PODSTAWY BUDDYZMU.docx

Lee, T Y

PODSTAWY BUDDYZMU

Buddha

Siddhartha Gautama urodził się w rodzinie rządzącego klanu ok. 2500 lat temu. Jego ojciec był przywódcą owego klanu, który to zamieszkiwał północne Indie, blisko granicy państwowej dzisiejszego Nepalu. Jako jedyny syn przywódcy, Siddhartha prowadził łatwe życie, przepełnione luksusem, w otoczeniu bogaczy i kobiet. Jednakże już jako młodzieniec zdał sobie sprawę, że nie mógłby zaznać trwałego zadowolenia z takiego sposobu życia.

Zaczął widzieć, że wszystkie istoty ludzkie w sposób nieunikniony podatne są na choroby, stary wiek i śmierć. W wieku 29 lat zainspirowany widokiem spokojnego i dostojnego pustelnika, zdecydował się porzucić swoje pełne luksusów życie. Pozostawił swoją żonę i dziecko w dobrych rękach rodziny królewskiej i udał się w poszukiwaniu odpowiedzi na temat trwałego szczęścia. Po 6 latach wędrowania i surowych praktyk ascetycznych, zdał sobie sprawę, że ani dekadencki sposób życia, ani też skrajny ascetyzm nie doprowadzi go do odpowiedzi, których poszukiwał.

Zdecydował się zmierzać „Drogą Środka” pomiędzy tymi dwoma skrajnościami. Usiadł wtedy pod drzewem Bodhi, odprężył się, zjadł dobry posiłek i postanowił, że nie wstanie, dopóki nie znajdzie odpowiedzi. Po nocy głębokiej medytacji przyszło do niego pełne zrozumienie. Od tamtej chwili książę stał się znany jako Buddha, co dosłownie znaczy „Przebudzony”.

Wtedy spędził kolejne 45 lat swego życia na nauczaniu tego, co ostatecznie zrozumiał. Założył wspólnotę mnichów, znaną jako Sangha i buddyzm rozprzestrzenił się po całych północnych Indiach. Królowie, arystokraci, kupcy i chłopi stali się jego uczniami i naśladowcami. I nawet teraz niezliczone rzesze ludzi na całym świecie czerpią korzyści z jego Nauk.

Odszedł w pokoju do ostatecznej Nibbany w wieku 80 lat.

Cztery Szlachetne Prawdy

Osiągając oświecenie, Buddha zdał sobie sprawę z Czterech Szlachetnych Prawd.

1. Wszystkie istoty podlegają Dukkha.
Dukkha zazwyczaj tłumaczy się jako cierpienie, ale w rzeczywistości obejmuje szeroki zakres negatywnych uczuć włączając w to napięcie, niezadowolenie i cierpienie fizyczne. Dukkha istnieje, ponieważ wszystkie istoty podlegają chorobie, oddzieleniu od ukochanych, nie zdobywaniu tego czego pragną, starzeniu się i śmierci.

2. Dukkha powstaje z pragnienia i żądzy.
Wszystkie istoty pragną przyjemnych doznań, a także pragną unikać nieprzyjemnych doznań. Mogą być one zarówno fizyczne jak i psychiczne, a dukkha pojawia się, gdy te pragnienia i żądze nie są spełniane.

3. Dukkha może być pokonana poprzez wyeliminowanie pragnień i żądz.
Nibbana jest stanem spokoju, gdzie cała chciwość, nienawiść i złudzenia, a zatem Dukkha, zostały usunięte.

4. Istnieje droga która prowadzi do uwolnienia się z Dukkha, którą jest Szlachetna Ośmioraka Ścieżka.
Dukkha może być zmniejszona, osłabiona i ostatecznie usunięta, a w ten sposób osiągnięta Nibbana, poprzez podążanie ścieżką, której nauczał Buddha.

Buddyzm jest czasem krytykowany za nadmierny pesymizm, jako że wydaje się skupiać na cierpieniu, zamiast na szczęściu i radości. Jednakże wszystkie warunki szczęścia i radości są nietrwałe, ponieważ wszystkie istoty podlegają chorobie, starzeniu się i śmierci, a w rezultacie, wszystkie są niezaprzeczalnie podległe Dukkha.

