1. Istota niedostosowania społecznego
Pojęcie to obejmuje młodzież, która wymaga specjalne zaplanowanych i intensywnie prowadzonych działań leczniczo terapeutycznych, resocjalizacyjnych i profilaktycznych.
W znaczeniu socjologicznym – niedostosowana jest każda jednostka godząca swym postępowaniem w interes społeczeństwa jako całości, która nie respektuje norm moralnych i społecznych.
A. Hesnard (1963) uznaje za jednostki niedostosowane społecznie uznaje te, których zachowanie jest nieadekwatne w stosunku do celów i norm życia społecznego.
Według określenia francuskiego kategoria niedostosowania społecznego obejmuje dzieci, które znajdują się w stałym konflikcie z rzeczywistością lub wymaganiami społecznymi. Konflikt ten spowodowany jest anomaliami, niedostatecznymi zdolnościami, brakami charakterologicznymi, lub wychowaniem w środowisku, które nie zaspokaja ich potrzeb zdrowotnych, intelektualnych, uczuciowych bądź moralnych. Czasem bywa że obie te przyczyny występują równocześnie. (J.W Lang 1962)
Natomiast F. McKenney (1961) uważa, że nieudane rozwiązywanie własnych konfliktów i przeżywanie w związku z tym brakiem zaspokojenia potrzeb jest jednoznaczne z niedostosowaniem jednostki.
Zaś J. Nuttin (1966) uważa, że stan niedostosowania społecznego istnieje, gdy jednostka przekształcając elementy środowiska w trakcie życia osobniczego nie potrafi podporządkować się wymogom środowiska.
D. H. Stott wyróżnia dwa typy zachowań niedostosowania społecznego: 1. typ zachowania zahamowanego, np. dziecko nieśmiałe, wycofujące się lub izolujące oraz 2. typ zachowania aktywnego ale wrogiego.
Poglądy D. H Stotta przyjął J. Konopnicki (1971) który pojęcie niedostosowania społecznego definiuje w następujący sposób: ,,(…) wewnętrzny stan jednostki charakteryzujący się przeżywaniem wewnętrznych napięć i frustracji, poczuciem cierpienia i nieszczęścia. Zaburzenie w zachowaniu jest wynikiem zachwiania równowagi pomiędzy środowiskiem a organizmem’’ . (J. Konopnicki, 1971)
H. Spionek (1969) za niedostosowane społecznie uznaje dzieci z zaburzoną sferą emocjonalną i wolitywną, z zaburzonym rozwojem charakteru i osobowości. Jest to z kolei przyczyna zakłóceń stosunków społecznych między jednostką a otoczeniem.
Inna autorka, N. Han-Ilgiewicz (1965) rozróżnia kilka wymiarów niedostosowania społecznego: niedostosowanie do warunków, niedostosowanie do ludzi, niedostosowanie do norm (brak ich akceptacji), niedostosowanie do własnych celów i wartości (brak lub niepełna identyfikacja z nimi). Autorka również wyróżnia cechy niedostosowania, a są nimi: stan zagrożenia, niedorozwój emocjonalny, postawa infantylna, niepokój, poczucie niemożności rozwikłania trudnej sytuacji zgodnie z uznanymi normami postępowania.
C.Czapów i S. Jedlewski (1971) uważają, że niedostosowanie społeczne może być wynikiem zarówno nieudanej socjalizacji czyli nieskuteczności wychowania, jak również wyparcia już przyswojonych zasad społecznego współżycia w wyniku działania czynników endogennych lub wpływu otoczenia. Niedostosowanie społeczne może również pojawić się jako wynik niezakłóconego uczenia się społecznego, ale w środowisku zdemoralizowanych, nieuznających powszechnie obowiązujących norm życia społecznego; są to rodziny przestępcze, alkoholików i prostytutek.
Ostatni z autorów, którego chciałabym przytoczyć uważa że niedostosowanie społeczne dotyczy dzieci i młodzieży, których zachowanie nacechowane jest zespołem objawów świadczących o nieprzestrzeganiu pewnych podstawowych zasad postępowania, norm społecznych obowiązujących młodzież w tym wieku, przy czym zachowania takie nie mają charakteru sporadycznego, ale są względnie trwałe, powtarzają się wielokrotnie. (Z. Ostrihanska, 1978)
Przytoczone definicje niedostosowania społecznego według poszczególnych autorów podkreślają jeden znaczący element. Zazwyczaj niedostosowaną jednostką jest młodzież bo to na niej wyżej cytowani autorzy się skoncentrowali, a także należy dodać, że niedostosowanie społeczne główne swe przyczyny bierze w środowisku lokalnym a co za tym idzie w rodzinie. Tak więc istotą niedostosowania społecznego jest jednostka nie przestrzegająca norm i zasad panujących w danym społeczeństwie. Jest to również taka jednostka, która ma pachwiną równowagę pomiędzy własnym wnętrzem a środowiskiem lokalnym. Dochodzi wtedy do dewiacyjnych zachowań, które uznawane są przez społeczeństwo za złe a tym samym uznają jednostkę za niedostosowana społecznie.
katarzynkaa87