Godła PSP w 1991r.(stare Militaria).pdf

GODŁA WSPÓŁCZESNEGO LOTNICTWA POLSKIEGO

GRZEGORZ L. HOŁDANOWICZ

Po wielu latach nieobecności, na samolo-

tach polskiego lotnictwa wojskowego

zaczęły pojawiać się nieformalne oznacze-

nia przynależności do danej eskadry czy

pułku, a niekiedy także godła osobiste (co

jest o tyle dziwne, że piloci nie są przypisani

do konkretnej maszyny). Można się spierać

co do wartości artystycznej większości

z nich, ale niewątpliwe sam fakt miał

bardzo duże znaczenie dla tych, którzy

w jakimkolwiek stopniu czują się uczuciowo

związani ze swoimi jednostkami. Nie był to

proces łatwy. Wszak dopiero od sierpnia

1989 roku nie są tajne numery oraz miejsca

stacjonowania pułków i eskadr, a godło jest

przecież elementem ułatwiającym identyfi-

kację. Mimo to pierwsze próby powrotu do

tradycji miały miejsce już w połowie lat

siedemdziesiątych, gdy w 62 PLM OPK

stacjonującym w Krzesinach pod Pozna-

niem rozpoczęto starania o możliwość sto-

sowania godła w kształcie kruka, co było

nawiązaniem do przedwojennej tradycji es-

kadr poznańskich (inicjatorami tych

działań mieli być płk. Zamorowski i mjr.

Rejewski). Dużo łatwiej było o zgodę na

odznakę pułkową (których zresztą pojawiło

się bardzo wiele, a niektóre z nich stały się

godłami np. w 2 PLM "Kraków" czy 58

LPS), niż na malowanie jakiegokolwiek

elementu wyróżniającego na samolotach.

De dokładnie trwała walka z przepisami nie

wiadomo, jednak znane jest zdjęcie An-2

z tegoż pułku z roku 1982 z namalowanym

już godłem. Był to jeden z pierwszych, jeśli

nie pierwszy taki fakt. W 1982 zamiesz-

czono w WIRAŻACH informacje o malo-

waniu godła jednego z pułków OPK (nie był

to 1, 28 ani 62) na hełmie pilota (z lewej

strony).

Później już było łatwiej, choć miało to

także swoje minusy. Ponieważ nie istniały

jakiekolwiek przepisy malowania godeł

zaczęły panować prawa dżungli, zarówno

pod względem formy godeł, jak i miejsc ich

umieszczania. Przeważały (i niestety prze-

ważają) swoiste "collage", w których obo-

wiązkowymi elementami zdaje się być sza-

chownica (tak, jakby nie były one malowa-

ne na maszynach noszących ten znak).

Jednym z kuriozalnych przykładów miało

być (niezatwierdzone) godło stacjonującej

w Babich Dołach (Gdynia) 18 EŁ-R,

mające składać się z kotwicy, koperty

i krzyża maltańskiego (na podstawie infor-

macji ustnej). Jest to efekt projektowania

znaków przez amatorów, co z reguły prowa-

dzi do takich rezultatów). Jedną z niewielu

prawidłowości było (i jest) umieszczanie na

MiG-21 należących do byłego WOPK godeł

w przedniej ich części, przed numerem tak-

tycznym (na samolotach należących do

b.WL zasada ta nie była przestrzegana).

Pod koniec ubiegłego roku miała zostać

wydana instrukcja określająca zasady sto-

sowania i formy znaków eskadr i pułków.

Nawiasem mówiąc wiele godeł powstałych

w latach poprzednich zostało już zarzuco-

nych.

Poniżej prezentuję przegląd godeł. Wiele

z informacji tu zawartych pochodzi z pub-

likacji w polskiej prasie wojskowej i z wszel-

kich innych dostępnych źródeł. A teraz do

rzeczy (podaję nazwę i miejsce stacjonowa-

nia jednostki).