Natomiast Buddyzm jest tak naprawdę rozsądny, ponieważ Buddha nauczył nas jak pokonać i zmniejszyć Dukkha i jak osiągnąć trwałe szczęście Nibbany. Uczył także, iż poprzez podążanie Szlachetną Ośmioraką Ścieżką, możemy doświadczyć Nibbany nawet w czasie obecnego życia.

Szlachetna Ośmioraka Ścieżka

1. Właściwe Rozumienie
Rozumienie i zaakceptowanie Czterech Szlachetnych Prawd.

2, Właściwe Myślenie
Kultywowanie myśli dotyczących szczodrości, miłującej życzliwości i współczucia.

3. Właściwa Mowa
Unikanie kłamstwa, pomówień, ostrych słów i plotek. Kultywowanie zgodnej z prawdą, pokojowej, życzliwej i mającej sens mowy.

4. Właściwe Działanie
Powstrzymywanie się od zabijania, kradzieży i niewłaściwego życia seksualnego. Kultywowanie nieszkodzenia, uczciwości i wierności.

5. Właściwe Źródło Utrzymania
Unikanie zawodów pociągających za sobą zabijanie (zarówno ludzi jak i zwierząt), sprzedaż zwierzęcego mięsa, handel ludźmi, bronią, truciznami i środkami odurzającymi. Zawody, które są nieetyczne, niemoralne i nielegalne także powinny być unikane.

6. Właściwy Wysiłek
Stosowanie dyscypliny umysłowej, w celu uchronienia się przed pojawieniem się niezdrowych myśli i rozpędzenia tych, które się pojawiły. Rozwijanie zdrowych myśli i podtrzymywanie tych, które się pojawiły.

7. Właściwa Uważność
Bycie świadomym ciała, postaw ciała i zmysłów. Bycie świadomym umysłu, jego myśli, emocji i uczuć.

8. Właściwe Skupienie
Praktykowanie medytacji w celu wyćwiczenia umysłu w byciu skupionym i zdyscyplinowanym, by móc kultywować i zdobywać mądrość.

Trzy cechy zjawisk:

Buddha odkrył także, że wszystko co istnieje ma trzy cechy.

Anicca
Wszystkie rzeczy są nietrwałe i wszystko podlega procesowi zmiany w coś innego. Np. wszyscy podlegamy procesowi starzenia się. Nawet gwiazdy i galaktyki podlegają zmianie.

Dukkha
Ponieważ wszystko jest nietrwałe, wszelkie istnienie podlega Dukkha. Zawsze pozostanie pragnienie tego, co przyjemne i niechęć do tego co nieprzyjemne, wynikające z ciągle zmieniającej się natury istnienia.

Anatta
Nie ma stałego i niezmiennego ja. Uzależnieni od wiary w istnienie "ja", nie zdajemy sobie sprawy, że składa się ono tylko z różnych mentalnych i fizycznych części, które są w stanie ciągłej zmiany z powodu zasady przyczyny i skutku.

Odrodzenie

Ponieważ nie ma żadnego stałego i niezmiennego ‘ja’, Buddyzm zaprzecza istnieniu niezmiennej, nieśmiertelnej duszy przechodzącej z jednego życia do drugiego. Wg Buddyzmu, to umysł lub inaczej świadomość przechodzi z jednego życia do drugiego.

Pozornie paradoksalnie, siedemdziesięcioletnia osoba nie będzie ani inna, ani taka sama jak osoba, którą była, gdy miała dwadzieścia lat. Ta różnica i podobieństwo są zarówno psychiczne jak i fizyczne. Podobnie umysł i świadomość, które przemieszczają się z jednego życia do drugiego, także nie są ani inne, ani takie same, jak te z poprzedniego życia.

Np. jeśli użyje się płomienia jednej świecy, do zapalenia innej, wtedy płomień drugiej świecy nie jest ani taki sam, ani inny od tego z pierwszej świecy. Jest tak pomimo tego, że płomień z drugiej świecy powstał z płomienia pierwszej świecy.

Kamma jest niesiona ku następnemu życiu razem ze świadomością.

