Kościelak R. (1989), Psychologiczne podstawy rewalidacji upośledzonych umysłowo, PWN, Warszawa, r. III 1 i 2.
Wśród osób NI występują istotne różnice w zakresie poszczególnych procesów orientacyjno-poznawczych, intelektualnych, emocjonalno-motywacyjnych i poziomu f-cjonowania społecznego
Różnice dotyczą:
a) występowania wad narządów zmysłu
b) percepcji wzorkowej (analiza, synteza)
c) percepcji słuchowej ( --||-- słuchowa)
d) pamięci
e) uwagi
f) wyobraźni przestrzennej
g) tworzenia pojęć
h) rozwoju i wad wymowy
i) temperamentu
j) osobowości
k) rozwoju fizycznego
l) dojrzałości społecznej
m) wad rozwojowych i zaburzeń współwystępujących
1.
Spostrzegania otaczającego świata jest tym gorsze, im głębsza jest NI. Pamięć jest słabo rozwinięta, co przejawia się w trudnościach z zapamiętywaniem i odtwarzaniem. Nowy materiał jest przyswajany wolno i wymaga powtórzeń. Zaburzona jest pamięć logiczna. Zaburzona jest uwaga, jej koncentracja i podzielność. Szybko się rozpraszają osoby z NI.
W GNI występuje duża rozpiętość: od braku percepcji, koncentracji uwagi mimowolnej, zdolności zatrzymania w pamięci elementarnej treści – do cząstkowego ich występowania
W ZNI spostrzeżenia są niedokładne, nie odzwierciedlają w sposób adekwatny otaczającej rzeczywistości, proces spostrzegania przebiega wolno i obejmuje mało przedmiotów. Występuje uwaga mimowolna, która kieruje się na przedmioty i czynności budzące żywe zainteresowanie, brak uwagi dowolnej
W UNI spostrzeganie otaczającej rzeczywistości jest mniej dokładne à częste zaburzenie w zakresie receptorów oraz uszkodzenia kory mózgowej, gdzie dokonuje się analiza i synteza odbieranych wrażeń, występują trudności w wyodrębnianiu istotnych cech przedmiotów i zjawisk, proces spostrzegania przebiega wolniej, głównie uwaga mimowolna, w wyniku intensywnych doznań i systematycznych oddziaływań daje się rozwinąć uwagę dowolną, trudności przy dłuższym skoncentrowaniu się, uwaga rozproszona i przyciągana przez bodziec intensywniejszy, nadmierna ruchliwość, brak podzielności, upośledzenie pamięci logicznej, trudności w zapamiętywaniu, przechowywaniu i odtwarzaniu zapamiętanego materiału, pamięć świeża, trwała, mechaniczna i logiczna jest uszkodzona, pamięć mało dokładna, występują luki pamięciowe wypełnione zmyśleniami i konfabulacjami
W LNI uwaga dowolna, ale trudności w jej kierowaniu, słaba podzielność uwagi, uszkodzenie pamięci logiczniej co powoduje trudności w trwałym zapamiętywaniu treści powiązanych logicznie, uszkodzenie percepcji kształtów geometrycznych, zdolności do analizy i syntezy wzrokowej elementów tworzących figury geometryczne, percepcji wzrokowej stosunków przestrzennych
2.
Myślenie NI pozostaje w fazie myślenia konkretno-obrazowego, uszkodzony jest rozwój myślenia abstrakcyjnego, brak wyższych form myślenia, nie możność oderwania się od konkretu
· kłopoty z zadaniami matematycznymi oraz regułami gramatyki
Dzieci NI przechodzą stadia bardzo powoli
W GNI porozumiewanie odbywa się za pomocą pojedynczych, nieartykułowanych dźwięków, nie mówią i nie rozumieją mowy
W ZNI potrafią porównać dwa przedmioty, dostrzec podobieństwa i różnice między przedmiotem i rysunkiem, ale pomiędzy pojęciami już nie, potrafią zdefiniować proste pojęcie przez użytek, ich mowa opiera się na zdaniach prostych, często porozumiewanie się za pomocą zdań dwuwyrazowych albo za pomocą pojedynczych wyrazów wspieranych gestami, zasób słownictwa ubogi – dyslalia
(to nieprawidłowość w realizacji jednej głoski, kilku głosek, a nawet wszystkich lub niemal wszystkich od razu, tzw. bełkot. Zachowane są rytm, melodia, akcent, ale mowa jest zatarta, mało zrozumiała lub zupełnie niezrozumiała.)
W UNI myślenie przedoperacyjne, ma charakter konkretno-obrazowy, brak zdolności do operacji logicznych tj.szeregowanie, klasyfikowanie, dodawanie, trudności w tworzeniu pojęć abstrakcyjnych, proste pojęcia definiowane przez opis przedmiotu lub materiału, z którego jest zrobiony, dostrzeganie podobieństw i różnic między dwoma przedmiotami, mowa jest uboga, a tempo jej rozwoju zwolnione
W LIN faza operacji konkretnych, pewne wykonanie operacji logicznych, ale tylko na konkretach, brak myślenia abstrakcyjnego i hipotetyczno-dedukcyjnego, nie potrafią poprawnie określić pojęc abstrakcyjnych, podają cechy szczegółowe, a omijają ogólne, wnioskowanie jest trudne i cechuje je obniżony krytycyzm, mowa jest uboga w pojęcia abstrakcyjne
Kościelska M. (1995), Oblicza upośledzenia, PWN. Warszawa, s. 100-107
Decentracja poznawcza jest przeciwieństwem poznawczego egocentryzmu
harpia88