Wstrząs hipowolemiczny.doc

Akademia Medyczna

im. Piastów Śląskich

Wydział Zdrowia publicznego

Kierunek: Pielęgniarstwo

Pierwsza pomoc we wstrząsie hipowolemicznym

Ratownictwo medyczne

Rak akademicki 2005/2006

Wstrząs jest zagrażającym życiu zaburzeniem krążenia, które wynika z dysproporcji pomiędzy pożądanym a rzeczywistym zaopatrzeniem w krew. Występujące niedostateczne zaopatrzenie tkanek może być spowodowane różnymi przyczynami:

1. Zmniejszenie objętości krwi krążącej - wstrząs hipowolemiczny

Ø     utrata krwi na zewnątrz lub do wewnątrz,

Ø     utrata osocza,

Ø     utrata wody lub soli (w wyniku masywnych wymiotów lub biegunki).

2. Zmniejszenie wydolności serca - wstrząs kardiogenny.

3. Powiększenie pojemności układu naczyniowego przy niezmienionej objętości                                masy krwi krążącej - wstrząs przywspółczulno-naczyniowy

Ø     na drodze wadliwej regulacji przez układ nerwowy - ból, przerażenie, nagłe bodźce termiczne mogą wywołać gwałtowne rozszerzenie naczyń i zwolnienie tętna powodując spadek ciśnienia krwi,

Ø     na skutek zatrucia - wstrząs septyczny lub toksyczny,

Ø     w wyniku reakcji uczuleniowej - wstrząs anafilaktyczny.

Rodzaje wstrząsu:

Ø     wstrząs anafilaktyczny

Ø     wstrząs hipowolemiczny

Ø     wstrząs kardiogenny

Ø     wstrząs septyczny

Ø     wstrząs neurogenny

Objawy wspólne wstrząsu:

Ø     blada, zimna skóra

Ø     zimny, lepki pot

Ø     sinica warg, paznokci

Ø     niepokój, dezorientacja

Ø     szybkie, słabo wyczuwalne tętno

Ø     szybki, spłycony oddech

ZAPAMIĘTAJ !!!

Ø     nie zostawiać poszkodowanego samego nawet po wykonaniu wszystkich czynności ratowniczych;

Ø     nie używać żadnych sygnałów dźwiękowych do wzywania pomocy (pogłębienie lęku);

Ø     wstrząs pogłębiają w równym stopniu: utrata krwi, ciepła, ból, lęk;

Ø     nie okazuj swojego zdenerwowania, bądź opanowany i spokojny, uspokoi to poszkodowanego.

WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY – postać wstrząsu spowodowana utratą krwi, osocza lub płynów ustrojowych, lub też sekwestracją płynów ustrojowych w tzw. trzeciej przestrzeni.

Eitopatageneza. Przyczynami wstrząsu hipowolemicznego mogą być:

·        Krwawienie zewnętrzne (uszkodzenie dużego naczynia) lub wewnętrzne do przewodu pokarmowego (krwawiące żylaki przełyku lub owrzodzenie żołądka, dwunastnicy lub jelit, szczególnie u osób zażywających niesteroidowe leki przeciwzapalne lub leki przeciwzakrzepowe), jamy brzusznej ( pęknięcie wątroby lub śledziony, krwotoczne zapalenie trzustki, ciążą pozamaciczna), jam opłucnowych (pęknięcie płuca, uraz klatki piersiowej) lub przestrzeni pozaotrzewnowej (pęknięcie tętniaka aorty, przedawkowanie leków przeciwkrzepliwych)

·        Utrata płynów ustrojowych przez przewód pokarmowy (wymioty, biegunki), nerki (moczówka prosta) lub skórę (nadmierne poty, przetoki zewnętrzne przewodu pokarmowego)

·        Immobilizacja (sekwestracja) płynów ustrojowych w świetle przewodu pokarmowego (niedrożność porażenna), w zapalenie zmienionych tkankach (krwotoczne zapalenie trzustki), w zmiażdżonych lub rozpadających się tkankach (oparzenia, rabdomioliza) lub w jamie otrzewnej (zapalenie otrzewnej).

Hipowolemii jest przyczyna spadku objętości wyrzutowej serca i niedokrwienia narządów, w tym szczególnie obwodowego układu nerwowego, nerek, nieodwracalnych zmian narządowych.

Podatność na wstrząs zwiększają następujące czynniki:

-         wiek – młodzież i osoby w podeszłym wieku źle znoszą ubytek krwi

-         choroby przewlekłe

-         znieczulenie – porażenie mięśni gładkich zmniejsza sprawność

                                                     mechanizmów wyrównawczych

     -    niewydolność nadnerczy – małe urazy powodują znaczny spadek RR

Wczesne objawy podmiotowe i przedmiotowe

Objawy te są wyrazem zjawisk patofizjologicznych, które towarzyszą wstrząsowi:

·        Częstoskurcz (spowodowany uwalnianiem katecholamin)

·        Bladość skóry (spowodowana obkurczeniem naczyń pod wpływem uwalnianych katecholamin

·        Spadek ciśnienia tętniczego (związany z hipewolemią, a potem także z niewydolnością mięśnia sercowego)

·        Splątanie, agresywność, senność i wreszcie śpiączka (związane z niedotlenieniem i kwasicą mózgu)

·        Przyspieszenie oddechu – od 100 uderzeń/min do ponad 120 uderzeń/ min przy znacznej hipowolemii (pod wpływem hipoksji i kwasicy)

·        Ogólne osłabienie (jako następstwo hipoksji i kwasicy)

·        Wzmożone pragnienie (jako wyraz hipolipidemii)

·        Zmniejszenie wydalania moczu – skąpomocz, który może przechodzić w bezmocz (spowodowane pogorszeniem perfuzji nerek)

Rozpoznanie wstrząsu hipowolemicznego jest najczęściej łatwe na podstawie wywiadu (krwawienia, wymioty, biegunki) i wyników badania przedmiotowego. U chorych anemizowanych należy zawsze podejrzewać krwawienia do światła przewodu pokarmowego, a u kobiet w okresie prokreacyjnym – ciążę pozamaciczną.