ROW.doc

(1523 KB) Pobierz

RYBNICKI OKRĘG WĘGLOWY

Geneza i rozwój .Współczesne znaczenie dla rozwoju miasta.

Martyna Macha

Anna Dyczka

201GLR

SPIS TREŚCI

GENEZA 3

CHARAKTERYSTYKA 3

UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI 5

RYBNIK JAKO CENTRUM OKRĘGU PRZEMYSŁOWEGO 5

GOSPODARKA 6

ROW- ZNACZENIE DLA ROZWOJU MIASTA RYBNIK 7

BIBLIOGRAFIA 7

GENEZA

Bezpośrednią przyczyną bliższego zainteresowania się terenami dawnego powiatu rybnickiego i wodzisławskiego stało się rosnące znaczenie węgla koksującego, występującego na tych terenach w dużych ilościach i przy stosunkowo dogodnych warunkach eksploatacji. Jeszcze w 1952 roku (na podstawie wytycznych byłej Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego) rozpoczęto w Biurze Planów Perspektywicznych w Katowicach prace nad projektem regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego Rybnickiego Okręgu Węglowego , który obejmował jedynie część dawnego powiatu rybnickiego o powierzchni około 491 km2. Już w roku następnym, wobec zgłoszenia przez resort górnictwa nowych zamierzeń rozszerzenia terenów wydobycia węgla, zwiększono obszar okręgu do powierzchni 654 km2, włączając doń dalsze tereny powiatu rybnickiego, części powiatów wodzisławskiego, cieszyńskiego, pszczyńskiego i tyskiego.[1]

Podstawowym i najbardziej aktualnym aktem prawnym określającym kompetentnie granice obszaru Rybnickiego Okręgu Węglowego jest uchwała Rady Ministrów z dnia 1 marca 1961 roku. Według jej postanowień; teren ROW obejmuje wspomniane wyżej trzy jednostki administracyjne, a ponadto gromady: Pawłowice i Warszowice z powiatu pszczyńskiego.

CHARAKTERYSTYKA

Rybnicki Okręg Węglowy to powstały na terenie Górnego Śląska okręg przemysłowy, który skupia kilka dużych miast, a sercem jego jest jak nazwa wskazuje miasto Rybnik. Powierzchnia Rybnickiego Okręgu Węglowego to ok. 1300 km2, a zamieszkuje ją około 659000 ludności. Rybnicki Okręg Węglowy to przemysł głównie wydobywczy. Największe mieszczące się na tamtejszym terenie kopalnie węgla to: Jas-Mos, Zofiówka, Borynia, Pniówek i Krupiński, Jankowice, Chwałowice, Marcel, Rydułtowy-Anna.[2] Kopalnie te skupione są w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A. Pod względem administracyjnym Rybnicki Okręg Węglowy składa się z następujących miast: Żory, Racibórz, Rybnik, Jastrzębie Zdrój, Pszów, Radlin, Rydułtowy, Wodzisław Śląski, Czerwionka-Leszczyny. A obok tego kilka mniejszych miejscowości.

Rybnik_Rysunek_2

Główne miasta tworzące ROW

Źródło: Opracowanie własne – Aglomeracja Rybnicka zgodnie z opracowaniem dra Roberta Krzysztofika, 2007, Aglomeracja Rybnicka.

Wszystkie miasta charakteryzują się wysoce rozwiniętym przemysłem wydobywczym, w kierunku wydobycia głównie węgla kamiennego (na szeroką skalę). Wydobycie węgla kamiennego szacuje się na 13,5 mld ton. Obok tego pozyskiwana jest sól kamienna (3 mld ton). Inne rozwinięte gałęzie przemysłu w omawianym okręgu przemysłowym to: przemysł chemiczny, budowlany, energetyczny, metalurgiczny, maszynowy. Duże znaczenie odgrywa powstała w 1972 roku Elektrownia w Rybniku. Pod względem wielkości - jedna z największych w Polsce. [3]

UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI

ROW leży niemal całkowicie na obszarze Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej, stanowiącej zachodnią część bruzdy pochodzenia tektonicznego, ograniczonej od południa Pogórzem Karpackim, a od zachodu pasmem Sudetów. Ukształtowanie swej powierzchni zawdzięcza ROW przede wszystkim działalności lodowca, który pozostawił tutaj znaczne ilości materiału skalnego w postaci moren czołowych. Dzięki temu obecny teren ROW przedstawia w większości krainę pagórkowatą, o wzniesieniach od 200 do 300 m n.p.m., poprzecinaną dosyć gęsto stosunkowo szerokimi dolinami rzek. Sfałdowania noszące nazwę Wzgórz Rybnickich osiągają swą kulminację w okolicach Pszowa (311 m np.m.). Najbogatsze urzeźbienie wykazuje południowa część okręgu. Przyczyną tego jest większa różnica wysokości względnych przy mniejszej odległości wyniesień od podstawy erozyjnej, jaką stanowią tutaj, rzeki Odra i Olza. Sieć dolin, rzecznych jest tu wyraźniej i bardziej bogato wykształcona, a same doliny są głębiej wcięte. Część północno-wschodnią ROW charakteryzuje się formami bardziej płaskimi, a w rejonie Żor napotykany jest dość rozległy obszar równinny. Obok przyczyn naturalnych na zróżnicowanie form powierzchni na terenie ROW wpłynęła poważnie gospodarcza działalność człowieka. Z jednej strony powstały liczne zapadliska na skutek podziemnej eksploatacji górniczej oraz wyrobiska po piaskowniach, z drugiej nagromadziły się liczne hałdy materiału wydobywczego wraz z węglem, ukształtowane najczęściej w charakterystyczne stożki.