Na początku być może ciężko to pojąć. Ale wraz z wiedzą i zrozumieniem, oraz praktyką medytacji wglądu, uświadomienie i zdolność pojmowania ostatecznie pojawi się w praktykującym.

Teksty Buddyjskie

Nauki Buddhy znane jako Dhamma, zostały zestawione w trzech oddzielnych zbiorach ksiąg. Księgi te znane są ogólnie jako Tipitaka, lub Trzy Kosze. Ogólna ilość materiału jest ogromna i szacuje się, że wynosi dwa razy tyle co tekstu z Encyclopaedia Britannica.

Chociaż zmiany i poprawki w Tipitace były nieuniknione w ciągu ok. 2500 lat jej istnienia, to szacuje się, że nawet 90% Nauk pozostało niezmienionych. Jest tak, ponieważ kiedy była ona recytowana, działo się to za sprawą kilku setek mnichów, recytujących ją razem w tym samym czasie. Kiedy ostatecznie zdecydowano się ją spisać ok. 80 r. p.n.e. duża grupa mnichów zgodnie podjęła się dokonania tego razem. To sprawiło, że zmiany Tipitaki były bardzo trudne. Reprodukcje oryginalnych tekstów przetrwały do dzisiaj w dobrym stanie i przechowywane są na Sri Lance.

Sutta Pitaka

Sutta Pitaka podzielona na pięć oddzielnych zbiorów, zawiera wszystkie mowy Buddhy, a także kilka innych, wygłoszonych przez jego najstarszych uczniów. Buddha odniósł olbrzymi sukces jeśli chodzi o jego Nauki, ponieważ używał języka zwykłych ludzi, języka Pali.

Dostosował sposób i styl swoich mów tak, że używał prostszych pojęć dla zwykłych ludzi i bardziej złożonych idei dla wyedukowanej i intelektualnej publiczności. Uczył wszystkich, od chłopów po króli.

Nauki sięgały od wskazówek indywidualnego zachowania, aż po wysoce wyrafinowane komentarze na temat polityki i filozofii społecznej. Są one pragmatyczne i gotowe do zastosowania w życiu codziennym. I pomimo tego, że głoszone były więcej niż 2500 lat temu, to ciągle są jak najbardziej trafne w czasach obecnych.

Vinaya Pitaka

Vinaya Pitaka także podzielona na pięć ksiąg, ustanawia zasady i wskazówki dla Sanghi lub społeczności mnichów lub mniszek. Przez równość praw mnichów i mniszek, Sangha jest prawdopodobnie najwcześniejszą formą zarządzanej demokratycznie organizacji, która funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Abhidhamma Pitaka

Abhidhamma Pitaka znana jako Wyższe Nauki Buddy, jest niesamowitym, niezwykle złożonym i wyrafinowanym podejściem do Dhammy. Zawiera doktryny buddyjskie ułożone i sklasyfikowane w wysoce systematycznym zbiorze siedmiu ksiąg.

Choć tradycyjnie przypisywana jest Buddzie, wielu współczesnych komentatorów uważa ją za dzieło późniejszych, uczonych mnichów, którzy zebrali Nauki Buddhy w ten niesamowity zbiór dokumentów.

Odnosi się ona do pojęć istnienia i rzeczywistości. Analizuje ludzkie procesy myślowe i bada składniki umysłu i materii. Wiele z jej pojęć odnoszących się do rzeczywistości i postrzegania wyprzedziło prace nowoczesnych myślicieli i naukowców.

Tradycje Buddyjskie

Dlaczego istnieją różne tradycje buddyjskie?

Buddyzm zapoczątkowany został 2500 lat temu i przez ten długi okres czasu rozwinęły się trzy główne tradycje. Ten rozwój miał miejsce, ponieważ Buddyzm dostosowywał się do warunków i kultur różnych państw, do których docierał.

Jednakże Nauki Buddhy okazały się bardzo elastyczne i choć zewnętrznie mogą się wydawać niepodobne, to podstawowe doktryny Buddyjskie pozostają takie same w różnych tradycjach. Np. przyjęcie podstawowych doktryn, czy „Punktów Jednoczących” pomiędzy różnymi tradycjami było formalnie przyjęte przez Światową Radę Buddyjskiej Sanghi na Sri Lance w roku 1966.

