejszym prawdopodobieństwem powikłań, niż sama choroba, a przede wszystkim okazują się skuteczne.

Nabyty kręcz szyi leczony jest przede wszystkim z pomocą fizykoterapeuty: wymaga profesjonalnych masaży (masaż punktowy, ugniatanie, itp.), czasem zabiegów rozciągających, a nawet laseroterapii. W przypadku wrodzonego kręczu szyi pochodzenia mięśniowego operację przeprowadza się przed pierwszymi urodzinami dziecka. Dotyczy to jednak bardzo nasilonego problemu. Zwykle wystarcza rehabilitacja: która polega przede wszystkim na wykonywaniu biernych ćwiczeń hiperkorekcyjnych przy ustabilizowanych 
barkach, pozwalających rozciągnąć skrócony mięsień. Rodzice otrzymują też szczegółowe zalecenia dotyczące pielęgnacji dziecka: właściwego układania w łóżeczku, "wymuszania" samodzielnych ćwiczeń (np. dziecko samo będzie odwracać głowę, jeśli we właściwym miejscu umieścimy pozytywkę czy inny, przyciągający uwagę, element).

Ból obejmuje górną część pleców, zwykle promieniuje do karku lub barku

Pełne objawy:

Ból pojawia się często rano, zaraz po przebudzeniu. Ma charakter uciskowy, dotyczy nie tyle kości co mięśni lub stawów (staw barkowy). Bywa, że atak jest ostry, wyjątkowo nasilony. Zwykle chory uskarża się nie tylko na ból, ale i drętwienie lub "pieczenie" ramienia, ręki. Bywa, że mięśnie wydają się osłabione, pojawia się ograniczona zdolność chwytu czy precyzyjnych ruchów palców. Utrata kontroli może dotyczyć ramienia czy łokcia, a dokładniej ich stawów.

Prawdopodobna przyczyna:

Rwa ramienna, zwana też barkową. Sama jest nie tyle chorobą, co zespołem objawów (zespołem bólowym), zwykle spowodowanych zmianami zwyrodnieniowymi. Z szyjnego odcinka rdzenia kręgowego wyrastają korzenie nerwowe tworzące splot barkowy, będący zaczynem nerwów obejmujących całą kończynę górną (rękę). Korzenie, nim utworzą splot, wydostają się z kręgosłupa przez wąskie otwory międzykręgowe. To miejsce potencjalnie szczególnie podatne na kłopoty: w przypadku choroby zwyrodnieniowej tu dochodzi do 
wywołującego ból ucisku przez osteofity (dzioby kostne), czyli nienaturalne twory, powstające w miejscach przeciążenia kręgosłupa. Miejsce splotu jest także podatne na dolegliwości w przypadku przemieszczania się dysku międzykręgowego. Przepuklina jądra miażdżystego, jeden z objawów zaawansowanego zwyrodnienia krążka międzykręgowego, przebija się zwykle przez tylno-boczną, najsłabszą część pierścienia włóknistego i trafia na początek korzonka nerwowego.

Wstępna diagnostyka:

Jej celem jest przede wszystkim ustalenie przyczyny rwy ramiennej. Zazwyczaj nie jest to trudne, a specjalistą, który zazwyczaj opiekuje się pacjentem, jest neurolog (kieruje do niego lekarz pierwszego kontaktu). Podczas wywiadu lekarskiego istotne jest określenie stopnia nasilenia bólu, jego rodzaju, czynników, które objawy potęgują, a także co je łagodzi.

Precyzyjne określenie miejsca dolegliwości pozwala z dużym prawdopodobieństwem ustalić, który z korzeni nerwowych jest podrażniony. Szczegółowe badanie neurologiczne pozwala ocenić stopień osłabienia siły mięśni kończyn oraz obecność innych objawów wskazujących na tzw. mielopatię, czyli zespół chorobowy spowodowanego uciskiem na rdzeń kręgowy. Najpełniejszy obraz daje badanie MRI, czyli rezonans magnetyczny. W przypadku rwy jest "pewniejsza" niż tomografia komputerowa, która lepiej obrazuje 
zmiany w kościach (np. pourazowe). Pomocne bywa też badanie EMG, polegające na ocenie przewodnictwa nerwów.

