KLASYFIKACJA I CHARAKTERYSTYKA DIET- wykład 8
Dieta ma na celu dostarczenie niezbędnych ustrojowi składników pokarmowych z jednoczesnym dostosowaniem ich podaży do możliwości trawienia, wchłaniania i metabolizowania przez zmieniony chorobowo organizm.
Jest modyfikacją racjonalnego sposobu żywienia ludzi zdrowych.
Żywienie podstawowe zwane dietą podstawową stosowane jest u osób nie wymagających żywienia dietetycznego będących w szpitalach, sanatoriach i innych zakładach leczniczych.
Charakterystyka diety
W żywieniu podstawowym dozwolone są:
• wszystkie produkty i potrawy
• wszystkie techniki sporządzania posiłków.
Wskazane są ograniczenia w diecie potraw ciężko strawnych, wzdymających.
W opracowaniu diety należy przestrzegać zasad planowania jadłospisów, tzn. planuje się nie mniej niż 4-5 posiłków dziennie.
Za podstawę diety przyjęto średnie normy dla kobiet i mężczyzn o małej aktywności fizycznej, opracowane przez prof. dr hab. Ś. Ziemiańskiego i wsp., IŻŻ w 2001 roku.
Wartość energetyczna całodziennego pożywienia powinna wynosić około 2300-2400 kcal (9623-10041 kJ),
białko - 12-14% energii,
tłuszcze - 30%,
węglowodany uzupełniają dobowe zapotrzebowanie energetyczne.
Zapotrzebowanie na witaminy, składniki mineralne ustala się wg średnich norm dla kobiet i mężczyzn o małej aktywności fizycznej.
DIETA BOGATORESZTKOWA
Zastosowanie i cel diety
Dieta bogatoresztkowa jest stosowana w:
- zaparciach
- zaburzeniach czynnościowych jelit.
Celem stosowania diety bogatoresztkowej jest pobudzenie motoryki jelit, uregulowanie ich czynności bez stosowania środków farmakologicznych.
Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacją diety podstawowej.
Modyfikacja jej polega na zwiększeniu ilości błonnika pokarmowego frakcji nierozpuszczalnych i płynów.
W diecie bogatoresztkowej stosowanej w zaparciach produkty z dużą ilością błonnika pokarmowego należy stopniowo zwiększać do 40-50 g/dobę. Przy dużej ilości błonnika początkowo mogą wystąpić wzdęcia i lekkie bóle brzucha.
Korzystne działanie na perystaltykę jelit mają: miód, jogurt, kefir, 1-dniowe mleko ukwaszone, kawa prawdziwa, śmietanka, wody gazowane, kompoty z suszonych śliwek, soki zawierające kwasy organiczne, masło, oliwa z oliwek, oleje, surówki, siemię lniane, buliony, rosoły, potrawy ostro przyprawione.
Dobry efekt dają napoje i potrawy chłodne. Zaleca się pół szklanki wody przegotowanej chłodnej z miodem lub namoczone suszone śliwki albo łyżeczkę masła lub oliwy na czczo.
W diecie należy ograniczyć pokarmy obniżające perystaltykę jelit. Są to:
kluski, pieczywo białe, ryż, kasza manna, mąka ziemniaczana, ciastka z kremem, banany.
Wyłączyć powinno się: mocną herbatę, suszone czarne jagody, wino czerwone wytrawne, suche pożywienie
oraz pokarmy powodujące wzdęcia: groch, fasolę, bób, warzywa kapustne.
DIETA ŁATWO STRAWNA
Dieta łatwo strawna wskazana jest:
• w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit,
• w nadmiernej pobudliwości jelita grubego,
• w nowotworach jelita cienkiego,
• w wyrównanych chorobach nerek i dróg moczowych,
• w chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką,
• w zapalnych chorobach płuc i opłucnej o przebiegu ostrym,
• w przewlekłych chorobach układu oddechowego przebiegających
z rozedmą,
• w zaburzeniach krążenia płucnego (zawał),
• w okresie rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych,
• dla chorych długo leżących, u których dochodzi do zaburzenia pracy
przewodu pokarmowego,
• dla osób w wieku podeszłym.
Celem diety jest dostarczenie choremu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych oraz ograniczenie produktów i potraw ciężkostrawnych.
Dieta łatwo strawna jest modyfikacją żywienia racjonalnego ludzi zdrowych. Ma szerokie zastosowanie w zakładach leczniczych.
Podstawą tej diety jest ograniczenie, a nawet wyłączenie:
• produktów i potraw tłustych,
• smażonych,
• opieczonych w tradycyjny sposób,
• długo zalegających w żołądku,
• wzdymających,
• ostro przyprawionych
Zalecana ilość błonnika pokarmowego w diecie łatwo strawnej wynosi do 25 g/dobę.
Posiłki należy spożywać 4-5 razy w ciągu dnia regularnie w określonych godzinach i w niewielkich objętościach.
Ostatni posiłek zaleca się 2 godziny przed snem.
DIETA ŁATWO STRAWNA Z OGRANICZENIEM TŁUSZCZU
Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu wskazana jest:
• w przewlekłym zapaleniu i kamicy pęcherzyka żółciowego
oraz dróg żółciowych,
• w chorobach miąższu wątroby - przewlekłym zapaleniu
wątroby, marskości wątroby,
• w przewlekłym zapaleniu trzustki,
• we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego - w okresie
zaostrzenia choroby.