Buddyści akceptują i szanują różnorodność i uważają rozmaite tradycje zwyczajnie za inne drogi do tego samego celu. Ogólnie rzecz biorąc, różne tradycje towarzyszą sobie i wspierają się nawzajem na tej drodze.

Porównując krótko Chrześcijaństwo, które powstało ok. 2000 lat temu, Światowa Chrześcijańska Baza Danych wymienia 9 podstawowych wyznań i więcej niż 9000 oddzielnych pod-wyznań. Wiele z nich posiada zasadniczo różne i wzajemnie wykluczające się doktryny.

Krótko, jakie są te różne tradycje Buddyjskie?

Tradycja Theravada jest najstarsza i najbardziej konserwatywna. Jest ona najbliższa oryginalnej formie Buddyzmu, którego nauczał sam Budda. Jest ona w swym podejściu prostsza niż pozostałe tradycje, z kilkoma ceremoniami i rytuałami, kładąc za to nacisk na dyscyplinę, moralność i praktykę medytacji.

Tradycja Mahayana zaczęła się rozwijać w Indiach pomiędzy ok. 200 r. p.n.e. i 100 r. n.e.. Zaadaptowała się do różnych kultur azjatyckich wchłaniając elementy Hinduizmu i Taoizmu. Buddyzm Mahayana kładzie nacisk na współczucie i ufność, celem pomocy wszystkim istotom w osiągnięciu oświecenia.

Wadżrajana lub tradycja tybetańska powstała w Indiach ok. 700 r. n.e., gdy Indyjscy mnisi buddyjscy przynieśli do Tybetu wraz z praktykami tantrycznymi zarzewie Buddyzmu. Połączenie z elementami lokalnej religii Bon, dało Wadżrajanie część jej wyjątkowych praktyk. Skłania się ona bardziej ku rytuałom, recytowaniu mantr i wizualizacjom. Najbardziej znana postać Buddyzmu, Dalai Lama, jest duchowym przywódcą tradycji Wadżrajana.

W Buddyzmie na różne tradycje patrzy się jak na różne smaki lodów. Jest to ta sama rzecz, ale o różnych smakach przemawiających do różnych ludzi.

Dlaczego te same słowa są wymawiane inaczej w różnych tradycjach buddyjskich?

W czasach Buddy powszechnie używanym językiem był Pali, w przeciwieństwie do Sanskrytu, którego używali głównie Brahmini, duchowni hinduscy. Buddha zdecydował się mówić i nauczać głównie w Pali, ponieważ chciał, aby jak najwięcej ludzi czerpało korzyści z Jego Nauk.

Buddyjska szkoła Theravada używa pisowni i wymowy Pali, a Mahajana/Zen i szkoły tybetańskie używają głównie Sanskrytu. Przykłady pisowni z języka Pali to Dhamma, kamma, nibbana. Wersja tych słów w Sanskrycie to Dharma, karma, nirvana.

Ta strona używa pisowni języka Pali, jako że jest to język najbliższy temu, którego używał sam Buddha.

WIĘCEJ PYTAŃ… I ODPOWIEDZI

Kamma, odrodzenie i nierówność życia

Czy kamma daje wytłumaczenie, dlaczego wokół nas jest tak dużo nierówności w życiu?

Ludzie zawsze zastanawiali się na temat sprawiedliwości w życiu i dlaczego wszyscy nie urodzili się równi.

Nieustannie zadawane są pytania, dlaczego jedna osoba urodziła się tak zdrowa, a inna z wieloma schorzeniami fizycznymi? Dlaczego jedna osoba urodziła się w bardzo zamożnej rodzinie, a inna w skrajnej nędzy? Dlaczego jedna osoba może cieszyć się długim i szczęśliwym życiem, a życie innej skrócone zostało poprzez przemoc lub wypadek?

Buddyści nie wierzą, że te wszystkie nierówności spowodowane są przypadkiem, czy też niewytłumaczalną wolą niewidzialnej i wszechmogącej istoty niebieskiej. Wierzymy natomiast, że kamma i zasada Przyczyny i Skutku tłumaczy większość z tych różnic w życiu ludzi.