Leczenie:

Mielopatia stwierdzona w badaniu neurologicznym wymaga pilnego leczenia, zazwyczaj operacyjnego. W mniej zaawansowanych stanach pomocna jest fizykoterapia i leczenie farmakologiczne: przyjmowanie środków przeciwbólowych, zwalczających obrzęk i znoszących napięcie mięśniowe. Przy problemach ze stabilnością kręgosłupa konieczne bywa stosowanie kołnierza ortopedycznego, ale ten jest zalecany jedynie w ostrej fazie dolegliwości i w sytuacjach szczególnego narażenia na wstrząsy.

Ból łopatki, barku

Pełne objawy:

Trudno je wymienić, gdyż przebieg choroby i dolegliwości mogą być bardzo różne, a przyczyna wspólna i odwrotnie. Objawy towarzyszące często nie są przez pacjenta łączone z tą dolegliwością, gdyż są pozornie bardzo odległe (np. wzmożone pragnienie, częstsze oddawanie moczu).

Prawdopodobne przyczyny:

Ból barku to poważne wyzwanie diagnostyczne, gdyż dolegliwości bólowe struktury tak złożonej, jak bark, mogą być wywołane przez co najmniej kilkanaście różnych problemów. To pokazuje wyraźnie, że określenie "sztuka lekarska" ma praktyczne uzasadnienie. Ból barku bywa wywołany przez zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, wymagające "jedynie" rehabilitacji, ale i nowotwory szczytu płuca, zagrażające życiu. Bólem barku czasem objawia się dna moczanowa (artretyzm), zapalenie stawów, a nawet zawał serca 
czy cukrzyca. Zatem to dolegliwość, której nie można lekceważyć. Oczywiście, z każdym bólem barku nie musisz zaraz pędzić do lekarza. Jeśli jednak atak bólu jest ostry, bez wyraźnej przyczyny (nie nadwyrężyłeś go w ogródku) lub ból jest powracający, przewlekły, czas na wizytę u internisty.

Wstępna diagnostyka:

Podstawą jest wywiad lekarski, który pozwoli ustalić kolejność prawdopodobnych przyczyn i listę badań niezbędnych do wykonania, począwszy od badania ogólnego moczu, poprzez usg, a na tomografii komputerowej skończywszy. Oczywiście, mówimy o sytuacji optymalnej, tzn. trafiamy do lekarza, który nie lekceważy objawu "ból barku" i nie zakłada z góry, że wie, co jest przyczyną. Niestety, bywa i tak, że pacjent czeka na prawidłową diagnozę wiele miesięcy, kluczowych w przypadku chorób zagrażających 
zdrowiu ogólnemu i życiu.

Leczenie:

Zależnie od przyczyny. W przypadku "prawdziwego" bólu odkręgosłupowego niemal zawsze pomagają masaże, regularny sport, z pływaniem na czele. Przy problemach odległych istotne jest usunięcie pierwotnej przyczyny, czyli leczenie u diabetologa, bądź neurologa czy kardiologa.

Bóle górnej części pleców

Pełne objawy:

Ból na wysokości piersiowego odcinka kręgosłupa zwykle jest wędrujący, często nie dotyczy określonego miejsca lub niespodziewanie pojawia się w innym. Bywa ostry, przeszywający, nawet czasowo utrudniający oddychanie (wdech), ale zwykle samoczynnie szybko ustępuje. Zazwyczaj przypomina dolegliwości, które łączymy z wysiłkiem fizycznym. Pojawia się też uczucie drętwienia, "mrówek". Często chodzą w parze ze zbyt długim czasem spędzonym przy komputerze, bądź przed telewizorem.

Prawdopodobne przyczyny:

Takie dolegliwości bólowe w okolicach piersiowego odcinka kręgosłupa rzadko zwiastują poważne problemy. Oczywiście, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa dotyczą każdego jego odcinka i wówczas postępowanie jest analogiczne, jak podano powyżej. Zmiany zwyrodnieniowe w odcinku piersiowym zdarzają się wielokrotnie rzadziej, niż np. w odcinku lędźwiowym, jednak bywają wyjątkowo groźne i dokuczliwe, gdyż mogą prowadzić do ucisku rdzenia kręgowego.

Najczęściej jednak kłopoty z odcinkiem piersiowym są skutkiem niewłaściwego trybu życia, a po wprowadzeniu zmian ustępują. To taki konstruktywny alarm od organizmu.