RYBNIK JAKO CENTRUM OKRĘGU PRZEMYSŁOWEGO

Szczególne miejsce w Rybnickim Okręgu Węglowym zajmuje miasto Rybnik, które znajdując się w centrum niniejszego okręgu przemysłowego jest miejscem szybkiego rozwoju takich gałęzi ludzkiej działalności, jak handel, usługi, edukacja. Istnieją tam rozbudowane centra rekreacyjno-sportowe, ośrodki kultury, centra handlowe oraz wiele szkół (od podstawowych po wyższe). Ponieważ Rybnicki Okręg Węglowy jest ogromnym skupiskiem ludności ważny rolę odgrywa w nim sieć komunikacyjna. Na jego terenie działa komunikacja autobusowa oraz kolejowa. Niestety nie ma tam kolei podmiejskiej, co zapewne było by dużym ułatwieniem w przemieszczaniu się ludności po Rybnickim Okręgu Węglowym. Obecnie większe stacje kolejowe w Rybnickim Okręgu Węglowym to: Żory, Racibórz, Rybnik, Wodzisław Śląski. Pod względem turystycznym Rybnicki Okręg Węglowy oferuje sporą bazę noclegową, aczkolwiek nie jest to szczególnie atrakcyjne miejsce do odpoczynku, ze względu dość spore zanieczyszczenie wód i powierza, będące konsekwencją sporej urbanizacji i rozwoju przemysłu ciężkiego na tymże terenie. [4]

GOSPODARKA

Przemysł Rybnickiego Okręgu Węglowego jest rozwinięty dosyć jednokierunkowo (górnictwo węgla kamiennego). Towarzyszy temu znacznie słabszy, niż w GOP stopień rozwoju innych dziedzin przemysłu paliwowo-energetycznego, bazujących na węglu kamiennym. Relacje między wielkością wydobycia węgla a jego ilościami przetwarzanymi na miejscu na różne formy energii są tu o wiele gorsze. Wykorzystuje go bowiem tylko elektrownia w Rybniku oraz trzy zakłady koksownicze, z których jedynie znajdujący się w Radlinie należy do większych. Przemysł elektromaszynowy jest reprezentowany zaledwie przez kilka większych zakładów. Należą do nich zakłady budowy i remontu maszyn górniczych w Rybniku (RYFAMA S.A.), fabryka kotłów w Raciborzu (Rafako S.A.) i obrabiarek ciężkich w Kuźni Raciborskiej (Rafamet S.A.). W ostatnich latach wiele fabryk i hut zostało zamkniętych (m.in. Huta Silesia w Rybniku). Niektóre tereny po tych zakładach zajęły sklepy wielkopowierzchniowe i galerie handlowo-usługowe. Negatywne zjawiska z tym związane najbardziej odczuło peryferyjne Jastrzębie-Zdrój (wzrost bezrobocia oraz znaczny spadek liczby ludności). Na drugim biegunie znalazł się Rybnik, który w udany sposób przekształcił się w ośrodek edukacyjno-handlowo-usługowy okręgu (powstanie Zespołu Szkół Wyższych, centra handlowo-rozrywkowe), sprzyjało temu centralne położenie w regionie oraz istniejące już wcześniej ośrodki (m.in. filia Politechniki Śląskiej). [5]

ROW- ZNACZENIE DLA ROZWOJU MIASTA RYBNIK

Gospodarka Rybnika jest jedną z najlepszych w całej Polsce. Rozwój gospodarki sprawił, że możliwe jest o wiele szybsze rozwijanie miasta przy użyciu dostępnych środków. Głównymi działami gospodarki, które są wykorzystywane w Rybniku to górnictwo i energetyka. Górnictwo jest tutaj bardzo ważnym elementem, ponieważ stanowi część omawianego Rybnickiego Okręgu Węglowego. Rybnik zatem jest miastem silnie rozwijającym się. Kopalnia węglowa daje tutaj najwięcej możliwości zatrudnienia i pracy. Ponadto silnie rozbudowana sieć węglowa, pozwala na zaopatrywanie całego kraju w duże ilości węgla. Drugą gałęzią gospodarczą, jaka istnieje w Rybniku to bardzo dobrze rozbudowana energetyka, która pozwala w Rybniku na szybkie i sprawne dostarczanie prądu do każdego miejsca, do którego jest podłączone. Dzięki wykorzystaniu obydwóch tych działów gospodarczych miasto Rybnik ukierunkowane jest na dalszy rozwój. Dzięki istnieniu gospodarki na wysokim poziomie, możliwe jest prowadzenie wszelkiego rodzaju rozbudowy na o wiele szybszym i wyższym poziomie. Szybki rozwój gospodarki na całym terenie sprawia, że miasto to jest bardzo często wykorzystywane do największych inwestycji gospodarczych związanych z węglem. Głównymi atutami miasta są na pewno istniejące tu kopalnie, które tworzą Rybnicki Okręg Węglowy oraz energetyka, która jest jedną z najważniejszych części ówczesnej gospodarki. Całość gospodarki, która pozwala na szybki rozwój miasta jest silnie związana z kulturą i tradycjami Rybnika, to właśnie dzięki tym miejscom, możliwe jest bardzo skuteczne i szybkie rozbudowywanie miasta z wykorzystaniem największych i najczęściej wybieranych lokalnie dziedzin gospodarki.