M. Kościelska – „Oblicza upośledzenia” str. 133-170
REPREZENTACJA JA – POCZUCIE TOŻSAMOŚCI
R.Zajonc – reakcja emocjonalna na bodziec może wyprzedzać świadome procesy poznawcze. Sugeruje to możliwość percepcji siebie w przypadku występowania negatywnych emocji związanych z Ja.
Stosunek do Ja i poczucie własnej wartości kształtuje się u dzieci głównie w rezultacie ocen, które odbierają one z otoczenia à gdy matka patrzy na dziecko, to , co wyraża jej twarz, pozostaje w bezpośrednim związku z tym, co ono widzi. Dziecko tworzy swoja tożsamość poprzez spojrzenia innych
U dzieci wychowanych w zakładzie dodatkowo zachodzą okoliczności, utrudniające kształtowanie reprezentacji Ja, związane z depersonalizacją stosunków i brakiem trwałej więzi między dz a personelem.
Pierwsze przejawy zdolności rozpoznania siebie na zdjęciu pojawiają się w wieku ok.9mż
Badania Moniki Dybowskiej
polegało na rozpoznaniu siebie na zdjęciu. Jest to sytuacja angażująca procesy poznawcze- rozpoznanie własnego wizerunku, ale też procesy emocjonalne, związane z wyrażaniem stosunku do siebie
6DZ i 2 CH chodziło do przedszkola specjalnego i mieszkało z rodzicami, w wieku 7-8lat
4dz: 3DZ i 1CH przebywało w DPSie, w wieku 5-6lat
a) Portretowe
b) Grupowe (cała postać dziecka)
c) Z modyfikacją wyglądu (bez górnej części garderoby)
- w warunkach zew wyodrębnionej postaci;
- w warunkach wymagających wyodrębnienia siebie spośród innych;
- w warunkach różniących spostrzeganą na zdjęciu postać od obcej
- fiksacja wzroku, jej przedmiot i czas trwania
- wskazywanie gestem
- emocja wyrażane w trakcie oglądania zdjęć
- ustosunkowania wyrażane do poszczególnych zdjęć lub osób na nich przedstawionych
- zachowania specyficzne (używanie imienia lub zaimka osobowego)
- zachowania niespecyficzne (dłuższe przyglądanie się, pokazywanie palcem, identyfikowanie elementów ubrania czy innych cech postaci, używanie określeń porównujących lub wskazujących na przynależność osoby, a także inne zachowania niewerbalne, ujawniające stosunek emocjonalny do obrazu)
Wyniki badań:
- 3 dz użyło zaimka „ja” (portret), a tylko jedno na zdjęciu grupowym
- połowa używała własnego imienia (portret), 3 na grupowym
- w pozostałych przypadkach były to inne określenia słowne albo zachowania niewerbalne
Wnioski:
W badanej grupie dzieci miano do czynienia z różnymi nieprawidłowościami w rozwoju struktury i funkcji Ja:
· Niewykształcenie ja podmiotowego i przedmiotowego
· Niewyodrębnienie Ja indywidualnego ( przy istnieniu poczucia tożsamości grupowej)
· Ja „wew puste” (kreowane z przyłączanych do niego elementów świata zew)
· Ja o zdartych granicach, dążące do symbiozy
· Ja zdepersonalizowane
· Ja nie zaakceptowane
· Ja dążące do samounicestwienia
· Ja opóźnione w rozwoju
Wpływ patologii Ja na funkcjonowanie poznawcze obserwowano jako:
· Zahamowanie czynności eksploracyjnej (brak zainteresowania poznawaniem rzeczywistości zew, a także zdobywaniem info na swój temat)
· Deformacje percepcyjne
· Myślenie życzeniowe
· Traktowanie rzeczywistości zew jako niespecyficznego materiału stymulującego
· Brak kontroli nad procesami poznawczymi
Udało się uchwycić związek zachodzący między patologia rozwoju Ja a funkcjonowaniem procesów poznawczych, codla rozumienia zjawiska UU wydaje się istotne
Widoczny był związek pomiędzy nieprawidłowym rozwojem Ja a zaburzeniami stosunków uczuciowych z otoczeniem
W tworzeniu się upośledzenia istotną rolę odegrały czynniki traumatyczne uczuciowe, blokujące równocześnie rozwój Ja i f-cjonowanie poznawcze
harpia88