UKŁAD NERWOWY CZĘŚĆ I
Układ nerwowy – koordynuje i reguluje czynności narządów w organizmie. Umożliwia dostosowanie się organizmu do otoczenia i zachodzących w nich zmian.
NEURON
Istota biała – włókna komórek nerwowych
Istota szara – ciała komórek nerwowych
Włókna skupiają się w pęczki i tworzą drogi.
Skupiska ciał komórek nerwowych to jądra, pola lub zwoje.
Podstawową jednostką anatomiczną układu nerwowego jest komórka nerwowa – neuron (istota szara + istota biała)
Cechy czynnościowe neuronów, to pobudliwość i przewodnictwo, umożliwiające im spełnianie zasadniczej funkcji przekazywania informacji zakodowanej w postaci impulsów nerwowych.
Przewodnictwo impulsów nerwowych jest związane z procesami elektrochemicznymi zachodzącymi w ich błonach komórkowych.
CZYNNOSĆI OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO
ü odbieranie bodźców (reception) ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego organizmu
ü adekwatne reagowanie (adequate response) na odbierane bodźce
ü przechowywanie śladów po bodźcach czyli ich zapamiętywanie (memorization)
RECEPTOR – twór zdolny do odbierania bodźców
w zależności od receptorów wyspecjalizowanych bodźców czucie dzieli się na:
ü telereceptory (dźwięk)
ü eksteroreceptywne (dotyk, uścisk, temperatura)
ü prioprioceptywne (ścięgna, mięśnie, stawy)
ü interoceptywne (z trzewi)
EFEKTOR – narząd wykonawczy reagujący na bodziec:
ü mm. poprzecznie prążkowane
ü m. sercowy
ü m. gładkie
ü gruczoły
ODRUCH – odpowiedz efektora na receptor
Wyróżniamy odruchy:
ü bezwarunkowe – wrodzone (drogi wykształcone w rozwoju filogenetycznym) zawsze taka sama odpowiedz na ten sam bodziec
ü warunkowe – nabyte (nowe połączenia wykształcone w rozwoju ontogenetycznym – duża zmienność odpowiedzi na bodźce)
ŁUK ODRUCHOWY – droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora
Wyróżniamy 5 głównych części
ü receptor
ü aferentne włókno nerwowe (dośrodkowe)
ü ośrodek nerwowy
ü eferentne włókno nerwowe (odśrodkowe)
ü efektor
DROGI NERWOWE
ü rzutowe – projekcyjne (wstępujące – czuciowe i zstępujące – ruchowe)
ü spoidłowe czyli komisularne – łączące struktury w przeciwnych strukturach mózgu lub w przeciwnych połowach rdzenia kręgowego
ü kojarzeniowe – asocjacyjne – łączące struktury w obrębie tej samej półkuli lub tej samej połowy rdzenia kręgowego
ü ośrodkowy układ nerwowy – mózgowie i rdzeń kręgowy
ü obwodowy układ nerwowy – 12 par nerwów czaszkowych, 31 par nerwów obwodowych
ü autonomiczny układ nerwowy – część współczulna i przywspółczulna
ROZWÓJ UKŁADU NERWOWEGO
W 3 tygodniu życia zarodkowego z ektodermy powstaje:
ü płyta nerwowa
ü rynienka nerwowa
ü cewa mózgowa, a z niej 3 pęcherzyki pierwotne:
· przodomózgowie
o kresomózgowie
o międzymózgowie
· śródmózgowie
· tyłomózgowie pierwotne
o tyłomózgowie wtórne (most i móżdżek)
o rdzeniomózgowie (rdzeń przedłużony) – opuszka
RDZEŃ KRĘGOWY
Stanowi dolną część ośrodkowego układu nerwowego, zawartą w kanale kręgowym, otoczoną oponami (miękką, pajęczą i twardą)
Ciągnie się od otworu wielkiego do 1/3 L1 lub 1/3 L2 – zwężając się w stożek rdzeniowy. W przedłużeniu stożka biegnie szczątkowy odcinek rdzenia kręgowego – nić końcowa
BUDOWA ZEWNĘTRZNA
ü wygląd wydłużonego walca
ü zgrubienie szyjne (C1 do Th) i lędźwiowe (Th10 do L1)
ü posiada krzywiznę szyjną i piersiową
ü z rdzeniem łączą się korzenie brzuszne i grzbietowe
ü 31 par nerwów rdzeniowych tworzą segmenty rdzenia
SEGMENTY RDZENIA KRĘGOWEGO
ü 8 par nerwów szyjnych
ü 12 par nerwów rdzeniowych piersiowych
ü 5 par nerwów rdzeniowych lędźwiowych
ü 5 par nerwów rdzeniowych krzyżowych
ü 1 para nerwów rdzeniowych guzicznych
W miarę przesuwania się ku dołowi otwory międzykręgowe leżą coraz niżej w stosunku do odpowiadających im neuronów, co jest spowodowane pozornym (rzekomym) wstępowaniem rdzenia kręgowego. Najdłuższe korzenie mają nerwy lędźwiowe i krzyżowe tworząc ogon koński.
BRUZDY I SZNURY RDZENIA KRĘGOWEGO
1
1. szczelina pośrodkowa przednia
2. bruzda pośrodkowa tylna
3. bruzda boczna tylna
4. bruzda boczna przednia
5. bruzda pośrednia tylna – dzieli sznur na pęczek smukły i klinowaty
6. sznur tylny – między 2 a 5
7. sznur boczny
8. sznur przedni – między 1 a 4
BUDOWA WEWNĘTRZNA RDZENIA KRĘGOWEGO:
ü istota szara leżąca wewnątrz ma kształt litery H (motyl)
ü 2 rogi przednie
ü 2 rogi tylne
ü 2 spoidła szare obejmujące kanał środkowy
ü 2 rogi boczne w odcinku piersiowym
ü rogi łączą się w słupy
ISTOTA SZARA
ü róg przedni – zwany również ruchowym zawiera jądra ruchowe – komórki unerwiające mięśnie szkieletowe
ü róg tylny – czuciowy, zawiera jądra czuciowe, dochodzą do nich impulsy z receptorów
ü róg boczny zawiera jądra autonomiczne
ISTOTA BIAŁA – tworzy sznury. Biegną nimi drogi nerwowe
ü drogi własne rdzenia kręgowego
ü drogi rdzeniowo – mózgowe (wstępujące, czuciowe)
ü drogi mózgowo – rdzeniowe (zstępujące, ruchowe)
SZNUR BOCZNY
czuciowe
ruchowe
drogi własne
rdzeniowo – mózgowe
mózgowo – rdzeniowe
pęczek własny
rdzeniowo – wzgórzowa boczna
piramidowa boczna
pozapiramidowe
SZNUR PRZEDNI
rdzeniowo – wzgórzowa przednia
piramidowa przednia
SZNUR TYLNY
pęczek smukły
pęczek klinowaty
usuahaha