1. Wstęp do propedeutyki medycyny, definicja zdrowia i choroby, zadania medycyny
Medycyna jest nauką przyrodniczą, opierającą się na zdobyczach: anatomii, chemii, fizyki, biologii, ale również związana jest z naukami humanistycznymi: logiką, etyką, psychologią, socjologią.
Słowo propedeutyka /od gr. propaideo/-dosłownie „wprzód nauczmy początków jakiejś wiedzy” to ogólnie przyjęte wprowadzenie do jakiejś dziedziny wiedzy.
Ton i kierunek trendom współczesnej medycyny nadaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), która jest międzynarodową komórką działającą przy ONZ. WHO została powołana do istnienia 07.IV.1948 i zrzesza obecnie 192 państwa członkowskie. W konstytucji z 1948 roku Światowa Organizacja Zdrowia określiła zdrowie jako „stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko jako brak choroby lub zniedołężnienia”. W ostatnich latach definicja ta została uzupełniona o sprawność do „prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego”. Definicja nie poprzestaje więc na samym negującym ujęciu, że zdrowie jest brakiem choroby, ale mocno akcentuje, że zdrowie ma w sobie aktywny aspekt, którym jest stan dobrego samopoczucia. Zdrowie jednostki i populacji uwarunkowane jest wieloma czynnikami, które można podzielić na cztery podstawowe grupy: 1).Styl życia, 2).Środowisko fizyczne i społeczne, 3). Czynniki genetyczne, 4). Działania służby zdrowia zarówno z zakresu medycyny naprawczej, jak i oświaty czy promocji zdrowia
WHO w latach 70-tych zmieniła swój sposób rozumienia troski o zdrowie człowieka i funkcjonowania medycyny. Od sposobu, który prezentował podejście czysto medyczne przeszła do modelu, w którym liczy się współpraca z pacjentem w trosce o jego zdrowie (model socjoekologiczny). Zaczęto przywiązywać wagę do profilaktyki W celu zachowania zdrowia powinniśmy nie tylko zwalczać choroby, ale powinniśmy również koncentrować się na samym zdrowiu, wzmacniać je przez odpowiedni tryb życia. Człowiek w świetle modelu przyjętego przez WHO staje się podmiotem medycyny i jej działań. Ponadto medycyna światowa otworzyła się na szereg wartościowych ujęć, jakie posiadały i posiadają w sobie tradycyjne wielkie systemy medyczne. Jako przykład może posłużyć medycyna chińska, system oparty na koncepcji Chi-teorii o obecności w ciele człowieka energii życiowej, odpowiedzialnej za funkcjonowanie organizmu. W dawnych Chinach i w medycynie chińskiej pacjent płacił swojemu lekarzowi za bycie zdrowym, jeśli zachorował-przestawał mu płacić. Oczywiście mobilizowało to wszystkich lekarzy, do starań o to, aby ich pacjenci byli zdrowi.
W medycynie zamiast słowa „zdrowie” używa się terminu „homeostaza”. Jest to zdolność organizmu do efektywnej obrony przed stresorami w celu przywrócenia i utrzymania wewnętrznej równowagi. W medycynie niekonwencjonalnej zdrowie określa się jako ogólny stan dobrego samopoczucia. Wyznacznikami zdrowia są: 1). kondycja fizyczna, 2). zdrowie psychiczne, 3). Wzrost. Termin zdrowie psychiczne odnosi się do dobrego samopoczucia psychicznego i emocjonalnego. Jednym ze sposobów na określenie stanu zdrowia psychicznego jest sprawdzenie jak pomyślnie osoba funkcjonuje na co dzień. Zdolność do działania, umiejętność radzenia sobie ze stresem życia codziennego, utrzymanie poprawnych relacji międzyludzkich, niezależność-te czynniki wskazują na zdrowie psychiczne.
Warunki utrzymania zdrowia: 1).dietetyka, (w tym również dietetyka sportowa), 2). ćwiczenia fizyczne
Rola nauki w ochronie zdrowia. Badania dotyczące zdrowia przeprowadzane są głównie w takich dyscyplinach jak biologia, chemia czy fizyka. Innymi dziedzinami przyczyniającymi się do poszerzenia wiedzy o zdrowiu, w których wykonywane są badania są biochemia, epidemiologia i genetyka. Mówiąc o roli nauki w ochronie zdrowia należy również wspomnieć o edukacji zdrowotnej. Pojęcie to dotyczy świadomego dążenia do poprawy i ochrony zdrowia poprzez stymulowane procesu uczenia i dobrowolnej zmiany w zachowaniu jednostek.
Medycyna naturalna należy do nurtów medycyny niekonwencjonalnej. Można ją zdefiniować jako system naturalnych terapii mających na celu poprawę stanu zdrowia. Do zadań medycyny naturalnej należy też promocja zdrowego stylu życia oraz zapobieganie chorobom.
Zdrowie publiczne dotyczy zdrowia całego społeczeństwa. Stan zdrowia społeczeństwa badany jest za pomocą analizy zdrowotnej populacji. Zdrowie publiczne ma wiele dyscyplin, jednak najważniejsze z nich to: epidemiologia, biostatystyka i usługi zdrowotne. Do ważnych dziedzin zdrowia publicznego należą również zdrowie środowiskowe, społeczne, behawioralne i zawodowe. Celem zdrowia publicznego jest zapobieganie chorobom i promocja zdrowych zachowań. Szczepienia czy dystrybucja prezerwatyw są przykładami środków zapobiegawczych, stosowanych przez zdrowie publiczne.
Choroba-jedno z podstawowych pojęć medycznych, ogólne określenie każdego odstępstwa od pełni zdrowia organizmu. Choroba polega na zaburzeniu funkcji lub uszkodzeniu struktury organizmu. O zaistnieniu choroby można mówić, gdy działanie czynnika chorobotwórczego wywołuje niepożądane objawy, różniące się od samopoczucia zdrowego organizmu. Zmiany struktury organizmu wynikają z: 1/ błędów w zapisie genetycznym, przykład: hemofilia, mukowiscydoza, 2/ błędów w rozwoju embrionalnym organizmu, przekazywanym także genetycznie; przykład: wady rozwojowe, 3) błędy w zaprogramowanych mechanizmach reakcji na ingerencję zewnętrzną, co dotyczy w szczególności reakcji systemu immunologicznego. Przykładem błędów tego typu są tzw. choroby autoimmunologiczne. Inne liczne przyczyny zmian struktury wynikają z 4/ ekspozycji na szkodliwe czynniki zewnętrzne, tak znaczne, iż przekraczają zdolności adaptacyjne ustroju (promieniowanie, hałas, wysoka lub niska temperatura.
Źródło
1. World Health Organization. (2008). Commission on the Social Determinants of Health. Retrieved March 15, 2008, from http://www.who.int/social_determinants/en/
2. Commission on the Social Determinants of Health. (2008). Closing the Gap in a Generation: Health Equity through Action on the Social Determinants of Health. Geneva: World Health Organization.
3. Restrepo, H. E. (2000). Health Promotion: An Anthology. In H. E. Restrepo (Ed.), (pp. ix-xi). Washington, DC: Pan American Health Organization
cristopolos