1 PLM "Warszawa" (Mińsk Maz.

- Janów). Godłem jest uskrzydlona syrenka

na niebieskiej fali. W jej tarczy umieszczono

cyfrę jeden, zaś biały wzór, udający pianę

jest stylizowanym napisem "plm"; z tego

powodu po obu stronach kadłuba godło ma

nieco inny kształt, przy czym zawsze syrena

skierowana jest w kierunku lotu. Wersja

malowana na MiG-21 PF (np. 1804, 1702,

0615 itd), MiG-21 U (np. 1217), TS-11 (w

czerwcu 1987 1225; później ten egzemplarz

został przekazany do 10 PLM i nosił inne

godło) a także PZL-104 została zaprezen-

towana na fotografii barwnej. Na

MiG-29A/UB, używanych przez I esk.

pułku jest malowana wersja z żółtą syreną;

nie jest znana wersja godła II esk. tegoż

pułku. Dodatkowym elementem

wyróżniającym samoloty 1 PLM była (od

lat pięćdziesiątych) czerwona końcówka

usterzenia pionowego;

2 PLM "Kraków" (Goleniów). Podczas

pokazów z okazji święta lotnictwa na Ławi-

cy w 1989 r. pokazany został w powietrzu

MiG-21PFM nr 10 z tego pułku, na którym

pod kabiną po stronie lewej zostało umiesz-

czone małe godło będące powieleniem sto-

sowanej od początku lat siedemdziesiątych

odznaki pułkowej (w sposobie jej umiesz-

czenia i wielkości wyraźnie nawiązano do

zasad malowania godeł, stosowanych w po-

lskich dywizjonach w Wlk. Brytanii). Wid-

nieje ono także na egz. 01 w MLP w Krako-

wie. Znane jest zdjęcie z roku 1978, na

którym widnieje to samo godło umiesz-

czone na jednym z poniemieckich bu-

dynków lotniska w Goleniowie. W maju

1989 na kilkunastu egzemplarzach

MiG-21 M/MF 2PLM (m.in.

9102,6504,6514,8101) w przedniej części

kadłuba był wymalowany pochylony pod

kątem 45° as kier z głową wilka. Sprawa jest

1 i 2 Syrenki 1 PLM „Warszawa".

9. Domniemany wygląd godła 13 PLT z Kratowa

5. „Smart Fox" of III Flight of the 7 PLB-R from

3. G odło III esk. 6 PLM-B z Piły.

umieszczonego na samolocie An-26 z numerem

Powidz.

4. Powiększona wersja godła III esk. 6 PLM-B.

1407.

6. Insignia of the 10 PLM based at Łask.

5. „Lisek Chytrusek" III esk. 7 PLB-R z Powidza.

7. The patch of the 10 PLM wore on the left arm.

6. G odło 10 PLM stacjonującego w Lasku.

1. and 2. Two marmaids from the 1 PLM „War-

B. SU-22M4 No. 3201 with III Flight of the 7 PLB-R

7. Plakietka 10 PLM noszona na lewym rękawie

szawa".

badge.

kombinezonu.

3. The badge of III Flight of the 6 PLM-B from Piła.

9. Supposed look to the 13 PLT badge painted on the

8. Su-22M4 nr 3201 z godłem III esk. 7 PLB-R.

4. Enlarged version of the same badge.

fuselage of An-26 with 1407 tactical number.

nieco zagadkowa, gdyż kilka tak oznaczo-

nych samolotów (m.in. 7811) brało udział

w XIV Zawodach Użyteczno Bojowych

Lotnictwa WOPK, zaś 2 PLM podlegał WL

(tak jak i rozformowany na początku 1989

roku 9 PLM w Debrznie, skąd prawdopo-

dobnie przejął samoloty "Kraków"). Czy

zatem godło to nie jest przypadkiem pozos-

tałością po służbie w którymś z pułków

OPK (najprawdopodobniej 11). W 1 PLM,

który na początku 1990 roku dostał kilka

MiG-21 PF/PFM z 10 pułku do dziś pozos-

tawiono im godła tego pułku. 6 PLM/B

(Piła). Jesienią 1990 roku na dwóch samolo-

tach SU-22M4K (nr 3005 i ?) III esk. tego

pułku pojawiły si uskrzydlone małe tyg-

rysy trzymające w łapach szachownicę z cyf-

rą 3. Jest to zaprojektowane przez chor.