Wstępna diagnostyka:

Jest konieczna, jeśli zmiana trybu życia nie pomaga, dolegliwości nasilają się, pojawiają coraz częściej lub dochodzą dodatkowe objawy, sugerujące poważniejsze problemy ze zdrowiem. Wówczas o postępowaniu decyduje internista, ortopeda lub neurolog, chyba że lekarz pierwszego kontaktu zadecyduje inaczej.

Leczenie:

Zacznij od przyjmowania prawidłowej postawy ciała podczas siedzenia: trzymaj prosto głowę, dbaj, by łopatki były ściągnięte, plecy znajdowały oparcie, a stopy dotykały podłoża (ewentualnie z pomocą podnóżka). Spróbuj więcej się ruszać. Jeśli to nie pomoże lub nawet sporadyczne dolegliwości są wyjątkowo uciążliwe, odwiedź lekarza. Internista skieruje cię do specjalisty, a ostateczne rozpoznanie zdecyduje o ewentualnym leczeniu (od fizykoterapii począwszy, na zabiegu chirurgicznym skończywszy, 
np. przy mielopatii, zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych).


Ból pleców nad "krzyżem" lub na jego wysokości, zazwyczaj po bokach, może być jednostronny

Pełne objawy:

Ból bywa ostry, nasilający się przy nabieraniu powietrza. Często towarzyszy mu ból brzucha, dyskomfort (pieczenie) przy oddawaniu moczu, częstsza jest też potrzeba oddawania moczu lub pojawia się trudność z opróżnieniem pęcherza. Mogą wystąpić stany podgorączkowe lub gorączka, ogólne uczucie osłabienia, zmęczenia.

Prawdopodobne przyczyny:

To może być choroba nerek (stan zapalny, kamica nerkowa), zwłaszcza, gdy pojawiają się wymienione dolegliwości dodatkowe. Właśnie nerki zazwyczaj dokuczają nieco wyżej, niż "krzyż", jednak ból może promieniować i często dochodzi do pomyłki: ból kręgosłupa bierzemy za problem z układem moczowym, a problem z kręgosłupem za chorobę nerek.

Ból w dolnym odcinku kręgosłupa często spowodowany jest także zmianami zwyrodnieniowymi. W okolicy lędźwiowej najszybciej dochodzi do zmian zwyrodnieniowych stawów międzykręgowych. Zmiany patologiczne najczęściej są spowodowane otyłością bądź urazami- czasem pozornie niewielkimi, które z czasem stają się źródłem zmian zapalnych i bólu.

Wstępna diagnostyka:

Badanie ogólne moczu niejednokrotnie daje odpowiedź. Warto je wykonać nawet wtedy, gdy ból w dolnym odcinku kręgosłupa jest jedynym objawem. Badanie jest szybkie, bezbolesne, a pozwala wykryć dyskretny problem zdrowotny, nie tylko związany z układem moczowym. Jest zalecane profilaktycznie raz w roku.

W przypadku problemów z kręgosłupem często odpowiedź daje zwykłe zdjęcie rtg.

Leczenie:

Leczeniem chorób układu moczowego zajmuje się urolog i nefrolog. Pierwszy pomaga przede wszystkim w stanach potencjalnie wymagających interwencji chirurgicznej, drugi problemami czynnościowymi. O wyborze specjalisty decyduje internista, głównie na podstawie przeprowadzonych badań szczegółowych (np. usg).

Ostre stany zalane nerek są tak bolesne, że pacjenci, nawet ci, którzy próbują leczyć się samodzielnie, w końcu trafiają do lekarza. Zazwyczaj pomocne okazują się antybiotyki, jednak niejednokrotnie i późniejsze leczenie zachowawcze, by uniknąć nawrotów. Trzeba pamiętać, że niewłaściwie leczone lub nieleczone choroby nerek mogą doprowadzić do ich całkowitego zniszczenia, zagrażającego życiu.

Ból krzyża

Pełne objawy:

Bólem krzyża potocznie określamy dolegliwości występujące w dole pleców, na wysokości lędźwiowego lub krzyżowego odcinka kręgosłupa (albo obu równocześnie). Mogą im towarzyszyć problemy, których nie kojarzymy z analizowanym objawem głównym (impotencja, osłabienie mięśni, ogólne zmęczenie, nietrzymanie moczu). Czasem ostry, uniemożliwiający poruszanie, atak pojawia się w odcinku lędźwiowym przy każdej próbie poruszania się. Bywa, że do pierwszego, natychmiast ostrego bólu, dochodzi po nagłym 
skręcie tułowia, podczas podnoszenia ciężarów, a nawet na treningu czy w czasie porządków na działce.

Dolegliwościom w dolnej części pleców może towarzyszyć ból podbrzusza, zaburzenia miesiączkowania, ból podczas stosunku, gorączka.

Prawdopodobne przyczyny

Bardzo często tak objawiają się zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, powszechne na tych odcinkach naszego rusztowania. Ból potocznie nazywany zapaleniem korzonków niejednokrotnie towarzyszy objawom przeziębienia. Może w rzeczywistości być związany ze zmianami chorobowymi korzeni nerwowych ale i samego kręgosłupa. Podobnie czasem objawia się cukrzyca, półpasiec, a nawet przerzuty nowotworowe do kręgosłupa. Ostry ból tej okolicy nazywany jest też lumbago lub postrzałem.

Jeśli bólowi krzyża towarzyszą kobiece dolegliwości, przyczyną może być problem ginekologiczny, np. zapalenie jajników.

Wstępna diagnostyka

W przypadku kobiet, jeśli atak nie jest ostry, uniemożliwiający poruszanie, zawsze niezbędna jest konsultacja ginekologiczna. Nawet przewlekły stan zapalny dróg rodnych może nie dawać żadnych objawów. Zatem, jeśli nie byłaś ostatnio u tego specjalisty (profilaktycznie: raz w roku, chyba, że lekarz zalecił inaczej) lub masz także objawy ginekologiczne, zacznij od ginekologa. Możliwe, że zaleci podstawowe badania krwi i moczu, zleci usg, by znaleźć przyczynę.

W przypadku podejrzenia chorób kręgosłupa, stawów, zakończeń nerwowych, lekarz może zlecić wykonanie badanie rentgenowskie kręgosłupa, MRI, tomografię komputerową. Niewykluczone, że potrzebne będą też badania neurologiczne, laboratoryjne badania ogólne (np. przy podejrzeniu cukrzycy).

Leczenie

W zależności od przyczyny. Ważne, by w ogóle je podjąć, bo w przypadku problemów nowotworowych czy cukrzycy, istotna jest prawidłowa diagnoza, ale i szybkie działanie, by terapia przyniosła skutki.

Choroby zwyrodnieniowe zwykle leczy się podobnie, jak przypadki opisane wcześniej. Bywa, że w stanach ostrych (np. zapalenie korzeni nerwowych) pacjent jest przez jakiś czas unieruchomiony, a doustne leki przeciwbólowe nie wystarczają i potrzebne są środki do stosowania zewnętrznego, zastrzyki.

Problemy ginekologiczne, związane ze stanem zapalnym, leczy się antybiotykami, ale i środkami pomagającymi stworzyć prawidłową florę bakteryjną w pochwie. Czasem niezbędne jest leczenie hormonalne, zabiegowe. Warto pamiętać, że nawet dyskretne problemy tych okolic grożą poważnymi konsekwencjami, w tym niepłodnością.

Ból pleców poniżej talii, promieniujący do biodra, często atakujący też nogę

Pełne objawy:

Poza bólem często pojawia się też mrowienie, drętwienie. Dolegliwości może wyzwolić (lub nasilić) kaszel, napięcie mięśni brzucha, uniesienie wyprostowanej nogi, a nawet pochylenie głowy. Przy silnym ataku ból jest przeszywający, uniemożliwiający nawet niewielki ruch. Przyczyną takiego napadu, dokuczającego od pleców po stopę, bywa podniesienie ciężaru, nagły, nieplanowany ruch (np. potknięcie się).

Prawdopodobna przyczyna:

Rwa kulszowa, czyli skutek ucisku na nerw kulszowy. To najdłuższy nerw ludzkiego ciała, powstający z połączenia kilku korzeni rdzeniowych, które wychodzą u podstawy kręgosłupa. Jego długość to główna przyczyna sporego obszaru bólu.

Wstępna diagnostyka:

Zazwyczaj na podstawie objawów lekarz jest w stanie...