Jeśli nie pamiętamy niczego z poprzedniego życia, czy sprawiedliwe jest cierpienie w życiu obecnym za coś złego, co wtedy uczyniliśmy?

Pamiętaj, że kamma nie jest systemem nagród i kar. To po prostu naturalna zasada, według której każdy zamierzony uczynek w odpowiednich warunkach będzie miał odpowiadający mu skutek.

Weź za przykład osobę, która się upija, a potem podróżuje i wpada do rowu. Łamie nogę. Osoba ta może nie pamiętać upadku i zranienia, ale ciągle podlega bolesnym skutkom swoich czynów.

Jak wspomniałem wcześniej, kamma może być także postrzegana jako sianie nasion. Jeśli posiejesz nasienie jabłka, wyrośnie jabłoń. Jeśli posiejesz nasienie dębu, wyrośnie dąb. To jest po prostu zasada Przyczyny i Skutku.

A zatem sprawiedliwość i pamięć nie są czynnikami kammy i odnosi się to w równym stopniu do wszystkich żyjących istot.

Jeśli istnieje odrodzenie, dlaczego ludzie nie pamiętają swoich przeszłych wcieleń?

Pamięć poprzednich wcieleń leży głęboko w podświadomym umyśle. Zazwyczaj nie jesteśmy w stanie dotrzeć do tych wspomnień, ponieważ nasze umysły nie są jasne, czy wystarczająco zdyscyplinowane. Np., niewielu z nas potrafi przypomnieć sobie dokładnie, co robiliśmy tego samego dnia, czy choćby tylko miesiąc temu! Jednakże badania pokazały, że pewne małe dzieci, których umysły pozostają wystarczająco czyste, mogą być w stanie spontanicznie przypomnieć sobie swoje poprzednie wcielenia.

Zachodni psychoanalitycy używają obecnie metod regresu w hipnozie, aby pomóc pacjentom w ich problemach psychicznych i niektórzy z tych pacjentów wydają się być w stanie przypomnieć sobie w czasie takiej terapii swoje przeszłe wcielenia. Mówi się, że mnisi z wysoce zdyscyplinowanymi umysłami, którzy są w stanie wejść w głębokie stany medytacyjne, także potrafią przypomnieć sobie swoje przeszłe wcielenia.

Jeśli nie wiemy nic na temat naszego następnego życia, to po co się nim przejmować?

To byłaby nieco zarozumiała postawa. Byłoby to podobne do nieodpowiedzialnych rodziców, którzy zamierzają wydać wszystko, co mają, bez zostawienia niczego dzieciom. Oni też nie są pewni co się stanie z ich dziećmi. Odpowiedzialni rodzice zrobią wszystko, co mogą, aby zapewnić swoim potomkom wszystko co najlepsze, nieważne czy będą w pobliżu, aby zobaczyć rezultaty, czy też nie. Powinniśmy przyjąć podobne stanowisko w stosunku do bycia w naszym następnym życiu.

Jednakże teksty buddyjskie mówią, że niektóre istoty Niebieskie, a także niektóre istoty odrodzone w niższych królestwach, są w rzeczywistości w stanie przypomnieć sobie swoje przeszłe wcielenia. Niektóre z tych istot opisały czyny, które wpłynęły na warunki ich odrodzenia. Istnieje więc pewna zachęta, aby czynić jak najlepiej w życiu obecnym.

Tak czy owak, jako buddyści powinniśmy starać się jak najbardziej w tym życiu - czy doświadczymy pozytywnych tego rezultatów w następnym życiu, czy też nie.

W Buddyzmie istnieje pewne wymowne powiedzenie, które pociąga za sobą pewne przemyślenia:

„Jeśli chcesz wiedzieć, jakie życie prowadziłeś w swoim poprzednim wcieleniu,
spójrz na swoje obecne życie.
Jeśli chcesz wiedzieć, jakie życie będziesz wieść w swoim przyszłym wcieleniu,
spójrz na swoje obecne życie.”

Czy istnieje jakikolwiek dowód naukowy dotyczący odrodzenia?

W rzeczywistości istnieje wiele dobrze przebadanych i udokumentowanych przypadków ludzi - także wielu dzieci - którzy pamiętają swoje przeszłe wcielenia. Istnieje niezliczona ilość przykładów anegdotycznych świadectw ze wschodu, lecz także zachodni badacze badają tę strefę.

Badania te zostały przeprowadzone na osobnikach pochodzenia azjatyckiego jak i zachodniego i miały miejsce w warunkach naukowych uwzględniając rygor naukowy. Wniosek jaki z tego wyciągnięto jest taki, że odrodzenie jest nie tylko prawdopodobne, ale jest po prostu faktycznie dowiedzione.

Np. Carol Bowman napisała książki na temat dzieci, które są w stanie przypomnieć sobie swoje przeszłe wcielenia. Nie są to religijne czy duchowe książki, ale dobrze udokumentowane badania, oparte na obserwacji i empirycznej pracy badawczej, dokonanej na setkach dzieci.

Prof. Ian Stevenson był wybitnym psychiatrą i przewodniczącym Wydziału Psychiatrii na Uniwersytecie w Wirginii, w Stanach Zjednoczonych. Publikacje prof. Stevensona, które były przeznaczone głównie dla społeczności akademickiej i naukowej, opisują szczegółowo ponad 3 tysiące przypadków badań ludzi, którzy pamiętali swoje przeszłe wcielenia.

Innymi znanymi i szanowanymi badaczami i autorytetami w tej dziedzinie są dr Jim Tucker, dr Raymond Moody i Thomas Shroder.

Henry Ford:
„Praca jest bezużyteczna, jeśli nie możemy wykorzystać naszego doświadczenia w innym życiu.”
„Geniusz jest owocem długiego doświadczenia w wielu życiach.
Tego jestem pewien, jesteśmy tutaj w jakimś celu.
My przeminiemy. Umysł i pamięć, one są wieczne.”

Buddyzm a nowoczesna nauka

Czy Buddyzm jest w konflikcie z nowoczesną nauką?

Spośród wszystkich głównych religii świata nauki buddyjskie nie są w żadnym poważnym czy znaczącym konflikcie z odkryciami nowoczesnej nauki. Nie posiada on żadnych mitów o stworzeniu, ani też nie próbuje przypisać nadprzyrodzonych przyczyn naturalnym zjawiskom.

Obejmuje on w pełni teorię ewolucji, która dość jasno ukazuje buddyjską doktrynę dotyczącą nietrwałości. Zatem nie przeszkadzają mu skamieliny, datowanie metodą węglową i geologiczne świadectwo, którego nowocześni naukowcy używają, aby określić wiek ziemi, który wg nich wynosi 4,5 miliardów lat. W rzeczywistości te odkrycia potwierdzają uwagę Buddhy, iż ziemia istniała przez eony.

Buddha w szczególności powiedział, że istnieje niezliczona ilość systemów gwiezdnych, a nasz świat jest jak drobina kurzu w porównaniu z ogromem i różnorodnością wszechświata. Nie twierdził, że ziemia została stworzona przez niewidzialne bóstwo, czy też że ludzie są szczególnym tworem tego bóstwa. Używając nowoczesnej astronomii, satelitów i radioteleskopów, możemy obserwować biliony gwiazd i miliardy galaktyk we wszechświecie i zobaczyć jasno, że obserwacja Buddhy na temat naszego miejsca w kosmosie, była bardzo trafna.

Pojmowanie czasu przez Buddhę w kontekście wszechświata wydaje się być bardzo zgodne ze współczesną nauką. Buddyzm mierzy skalę czasu wszechświata w ‘kalpach’, które są niewyobrażalnie długimi okresami czasu. Porównał to do jedwabnego materiału, muskającego szczyt góry raz na sto lat. Czas w którym góra by się w ten sposób starła, jest w przybliżeniu czasem trwania jednej ‘kalpy’. Dlatego też kosmologia buddyjska jest dość zgodna z obecnymi szacunkami naukowymi na temat wieku wszechświata, który ustala się na 13,7 miliardów lat.

Co jest równie interesujące, Budda wspomniał, że wszechświat jest w nieustającym stanie rozszerzania się i kurczenia, a te cykle trwają przez niewyobrażalnie długie okresy czasu, czy też przez wiele, wiele kalp. Wychodzi na to, że wyprzedził On teorię oscylującego wszechświata o 2500 lat.

W jednej ze swoich mów Buddha podniósł filiżankę wody i powiedział, że w wodzie żyje niezliczona ilość istot żywych. Przez długi czas nikt nie rozumiał co miał na myśli, ale dzisiaj możemy zobaczyć przez mikroskop, że naprawdę w szklance wody znajduje się mnóstwo mikroorganizmów. Zatem może istnieć jeszcze wiele rzeczy, które powiedział Buddha, a które my musimy jeszcze odkryć i pojąć.

William Szekspir w Hamlecie:
„Są rzeczy na niebie i na ziemi,
o których nie śniło się waszym filozofom.”

Buddyzm i mity o stworzeniu

Dlaczego w Buddyzmie nie wierzy się w najwyższego boga, który stworzył wszechświat?

Buddyści są raczej realistami w takich kwestiach i nie wierzą w mity o stworzeniu, takich jak ten, w którym wszechświat wyłania się z kosmicznego jaja, czy też tworzony jest przez starego człowieka z długą, białą brodą. Jeśli już, wierzymy, że wszechświat istniał zawsze.

Jeśli mówi się, że wszechmogąca istota, czy też „inteligentny konstruktor” stworzył wszechświat, wtedy nasuwa się oczywiste pytanie, kto w takim razie stworzył, czy też „skonstruował” tę istotę? A jeśli ta istota istniała zawsze, to czy zamiast tego nie lepiej jest wierzyć, że wszechświat istniał od zawsze?

W każdym razie Buddyści z pewnością nie wierzą w żadną tego typu wszechmocną i wszechwiedzącą istotę, która z jakiegoś powodu pozwala tym, których stworzyła na tortury w wiekuistym piekle (które także stworzyła). I jeśli ta wszechwiedząca istota wie wcześniej, że przeznaczeniem większości z tych, których stworzyła, jest wieczne piekło, to dlaczego ciągle tworzy tak dużo cierpienia? Buddystom trudno jest też wierzyć w taką istotę najwyższą, która w jakiś sposób potrafi być kochająca i wybaczająca, podczas gdy w tym samym czasie jest mściwa, niesprawiedliwa, bezlitosna i sadystyczna.

Buddha radził nam, aby nie zajmować się takimi spekulacjami, jako że ostatecznie są one bezproduktywne. Opowiada historię o człowieku, który będąc ugodzony zatrutą strzałą, nie chciał, aby usunięto tę strzałę, dopóki nie dowiedział się, kto ją wystrzelił, dlaczego został postrzelony i jakiego rodzaju trucizna na niej była.

Tak jak zadaniem lekarza jest usunąć zatrutą strzałę i wyleczyć ranę, a nie odpowiadać na niewłaściwe pytania mężczyzny, tak zadaniem Buddhy jest pokazać nam, jak uwolnić się od cierpienia i nie odpowiadać na takie spekulacyjne pytania. Mówi zatem, że powinniśmy myśleć i skupiać się bardziej na tym, co naprawdę ma znaczenie, tzn. na naszej praktyce Buddyzmu.

Tak więc Buddyzm nie straszy niewiernych wiecznym potępieniem w piekle?

Zdecydowanie nie! Takie groźby mogły być potrzebne w czasach starożytnych, aby utrzymać ludzi w ryzach i były używane w połączeniu z obietnicą nagrody w niebie. Tego rodzaju podejście używane było również, aby zmusić ludzi do przyłączenia się do poszczególnej grupy religijnej, wraz z groźbą wiecznego potępienia i zapewnieniem nagrody.

Buddyści nie przyjmują koncepcji zazdrosnego boga, który karze tych, których stworzył tylko dlatego, że wybierają inną religię. Praktycznie wszystkie ucywilizowane narody szanują i gwarantują wolność religijnej myśli i praktyki, jak z...