Wolsztyniaka i chor. Osińskiego godło,

które po niewielkich zmianach i uszlachet-

nieniu formy zostało zaakceptowane jako

godło pułku i jest malowane na kolejnych

samolotach pułku (np. 3216). Muszę jednak

zaznaczyć, iż identyczne godło ( z pomi-

nięciem nieszczęsnej szachownicy) widniało

nakadłubieMiG-21PFM (PF?),należącego

do 11 lub 39 PLM (z Mierzęcic, roz-

wiązanego w 1988 roku), co zostało uwiecz-

nione na okładce tygodnika WIRAŻE nr

2487 z dn. 14.06.87. 7 PLR-B (Witkowo

- Powidz) Późną jesienią 1987 roku major

Magrian i ppłk. Musielski zaproponowali

godło III esk. pułku (pierwszej w lotnictwie

polskim wyposażonej w Su-22) przedsta-

wiające trzymającego bombę lisa na tle

niebieskiego rombu (ponowne nawiązanie

do godeł eskadr liniowych pułku poznańs-

kiego z okresu przedwojennego). Było ono

umieszczone na samolotach eskadry (z lewej

strony), na wózku eskadrowym i ME-

LEX-ie. Niestety, dziś pozostał już tylko

jeden samolot (nr 3201) oznaczony tymże

godłem i wspomniany MELEX. Pozostałe

maszyny mają w miejsce rombu kolejną

zieloną łatę... Dodatkowym elementem

wyróżniającym Su-22 tego pułku są żółte

cyfry numeru taktycznego. Ponadto w mie-

sięczniku LOTNICTWO - Aviation Inter-

national nr 1/91 zostało zaprezentowane

zdjęcie Su-22M4K nr 3407 z wyraźnie wido-

cznym

godłem

(osobistym?)

wnicą z herbem Łaska. Zostało ono wprowa-

dzone przed rokiem 1987 i jest malowane na

samolotach pułku tj. MiG-21PF (np. 1713,

2404), MiG-21 PFM (np. 4106, 4107),

MiG-21 MF (np. 7502, 7788, 7399, 8189),

MiG-21 UM (4502), TS-11 (1235, 1227,

1225). Istnieje także plakietka z tym godłem,

naszywana na kombinezony pilotów. Ponad-

to TS-11 nr. 1227 sfotografowana w maju

1987 posiadała błękitne: końcówkę usterze-

nia pionowego, nos kadłuba, antenę itp. oraz

nieznanej treści napis, umieszczony na przed-

niej części kadłuba.

13 PLT im. płk. S. Skarżyńskiego (Kraków

- Balice). W lotach z darami dla Armenii po

trzęsieniu ziemi w grudniu 1988 brał udział

An-26 nr 1407 z wymalowanym pod kabiną

załogi zionącym ogniem i opadającym na

spadochronie zielonym smokiem wawelskim

w krakusce. W ubiegłym roku, w jednym

z reportaży z 13 pułku widać było ślady

zamalowania tego godła... (na nr 1308),

jednak w marcu 1991 co najmniej jeden

z An-26 nosił jeszcze godło, choć w raczej

opłakanym stanie

28 PLM (Słupsk). Jeden z najciekawszych

pod omawianym względem pułków.

Występuje tu spora różnorodność godeł,

gdyż istnieją co najmniej trzy wersje godła

pułku oraz godło eskadry II, zwącej się

Pumami - skacząca czarna puma na tle

szachownicy z cyfrą 2. Puma jest malowana

z przodu, z lewej strony MiG-23MF, które

powróciły z remontów w Dreźnie i noszą

NRD-owski kamuflaż (np 120,148). Eskadra

pierwsza malowała w 1989 roku głowę Siou-

xa jako godło (2 wersje), jednak dziś samolo-

ty tej eskadry noszą przed kabiną pilota z obu

stron kadłuba, skierowany ku przodowi pro-

porzec, z herbem Słupska (na egzemplarzach

w kamuflażu np. MiG-23 UM nr 845, i bez

np. MiG-23 MF nr 121). Wygląda to dosyć

dziwnie, ale taka była widać wola personelu.

Druga eskadra stosuje dwie wersje godła

pułku (tzn. herbu Słupska): na stylizowanej

tarczy herbowej, przypominającej garnek (nr

120) i w kole (nr 148). W obu przypadkach są

one umieszczane na wlotach powietrza, przy

czym z lewej strony gryf skierowany jest ku

przodowi, z prawej - ku tyłowi. Egzemplarz

nr 148 jest ciekawy jeszcze z jednego powodu

- z lewej strony, ponad cyframi 1 i 4 widoczna

jest skacząca biała kozica na tle czarnego

kręgu - najprawdopodobniej godło osobiste

pilota (pilotów?) tej maszyny (w kwietniu

1990 egzemplarz ten nie posiadał jeszcze

żadnych godeł, choć był już w kamuflażu).