Celem diety jest ochrona ww. narządów przez zmniejszenie ich aktywności wydzielniczej.
Modyfikacja ta polega na zmniejszeniu produktów będących źródłem tłuszczu zwierzęcego oraz obfitujących w cholesterol.
Zawartość tłuszczu w diecie zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego powinna wynosić
od 30 do 50 g/dobę.
Jest to tłuszcz znajdujący się w produktach (w mięsie, wędlinach, mleku, jajach) oraz tłuszcz dodawany do pieczywa i potraw.
Białko zalecane jest w normie fizjologicznej (tylko w niektórych przypadkach chorobowych powyżej normy). Bardzo ważne jest, żeby było ono rozłożone równomiernie na podstawowe posiłki.
Tłuszcze pokrywają zapotrzebowanie energetyczne do 20%, białko 12-18%, a węglowodany uzupełniają dobową ilość kalorii
W jadłospisie należy uwzględnić produkty bogate w witaminę C, która wpływa na układ immunologiczny, pobudzając go do wytwarzania przeciwciał zwalczających stan zapalny.
Posiłki podaje się:
- w małych objętościach,
- o umiarkowanej temperaturze,
- często - 5 razy w ciągu dnia.
DIETA ŁATWO STRAWNA Z OGRANICZENIEM SUBSTANCJI POBUDZAJĄCYCH WYDZIELANIE SOKU ŻOŁĄDKOWEGO
Dieta ma zastosowanie:
• w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
• w przewlekłym nadkwaśnym nieżycie żołądka,
• w refluksie żołądkowo-przełykowym.
Zadaniem diety jest:
• dostarczenie pacjentowi wszystkich niezbędnych składników
odżywczych,
• ograniczenie produktów i potraw pobudzających wydzielanie
kwasu solnego,
• neutralizowanie soku żołądkowego,
• niedrażnienie chemiczne, mechaniczne, termiczne błony
śluzowej żołądka.
Jest to dieta łatwo strawna z ograniczoną ilością produktów i potraw działających pobudzająco na czynność wydzielniczą żołądka.
Zaliczamy do nich:
mocne rosoły, buliony, esencjonalne wywary warzywne, grzybowe, galarety, wody gazowane, kwaśne napoje, nie rozcieńczone soki z owoców i warzyw, napoje alkoholowe (wino, piwo), kawa prawdziwa, mocna herbata, produkty marynowane, wędzone, potrawy pikantne, słone, smażone, pieczone, ostre przyprawy.
Ilość białka w diecie należy zwiększyć
do 1,2-1,5 g/kg na mc.
Tłuszcze wykazują zdolność hamowania wydzielania kwasu solnego zmniejszają równocześnie motorykę żołądka.
Tłuszcze pokrywają w 30% dobowe zapotrzebowanie energetyczne.
Do produktów hamujących wydzielanie żołądkowe oprócz tłuszczów należą słabe roztwory cukru.
Ograniczeniu podlega błonnik pokarmowy, należy więc z diety wyłączyć:
• pieczywo razowe,
• grube kasze
• surowe warzywa i owoce.
Z diety wyłącza się produkty:
• trudno strawne,
• wzdymające,
• ostro prawione.
Posiłki należy spożywać:
• regularnie o jednakowych porach dnia,
• w niewielkich objętościach,
• 5 razy dziennie.
• potrawy powinny mieć umiarkowaną temperaturę (nie powinny one być zbyt gorące ani zbyt zimne, umiarkowana temperatura posiłków chroni przed przekrwieniem błony śluzowej żołądka)
Dieta powinna być dostosowana indywidualnie dla każdego chorego.
DIETA O ZMIENIONEJ KONSYSTENCJI
Dieta płynna (z produktów naturalnych)
Dieta płynna stosowana jest:
• w chorobach jamy ustnej i przełyku,
• u chorych nieprzytomnych,
• w innych stanach chorobowych.
Dieta ma na celu dostarczenie pacjentowi odpowiedniej ilości energii i składników pokarmowych.
Charakterystyczną cechą diety jest jej konsystencja.
Pożywienie musi być:
- łatwo strawne,
- nie powodujące wzdęć,
- biegunek,
- zaparć.
Dieta spożywana jest drogą doustną, a gdy żywienie doustne jest niemożliwe pożywienie podawane jest przez sondę.
Posiłki muszą mieć odpowiednią wartość energetyczną i odżywczą, aby nie doprowadzić do niedoborów pokarmowych.
Wartość energetyczna diety powinna być ustalana indywidualnie dla każdego pacjenta, zależnie od:
• masy ciała,
• wieku,
• płci,
• rodzaju schorzenia.
Waha się w granicach 1600-2400 kcal (6,7-10,0 MJ) i więcej.
Białko zawarte w diecie dostarcza 16-20% energii, a czasami do 24%.
Tłuszcz pokrywa zapotrzebowanie energetyczne
w 30-32%.
Węglowodany dostarczają od 44-54% kalorii
Objętość jednego posiłku nie powinna przekraczać 500 ml.
Temperatura posiłków wynosi około 37°C.
5
lenka123456