34 PLM (od połowy stycznia 1991

wchodzący ponownie w skład Marynarki

Wojennej; Gdynia - Babie Doły). Brak da-

nych. Istnieje zdjęcie startującego klucza

MiG-21 bis, prawdopodobnie z tego pułku,

na którym widać samolot nr. 8971 z godłem,

jednakże trudno cokolwiek bliższego o nim

powiedzieć; równie dobrze może być to sa-

molot z 9 PLM.

37 PŚT (Łeczyca-Leżnica). Od czerwca

1989 w przedniej części śmigłowców tego

pułku, po obu stronach kadłuba, malowane

jest godło, będące repliką odznaki pułkowej.

Stosowane na śmigłowcach Mi-8 (np. 612,

615), Mi-17 (601 do 605) i Mi-6A (670 i 671)

oraz samochodach pułkowych (np. na

drzwiach UAZ-a nr rej. UOL 7048)

41 PLM (Malbork). Podczas pokazów na

Ławicy w 1989 został zaprezentowany

MiG-21MF (nr 7812) z tego pułku z jego

godłem - rycerzem na tle husarskiego

skrzydła i stylizowanej sylwetki MiGa-21.

Godło jest malowane z prawej strony pomię-

dzy wlotem powietrza a numerem z lewej zaś

pod kabiną pilota (z racji swoich wymiarów).

Godło umieszczane jest także na TS-11 (np.

nr 2009).

47 SPŚ (Nowe Miasto n. Pilicą). Na Mi-2

tego pułku stosowane jest bliżej nie znane

godło, malowane za lewymi drzwiami , na

wysokości okna.

49 PŚB (Pruszcz Gdański). Przynajmniej

od roku na przedniej części Mi-24D na-

leżących do tego pułku, między kabinami

członków załogi malowany jest żółty skor-

pion na tle błękitnego koła trzymający

w szczypcach herb Gdańska. Nie wiadomo,

czy jest to godło eskadry, użytkującej Mi-24,

czy też całego pułku.

58 LPS (Dęblin - Sadkowo). Zgodnie ze

zwyczajem przyjętym w WOSL, na TS-11 58

pułku umieszczane są dwa godła: WOSL

(tylko na stronie lewej), oraz pułku (w tym

przypadku ponownie jest to adaptacja od-

znaki pułkowej). Przykładem tak oznakowa-

nej Iskry jest samolot nr 1909 widziany

w połowie 1989.

60 LPS im.kpt.Żwirki i inż. Wigury (Ra-

dom). Samoloty tego pułku także noszą

godła: WOSL i pułkowe, (ponownie replika

odznaki mundurowej) umieszczone np. na

TS-11 o numerach 101, 713, 210, 705 itp.

62 PLM im. Powstańców Wielkopolskich

1918/19 (Poznań - Krzesiny). Wspomniany

we wstępie pułk, nawiązuje swoim godłem do

przedwojennych eskadr poznańskich. Godło

malowane było na MiG-21PFM (nr 6613,

w przedniej części kadłuba.

10 PLM (im.Ludowych Partyzantów Zie-

mi Krakowskiej - nazwa nadana w 1959

roku, gdy był to 2 PLM; Łask). Pułk ten

posiada jedno z najbardziej znanych godeł

• smoka wawelskiego z błyskawicą i szacho-

małym

OPIS DO RYSUNKU:

ON THE DRAWING:

1. Godło 2 PLM „Kraków".

2. Godło stosowane na niektórych samolotach

2 PLM w Goleniowie.

3. Godło 62 PLM im. Powstańców Wielkopolskich

1918/1919. Godło w barwie niebieskiej umiesz-

czano na samolotach MiG-21.

4. Granatowo-białe godło WOSL.

1. Insignia of the 2 PLM „Kraków".

2. The badge used on some MiG-21's based at

Goleniów.

3. Insignia of the 62 PLM . The wren Is dark blue.

4. The badge of WOSL painted on TS-11 Iskra.

Colors are dark blue and white.

1. MiG-23MF z 28 PLM z trzema różnymi godłami na

kadłubie.

2. Godło 37 PŚT z Łęczycy.

3. Godło Słupska malowane na samolotach 28 PLM.

4. Pilot śmigłowca Mi-24 z naszywką z godłem 49

PŚB.

5. Antylopa z MiG-a 23 z 28 PLM.

6. Skacząca puma - godło II esk. 28 PLM.

7. Godło 49 PŚB.

8. Godło 58 LPS z Dęblina malowane na TS-11 Iskra

z numerem 1909.

9. Godło 42 PLM z Malborka.

10. Godło 60 LPS.

11. Godło 62 PLM w wersji stosowanej na MiG-21.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: